DEM Parti E? Genel Ba?kan? Tuncer Bak?rhan, Demokratik Yerel Yönetimler Kurulu taraf?ndan düzenlenen Yerel Yönetim Konferans?’n?n aç?l?? konu?mas?n? yapt?.
Bak?rhan, “Demokrasimiz hasta, yerel demokrasi daha da hasta” diyerek, merkeziyetçi yönetimden vazgeçilip, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi gerekti?ine vurgu yapt?. "Yerine kayy?m atanan belediye ba?kanlar?n?n görevlerine dönmesini istiyoruz" diyen Bak?rhan, Türkiye’de yerel yönetimlerin “hiçbir dönem olmad??? kadar” tehdit alt?nda oldu?unu söyledi. Konu?mas?nda Siirt örne?ine ayr? bir parantez açan Bak?rhan, “Siirt’e sessiz kald???m?z için bugün ?stanbul’da, ?stanbul’un temel gündemi kayy?md?r” sözleriyle sessiz kal?nan her vakan?n ba?ka kentlerde benzer tabloyu büyüttü?ünü söyledi. Bak?rhan, “Bu merkezile?me dalgas? art?k son bulmal?d?r" ça?r?s? yapt?.
Yerel yönetimler ve kent bar??? vurgusu yapan Bak?rhan, “Yerel demokrasi özü itibar?yla kent hakk? ve kent bar??? demektir" sözleriyle, yurtta?lar?n e?it hak ve f?rsatlara eri?iminin yerel yönetimlerin asli görevi oldu?unu dile getirdi. Gelir ve servet da??l?m?ndaki adaletsizli?in kentleri “iki ayr? dünya”ya böldü?ünü belirten Bak?rhan, yerel yönetimlerin yoksullu?u kal?c? k?lan politikalar?n kar??s?na e?itlikçi uygulamalar koymas? gerekti?ini ifade etti.
Bak?rhan'?n konu?mas?ndan öne ç?kan sat?r ba?lar? ?u ?ekilde:
"Türkiye’de hiçbir dönem olmad??? kadar yerel yönetimler ciddi bir tehdit alt?nda; hiçbir dönem olmad??? kadar zay?f bir noktada bulunuyor. Cumhuriyet kurulurken de yerel yönetimler büyük bir bask? alt?ndayd?; büyük bir merkezile?me bask?s? vard?. Ama özellikle 20 Temmuz 2016’dan sonra, benim de burada oturan birçok arkada??m?z?n içinde oldu?u yeni bir süreç, yeni bir dönem ba?lad?. Bu merkezile?me bask?s?; yerel iradeyi yok sayan, gasp eden ve yerel yönetimleri bir ç?kmaza sürükleyen ba?ka bir bas?nçla büyüdü. O günden bugüne bu merkezile?me dalgas? giderek art?yor. Demokrasimiz hasta; yerel demokrasi daha da hasta. Ve emin olun, bu hastal???n ilac? da çok belli. Sadece biz bunu ya?am?yoruz; bu sanc?lar? ve s?k?nt?lar? ya?ayan ülkelerde bu tür hastal?klar?n ilac?, yerel demokrasiyi geli?tirerek ve büyüterek bulunuyor. Ama biz, yerel demokrasiyi gerçekle?tirme ve tart??ma yerine hâlâ “nas?l merkezile?tiririz, nas?l merkeze ba?lar?z” gibi tart??malara tan?k oluyoruz. Bu merkezile?me dalgas? art?k son bulmal?d?r. Bu dalga kar??s?nda mücadele etmek hepimizin temel görevidir; hiç kimse bundan azade de?il.
"Kenetlenerek bir yol bulmaya çal??aca??z"
Dün belki Türkiye’nin tamam?nda bu merkezile?me ve bask? sürecini hepimiz hissetmedik, ya?amad?k. Ama art?k Türkiye’nin dört bir yan?nda bu uygulamalar var. Dolay?s?yla, birlikte bu bask? kar??s?nda durmak, yol açmak ve yerel demokrasiyi gerçekle?tirmek konusunda, üzerine görev ve sorumluluk dü?en bizler, daha fazla kenetlenerek bir yol bulmaya çal??aca??z.
Yerel iradeyi yok sayanlar, asl?nda milletin egemenli?ini - s?k s?k diline dolad?klar? “milletin egemenli?i”ni - yok say?yorlar. Kentin, yediden yetmi?e tüm sakinlerinin iradesini yok say?yorlar. Dü?ünün: Bir kent, yüzde altm??-yetmi?lerle temsilcilerini seçiyor; birilerinin ho?una gitmiyor; bir gecede, hiçbir gerekçe olmadan ya da bir gerekçeye bile ihtiyaç duyulmadan o irade gasp edilebiliyor.
