Mersin'de geçti?imiz aylarda 7. s?n?f ö?rencisi bir çocu?un okul tuvaletinde öldürülmesiyle gündeme gelen simülasyon oyununda benzer cinayet sahnesinin yer almas? tüyler ürperten gerçe?i ortaya ç?kard?. Sabah gazetesinden Yunus Emre Kavak’?n haberine göre milyonlarca oynayan? ve izleyeni olan simülasyon oyunu henüz küçük ya?taki çocuklara adeta adam öldürme teknikleri veriyor ve öldürmeye te?vik ediyor. Bu oyunun psikolojik, sosyal ve hukuki etkilerini uzmanlar ?öyle yorumlad?:
OYUN ALTYAPISI SORUNLU OLAN B?REYLER?N B?L?NÇALTINI ETK?LER
Doç. Dr. Psikiyatrist Arma?an Samanc?; "?nsanlar?n hayallerinde baz? ?eyleri yapmas? günlük hayatlar?na da yans?r. Bir ?eyi hayalinde yapmak istiyorsa bu gerçek hayat?na da yans?r. Özellikle altyap?s?nda sald?rganl?k ve ba?kas?na zarar verme e?ilimi olan ki?ilerde bunu gerçe?e yans?tma e?ilimi daha yüksek olabilir.
Sanal dünya oyun dünyas? özellikle kontrolü çok zor ve zay?f olan bir dünya burada devletlerin kontrolleri de zor oluyor. Bir ?eyin zararl? oldu?u epey bir zaman geçtikten sonra ortaya ç?k?yor. Bu oyunlarda da böyle zararl? sonuçlar? ayyuka ç?kt???nda i? i?ten geçmi? oluyor. Bu tarz oyunlar tamamen ticari kayg?larla yap?ld??? için hiçbir toplum yarg?s? olmuyor. Ki?ilerin hazz?n? kazanma dürtüsünü harekete geçirmek için yap?l?yor. Burada da kazanmak için ne yaparsan?z yap?n mubaht?r devreye giriyor.
Bizim geleneksel toplumumuzun özünde iyi birey yeti?tirmek üzerinedir. Bu oyunlar toplumun bu durumunun tam z?tt?. Toplumsal olarak iyilik hissi ile tam z?t dü?en bir yap?. Burada çözüm zor ancak sanal dünyan?n da gerçek dünya kurallar? ile yönetilmesi, kanun ve yönetmeli?e uygun olmas? gerekir" dedi.
"KORKUNÇ B?R OYUN"
Marmara Üniversitesi ?leti?im Fakültesi Görsel ?leti?im Tasar?m? Anabilim Dal? Ba?kan? Doç. Dr. Ali Murat K?r?k; "Bir lisede geçen ve oyuncunun görevi okuldaki tüm rakiplerini tek tek öldürmek olan bir simülasyon oyunu son günlerde giderek popüler hale gelmeye ba?lad?. Her ne kadar oyunda ya? s?n?r? olarak +18 ibaresi belirtilmi? olsa da oyun içerisindeki ?iddet, kan, zorbal?k özellikle geli?im ça??ndaki çocuklar? için potansiyel bir tehdit halini almaya ba?lam??t?r.
Suç ve cinayet i?ledikçe kazanan karakterle özde?le?en çocuklar?n ?üphesiz ki okullarda akran zorbal???na sebebiyet vermesi kuvvetle muhtemeldir. Okulda birbirine ?iddet uygulayan çocuklar?n ister istemez çizgi film ve oyunlardaki sahnelerden esinlendi?ini geçmi?te ya?anan tecrübelerden ve vakalardan ne yaz?k ki tespit edebiliyoruz. Oyunda k?z ö?rencilerin e?yalar?n? çalmak, insanlar? kaç?rd?ktan sonra i?kence etmek, bo?mak, yaralamak, öldürmek son derece normal bir eylemmi? gibi sunuluyor" ifadelerini kulland?.
"OYUNDA AMACA ULA?MAK ?Ç?N HER ?EY MÜBAH"
Doç. Dr. K?r?k ?öyle devam etti: "Oyunda "amaca ula?mak için ölüm bile mubaht?r" temas? aç?k bir ?ekilde sunuluyor. Bir müzik enstrüman? bile suç aleti olarak ana karakter taraf?ndan kullan?l?yor. Çocuklar?n fan sayfalar? olu?turup bu ve benzeri ?iddet içerikli oyunlar? sosyal medyadan payla?mas? da tehlikenin boyutlar?n? aç?k bir ?ekilde gözler önüne sermektedir.
Farkl? ?iddet unsurlar?n? içeren oyunlar çocuklar? akranlar?na yönelik tehlikeli davran??larda bulunmaya te?vik edebilmektedir. Nitekim ?iddet içerikli oyunlara e?ilimi olan çocuklar?n ya??tlar?na göre daha agresif oldu?una yönelik farkl? ara?t?rmalar literatürde yer almaktad?r."
D?J?TAL DETOKS YAPIN, ÇOCUKLA AKT?V?TE PLANLAYIN
"Bu tip vakalarla kar?? kar??ya kalmamak ad?na medya okuryazarl???n?n özellikle yayg?nla?t?r?lmas? ve okullarda çocuklara yönelik fark?ndal?k çal??malar?n?n yürütülmesi son derece önemlidir. Yine aile içi ileti?imin güçlendirilerek ebeveynlerin dijital ça?da iyi birer gözlemci olmas?, çocuklar?n? takip etmeleri, bu tip sorunlarla kar?? kar??ya kalmama ad?na oldukça faydal? olmaktad?r. Ak?ll? cihazlar? bir kenara b?rakarak dijital detoks yapmak ve çocuklarla birlikte planlanacak aktiviteler dijital oyun ba??ml?l???yla mücadele noktas?nda da elzemdir."
OYUN V?DEOSUNDAN ETK?LENM?? OLAB?L?R
Avukat Tu?çe Bar??han ise ?unlar? söyledi: "Oyunlar?, dersleri, ileti?imleri dijitalle?en çocuklar?m?z sürekli bir etki alt?nda kalmakta. Teknolojinin sa?lad??? avantajlar?n yan? s?ra neden oldu?u risk de oldukça büyük. Çocuk istismar? ve ihmalinin ne denli büyük ve önemli bir sosyal problem oldu?unun bilincine de henüz ula?amam?? durumday?z.
Çe?itli yasalarda ve taraf oldu?umuz uluslararas? sözle?melerde çocuklar?n ihmal ve istismar?n?n önlenmesine yönelik düzenlemeler bulunsa da maalesef bu hükümler günlük ihtiyaçlar? kar??lamak konusunda yetersiz kalmakta. Yak?n zamanda Mersin'de bir arkada??n? öldüren suça sürüklenen çocu?un yak?n çevresi çocu?un oynad??? oyunun ve izledi?i videolar?n etkisine dikkat çekti. Ancak maalesef hukuki yönüyle de?erlendirildi?inde hukuk sistemi çocuklara ancak bir istismar veya ihmal halinde müdahale edebilir."
"MARUZ KALDI?I PS?KOLOJ?K ETMEN ÇEVRES?NE ZARAR VERMEYE ?TER"
"Hukuk sistemimizde ve birçok ülkede çocuklar?n bak?l?p yeti?tirilmesi görevi ilk önce ana babaya dü?mekte ve maalesef birçok ana baba sosyo kültürel ve ekonomik yetersizlikler nedeniyle çocuklar?na gereken ilgi ve özeni gösterememektedirler. 5395 say?l? Çocuk Koruma Kanunu birtak?m koruyucu ve destekleyici tedbirler sa?l?yor olsa da uygulamada ancak bir ?ikayet üzerine ve ço?unlukla çok büyük zararlar meydana geldikten sonra müdahale ?eklinde görülmektedir.
Çocuklar?n fiziksel sa?l??? kadar ruhsal sa?l???n?n önemini de vurgulamak istiyorum. Bu son olayda görüldü?ü üzere çocuklar maruz kald?klar? psikolojik etmenler onlar?n sa?l?klar?n? bozmakla kalmay?p çevrelerine zarar verir hale gelmelerine neden olmakta. Bu gibi durumlarda Çocuklar hakk?nda koruyucu ve destekleyici tedbir kararlar? al?nabilir ve bu kararlar ise; çocu?un anas?, babas?, vasisi, bak?m ve gözetiminden sorumlu kimse, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ve Cumhuriyet savc?s?n?n istemi üzerine veya re'sen çocuk hâkimi taraf?ndan al?nabilir."
A?LEN?N YÜKÜ BÜYÜK
"Ancak yine bu son olayda oldu?u gibi durumlarda ailenin çocu?un ruhsal sa?l???n? korumaya yönelik gerekli önlemleri almam?? oldu?u veya çocu?un göstermi? oldu?u belirtileri fark edemeyerek yine ihmal suretiyle çocu?un sa?l???n? koruyamam?? olmak durumu gündeme gelecektir. ?hmal durumlar?n?n ileri boyutta olmas? halinde olas? cezai sorumluluklar?n yan? s?ra velayet haklar?n?n s?n?rland?r?lmas?, hatta velayet haklar?n? tümüyle kaybetmeleri durumu bile söz konusudur."