"Bu art?k bir Türkiye meselesidir; seksen alt? milyonun meselesidir"
Ben, Siirt’te bu konuda çok ilginç bir tabloyla kar??la?t?m. Bize de kayy?m atand?. Bizden sonra Siirt halk? - Arab?yla, Kürdüyle, Türkiyelisiyle birlikte - tekrar bir arkada??n? seçti; ona da kayy?m atad?lar. Üçüncü dönemde ise, aç?k arayla; sekiz bin kaçak seçmen getirilmesine ra?men on bin farkla seçim kazan?ld?. Oradaki Araplar ve Türkler bile “ay?pt?r, yaz?kt?r; bu iradeyi yok saymaktan vazgeçin” demesine ra?men, daha kayy?m atanmadan “kayy?m atanacak” oldu. Vatanda? geceden kimli?ini haz?rlam??; sabah?n alt?s?nda gidip, seçilmi?; kentin, halk?n iradesini temsil eden insanlar?n koltu?unda oturuyor; kimli?ini de masaya koyuyor: “Siirt Belediye Ba?kan Vekili” diyor. Art?k bu b?kt?r?c?, yorucu hale geldi; bunun kar??s?nda durmak gerekiyor. Bu art?k bir Türkiye meselesidir; seksen alt? milyonun meselesidir.
"Kayy?m ve irade gasp? neredeyse, orada birlikte mücadele etmemiz gerekiyor"
Siirt’e sessiz kald???m?z için bugün ?stanbul’un temel gündemi kayyumdur. Berivan, Ali ve Lütuncel içerideyken sessiz kald???m?z için ?mamo?lu içeridedir; ?i?li içeridedir; ba?ka seçilmi? ba?kanlar içeridedir. Asl?nda, sadece yerel demokrasinin olmay???ndan kaynakl?; ne yapmam?z gerekti?i net bir ?ekilde ortadayken, o görevimizi yerine getirmiyoruz. Kayy?m ve irade gasp? neredeyse, orada birlikte durmam?z ve birlikte mücadele etmemiz gerekiyor; böyle engelleyebiliriz. ?i?li’nin haklar?yla Mardin’in haklar?n? e?itleyemedi?imiz, bat?da kayy?m atanan herhangi bir belediyeyi i?itemedi?imiz - duyuramad???m?z - müddetçe bu merkezile?me; bu antidemokratik uygulamalar, yerel demokrasiyi yok sayan ve var olan k?r?nt?lar? da ortadan kald?rmak isteyen bu anlay??, vallahi devam eder gider. Mücadele yoksa, güçlü bir kar?? duru? yoksa; her renkten, her siyasi partiden bu antidemokratik uygulamalar kar??s?nda ortak bir duru? yoksa; her sabah yeni bir irade gasp?yla, kent iradesinin yok say?lmas?yla kar?? kar??ya kalaca??z.
Emin olun; yerel yönetimlere dönük bu yakla??mlar nedeniyle ülkede büyük bir umutsuzluk var. Çünkü Ankara’da ne oldu?una insanlar gözünü kula??n? kapatabiliyor. Ama Mardin’de halk?n iradesi gasp edildi?inde; kendi seçti?i, sürekli temas içinde oldu?u, kap?s?n? çald???, içeri girip dertle?ti?i insan?n yerine bir anda tan?mad??? birisi o kenti yönetince, bu çok daha fazla ve çok daha a??r hissediliyor. Dolay?s?yla bu ak?ma art?k “hay?r” diyoruz; demeliyiz. Bunun kar??s?nda birlikte mücadele etmeliyiz. Ülkenin içinde bulundu?u karamsarl??? ortadan kald?racak, umutlar? yeniden ye?ertecek ortak bir mücadele ortaya koyma sorumlulu?umuz devam ediyor.
"Ahmet Türk ile ?mamo?lu’nu hiç ayr??t?rmad?k"
Bu vesileyle, ?stanbul’day?z. ?stanbul Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Say?n Ekrem ?mamo?lu’nun ve benzer durumda olan belediye ba?kanlar?, ilçe ba?kanlar? ve belediye yöneticilerinin tutuksuz yarg?lanmalar? ve görevlerinin ba??na dönmeleri gerekti?ini belirtmek istiyorum. Biz hep bu noktada durduk. Ahmet Türk ile ?mamo?lu’nu hiç ayr??t?rmad?k. Ayn? ?ekilde tan?mlanmasak bile; irade gasp? Mardin’de, ?stanbul’da, ?zmir’de nerede olursa olsun ayn? yakla??mla yakla?t?k. Yine, tutuklu olan yerel yöneticilerin serbest b?rak?lmas?n?; yerine kayy?m atanan belediye ba?kanlar?n?n da görevlerine dönmesini istiyoruz. Muhtemelen sonuç bildirgenizde de bunlar yer alacakt?r.
Evet arkada?lar; yerel demokrasi sadece yerinden yönetim de?ildir, ayn? zamanda Türkiye’nin istikrar?n?n da garantisidir. ?rade gasp?n?n oldu?u bir ülkenin ne itibar? olur, ne istikrar? olur; kimse de ciddiye almaz. Yak?n zamanda Hollanda’da, Amsterdam’da PES’in (Avrupa Sosyalist Partisi) kongresine kat?ld?k. Orada, ülkemiz ad?na gerçekten utand???m?z tablolarla kar??la?t?k. Dünyan?n, Avrupa’n?n ba?ka gündemleri var: enerjiden çevreye, üretimden tüketime, bar?nmadan sa?l??a; farkl?l?klar?n e?itime eri?iminden, üretime kat?l?m?na kadar, asl?nda evrensel olmas? gereken meseleleri tart???yorlar. Biz ise Say?n Özgür Özel’le birlikte hâlâ irade gasp?ndan, kayy?mlardan bahsediyoruz. Bu ülke için büyük bir utançt?r; art?k bu utançtan vazgeçilmelidir.
Biraz önce söyledim: Demokrasi eksikli?i var; bunun ilac? çok net: yerel demokrasidir. Bunu art?k bu ülkeyi yönetenler net bir ?ekilde anlamal? ve görmeli. Anlam?yorlarsa da bizim birlikte anlatmam?z, göstermemiz; bu uygulamalar kar??s?nda güçlü ?ekilde durmam?z gerekiyor. Kayy?mla, kent iradesinin gasp?yla demokratikle?me yan yana durmaz; bar?? hiç durmaz. Zaten bugün bar?? meselesi tart???l?yorsa, bu demokrasisizlikten kaynakl? bir sorundur. Bar?? olacaksa demokrasi olmal?; bu demokrasisizli?e sebep olan yakla??m da art?k terk edilmelidir.
"Sand?kta yenemedi?ini “kayy?m” gerekçesiyle görevden almaya son verilmelidir"
Sadece kayy?mlar de?il; kayy?mlara neden olan yasalar da art?k ortadan kald?r?lmal?d?r. Yirmi birinci yüzy?lda, sand?kta yenemedi?ini “kayy?m” gerekçesiyle görevden almaya son verilmelidir. Genel demokratikle?me - muhtemelen siz burada ayr?nt?l? tart??t?n?z, çok girmeyece?im - yerelden geçer. Çünkü demokrasi en fazla sokaklarda, mahallelerde, yerel yönetimlerin oldu?u yerde hissedilir; en fazla orada hayata geçirilmelidir. Art?k sorunlar?n merkezden atamalarla ve merkezden çözümlerle yönetildi?i yakla??mlar bir kenara b?rak?lmal?; yerelden, sokaklardan demokrasimizi in?a etmeliyiz.
Muhtemelen tart??m??s?n?zd?r; yerel demokrasi özü itibar?yla “kent hakk?” ve “kent bar???” demektir. Sadece bildik, klasik i?ler de?il; kent bar???, yerelin yarg? sopas?yla hapsedilmemesidir. Kent bar??? sadece yarg?sal-siyasi boyutlar?yla de?il, s?n?fsal boyutlar?yla da art?k gündemimizde olmal?d?r. Türkiye ekonomisi zaten iyi bir yolda de?il; ciddi bir ekonomik bunal?m ya??yoruz. Muhtemelen burada oturan birçok arkada??m?z bunu ya??yor. Nedenlerinden biri, gelir ve servet da??l?m?ndaki adaletsizliktir; ciddi bir uçurum var. Kentlerimiz - özellikle ?stanbul’da - bunu daha fazla hissediyoruz. Bölgelerde ekonomik güç birbirine daha yak?n olsa da kentlerimiz neredeyse iki ayr? dünyay? ya??yor. Dün Ba?c?lar’dayd?k; Ba?c?lar’?n bir yerinde ba?ka bir ?ey, birçok yerinde bamba?ka bir dünya ya?an?yor. Bir tarafta yoksulluk içinde ya?ayanlar; öbür tarafta refah içinde ya?ayan küçük bir az?nl?k var. ??te kent bar???, yurtta??n e?it haklara ve e?it f?rsatlara sahip olmas? demektir.
Bu nedenle yerel yönetimlerimiz bütün yurtta?lara e?it haklar ve f?rsatlar sunmal?d?r. Zenginin mahallesini daha da güzelle?tirip yoksulun yoksulla?mas?na sebebiyet veren merkezi politikalara alternatif geli?tirmeyip o yoksunlu?u devam ettiren yakla??mlar yerine; eldeki olanaklarla e?it hak ve f?rsatlara eri?imi sa?layacak yollar bulunmal?d?r. Biz de bu konuda - yerel yönetimlerden sorumlu arkada?lar?m?z da burada - özele?tiri veriyoruz. 1999’dan, hatta daha öncesinden bu yana uzun süredir yerel yönetimler elimizde; yurtta?lar?n e?it hak ve f?rsatlara sahip olmas? konusunda çaba gösterdik ama yeterince belirgin k?lamad?k. Dolay?s?yla önümüzdeki dönemde yerel yönetimlerimiz bunu esas alan bir çal??ma içine girmelidir; e?itsizli?i giderecek, ortadan kald?racak bir noktada durmal?d?r; bu konuda örnekler yaratmal?d?r. Paketler da??tmak, yoksullarla dayan??mak ayr? bir ?eydir; ama onlar?n üretime kat?lmas?n?, gelir elde etmesini, yerel yönetimlerin olanaklar?ndan yararlanmas?n? sa?layacak esaslar? da art?k ortaya koymam?z gerekiyor.
Bu sebeple bizler hem yerel yönetimler üzerindeki vesayetle mücadele edece?iz - ki ediyoruz, eksiklerimize ra?men - hem de kent bar???n? ve kent hakk?n? sa?layacak yo?un bir çal??ma içinde olaca??z.
"“Geri çekilme” ile birlikte Türkiye’de tarihi bir dönü?ümün önü aç?ld?"
Buraya gelmi?ken; süreç hakk?nda da k?sa de?erlendirmeler yap?p yerel yönetimlerle ba??n? kurarak bitirmek istiyorum. En son “geri çekilme” ile birlikte Türkiye’de tarihi bir dönü?ümün önü aç?ld?. Örgütlü silah? bir sopa olarak kullananlar?n - kayy?m atanmas?n?, irade gasp?n? me?rula?t?ranlar?n - elindeki o sopa, bir biçimiyle geri çekilme ile al?nd?. Bu tarihi bir ad?md?r; önemsemek ve bu süreci yüksek sesle dillendirmek, sahiplenmek gerekir. Art?k Ahmet Türk’e “örgüt yöneticisi” diyemeyecekler. Seksen iki ya??ndaki Ahmet Türk’ü “örgüt yöneticili?i” ile yarg?l?yorlard?; belki devrimcilik ya?? olmaz ama art?k bu iddialar? sürdürmeleri zorla?t?. Önümüzde nas?l gerekçeler uyduracaklar?n? kestiremiyoruz ama ellerindeki önemli bir sopa da??lm?? oldu.
Bir y?l boyunca çok mücadele ettik; bu sürecin ilerlemesi için elimizden gelen tüm çabay? ortaya koyduk; çok zorlukla da kar??la?t?k. Bir y?ld?r anlatmam?za ra?men, “bu süreç nedir” sorusunun kar??l???n? tam olu?turamad?k; biraz bizimle ilgili de olabilir. Birileri ?srarla bu sürecin bir “al-ver” süreci oldu?unu söylüyor; süreci derinlemesine incelemeden pe?in hükümler kuruluyor. Birileri de “iktidarla anla?t?n?z” diyor; ama nerede kayy?m atan?rsa orada duruyoruz, direniyoruz, aç?klama yap?yoruz. ?stanbul il örgütü büyük bir abluka alt?ndayken; ben ve Tülay Ba?kan, ilk oraya giden, ablukay? yaran ve orada dayan??ma aç?klamas? yapanlard?k. Belki nas?l yapaca??m?z? çok bilmiyoruz ama durdu?umuz yer k?ymetlidir, de?erlidir. Biz ba?ka bir parti de?iliz; ba?kalar?n?n dedi?ini yapan bir parti hiç de?iliz. De?erlerimiz bize ?unu emrediyor: Bir yerde bir haks?zl?k varsa, orada dururuz. Onun milliyetine, inanc?na, hangi siyasi partiden oldu?una ya da hangi belediye oldu?una bakmay?z. “De?erler partisiyiz” derken, kastetti?imizin en önemli boyutu budur. Bu konuda sizlere de te?ekkür ediyorum; benimsedi?iniz çabay?, eksiklerimize ra?men ortaya koyuyoruz. Bence, do?rudan bar?? kar??tl??? üretmek yerine, alg?larla bu süreci gölgelemeye çal??mak do?ru de?il. Bu süreç, çat??malar?n sonland?r?lmas? süreci oldu?u kadar, yerel demokrasinin kazan?lmas? sürecidir; kent hakk?n?n tan?nmas? sürecini de içerir. Biz en az?ndan böyle okuyoruz. Bu sürecin menzili demokrasidir; kimsenin ku?kusu olmas?n, bu sürecin esas? adalettir, ba?ka bir ?ey de?il.
"Yerel yönetimleri güçlendirmek yerine daha da merkezile?tiren bir pozisyonda kimse olmamal?d?r"
Dostlar; lütfen bu toplumu yormayal?m, akl?yla ve zihniyle oynamayal?m. Bu zemin, adaleti; hakk? ve hukuku savunur. Bu zemin, demokrasiyi savunur. Bu zemin, yerel demokrasinin olmas? için otuz y?ld?r büyük bedeller ödedi; geçmi?te de vard?k, maalesef birçok arkada??m?z katledildi ve mücadele etmeye devam edece?iz. Bu süreç önemlidir; kal?c? olmas? için art?k sonuç al?c? ad?mlar at?lmal?d?r. En hakl? bas?nç da budur. Bir y?ld?r tek tarafl?, emin olun, tarihi ad?mlar at?ld?. En son “geri çekilme” karar?, gelece?imiz aç?s?ndan at?lan en büyük ad?mlardan biridir. Bir an önce “geçi? yasalar?” ç?kar?lmal?d?r. Geçi? yasalar? ç?kar?lmad??? müddetçe bu tür tart??malara zemin bulmu? oluyoruz. Sonras?nda da hak ve özgürlüklerin geni?letilmesi gerekiyor; dü?üncesini ifade edenlerin, tweet atanlar?n yarg? konusu edilmemesi gerekiyor. Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi gerekiyor; yerel yönetimleri güçlendirmek yerine daha da merkezile?tiren bir pozisyonda kimse olmamal?d?r. Bu, sürecin kendisine de ayk?r?d?r. Türkiye demokrasi hastas?d?r; ilac? yerel demokrasidir. Dolay?s?yla buradan yürümek gerekiyor.
Her kentin kendine özgü ihtiyaçlar? var. Ben de Siirt’te belediye ba?kanl??? yapt?m; Siirt’in, Esenyurt’un ya da Silivri’nin birbirine benzemeyen sorunlar? var. Art?k buralar? merkezden belirleyen; merkezi bir mant?kla sorunlar?n çözülmesini emreden yakla??m ortadan kald?r?lmal?d?r. Merkezden dayat?lan tek tipçi yakla??mlar son bulmal?d?r. Yerel yönetimlerin neyi, nas?l ve ne zaman yapaca??n?; neyi önceleyece?ini dayatan bu anlay?? y?k?lmal?d?r ve bütün Türkiye’nin bunu sesli bir ?ekilde dillendirmesi gerekir.
"Halk, kendisi için iyi yapan?; hizmet edeni; demokratik de?erleri savunan? ve bunun için bedel ortaya koyan? ebediyen unutmaz"
AK Partili yurtta?lara da sesleniyorum: Hiçbir ?ey yapam?yorsan?z, “seçimle gelen seçimle gider” deyin. Hani milletin iradesi? Hani halk?n iradesi? A?z?n?za pelesenk etti?iniz ama bir türlü gere?ini görmedi?imiz bu durumu ortadan kald?rmaya AK Partili yurtta?lar? da davet ediyorum. Merak etmeyin; bu halk ne yapaca??n? bizden çok daha iyi bilir. Bu halk, iradesini gasp edenleri tarihin tozlu raflar?na kald?rm??t?r. Çok iktidar geldi, çok yöneten geçti; ama bizim and???m?z, Terzi Fikri’dir; Fikri Sönmez’dir ve benzerleridir. Bunun tek sebebi var: Halk, kendisi için iyi yapan?; hizmet edeni; demokratik de?erleri savunan? ve bunun için bedel ortaya koyan? ebediyen unutmaz."