?zmir’in dü?man i?galinden kurtulu?unun ve büyük yang?n?n yüzüncü y?l? dolay?s?yla haz?rlanan ‘Ate? Çemberinde ?zmir-??galden Kurtulu?a’ Sergisi, Bostanl? ?ehitler Bulvar? üzerindeki katl? otopark binas?n?n çat?s?nda olu?turulan ‘Çat? Bostanl?’da ?zmirlilerle bulu?tu. Kendi koleksiyonu ve ar?ivinden seçilen foto?raf, belge, gazete, kitap ve haritalar ile büyük katk? sunan Nejat Yentürk kat?l?mc?lara sergi hakk?nda bilgi verdi.
Serginin küratörlü?ünü üstlenen koleksiyoncu ve ara?t?rmac? Aybala Yentürk aç?l??ta yapt??? konu?mada ?unlar? kaydetti: “Milli mücadeleye ba? koymu? ve bu u?urda can vermi? olan herkese duydu?um vefa borcunu biraz olsun ödeyebildiysem ne mutlu bana. Bu serginin bir ba?ka önemi daha var… O da tasar?m?ndan kurulumuna kadar tümüyle Kar??yaka Belediyesi taraf?ndan üstlenilmi? olmas?d?r. Belediye Ba?kan?m?z Say?n Cemil Tugay’?n inanc? ve destekleriyle hayata geçirdi?imiz bu serginin her kö?esinde arkada?lar?m?n özverili çabalar? var; kendilerine bir kez daha çok te?ekkür ederim. Ayr?ca çok de?erli aile ar?ivleriyle bize katk?da bulunan Zafer Falay ve ailesi ile Cem Karagözlü ve ailesine de te?ekkür ederim. Amerika’dan bize elini uzatan Kar??yakal? koleksiyoncu Yavuz Çorapç?o?lu’na, ?stanbul’dan U?ur Ye?in ve ?nönü Vakf?’na da te?ekkürlerimi sunuyorum.”
“BU YIL 9 EYLÜL’Ü BA?KA KUTLUYORUZ”
Serginin aç?l???nda konu?an Kar??yaka Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay, bu sene 9 Eylül’ün bamba?ka duygularla kutland???n? vurgulayarak ?u ifadeleri kulland?: “Bulundu?umuz yer Bostanl? ve ?ehrin simge alanlar?ndan birindeyiz. Sanata, kaliteye aç; medeniyeti zaten ya?ayan ama bu yönde tesisle?meleri özleyen insanlar?m?z için bu alan? olu?turmu? olmak basit ama yarat?c? bir fikirle ba?layan süreçti. Buray? böylesine güzel bir alana dönü?türen tüm mesai arkada?lar?ma ayr? ayr? te?ekkür ederim. Biz 9 Eylül’ü her sene kutluyoruz, ?zmirliler için bir bayramd?r fakat 100. y?lda hepimiz çok daha derin manevi duygularla kutlad?k, bu nedenle yapt???m?z her aktivitenin manevi yönü çok güçlüdür. Ve hepimiz de bir ?eyi fark ettik; ülkemizde bir ?eyler yanl?? gidiyor. 100 y?l önce atalar?m?z?n çok ac?lar çekip, o ac?larla mücadele edip gerçekten çok kahramanca bir sava?la ülkemizi kurtaranlar?n, hayal etti?i ülkede mi ya??yoruz diye sordu?umuzda ‘hay?r’ cevab?n? verebilecek bir durumday?z. ?unu fark etmeliyiz: Biz o dönemlerde ya?anan her ?eyi eksiksiz bilmiyoruz ve alan?nda uzman ki?ilerden ö?renmeye ihtiyac?m?z var.”
“SORUMLULUKLARIMIZ VAR”
Büyük mücadeleler ile kurulmu? Türkiye Cumhuriyeti’nin korunmas? için herkesin önemli sorumluluklar? oldu?unu vurgulayan Ba?kan Tugay, “Türk milleti kahramand?r, Türk milleti kendisine sald?rmayan kimseye hiçbir ?ey yapmam??t?r. Kurtulu? Sava?? mücadelesinde Anadolu’da insanlara yap?lan i?kenceler, zulümler o kadar a??rd?r ki… Biz böylesine zalimce bir i?galden, ülkemizi parçalamaya çal??an o emperyalizmden bizi kurtaran insanlara hak ettikleri sayg?y? her zaman, her yerde göstermek zorunday?z. Bilmemiz gereken gerçekleri bilmeli ve unutmamal?y?z, sonras?nda ba??ms?z bir Türkiye Cumhuriyeti’nin ne kadar de?erli oldu?unu, onu korumak için her birimizin üzerine dü?en sorumluluklar oldu?unu hat?rlamal?y?z. Eme?i geçen herkese çok te?ekkür ediyorum” ?eklinde konu?tu. Tugay konu?mas?nda sergi salonu ve yap?m a?amas? hakk?nda da bilgi verdi.
“DE?ERL? B?R ÇALI?MA”
Konu?mas?nda birlik ve beraberlik vurgusunda bulunan Cumhuriyet Halk Partisi Grup Ba?kanvekili, Manisa Milletvekili Özgür Özel de ta??d??? nitelikler sebebiyle bu serginin ülke aç?s?ndan çok de?erli oldu?unu belirterek, “Bu sergide eme?i geçen ve bu güzel anlar? payla?mak için burada bulunan herkese çok te?ekkür ediyorum. Çok yo?un bir program var, bugün buraya gelirken ‘Herkes, her yere ça??r?r ama Cemil Tugay bir yere ça??r?yorsa orada bulunmak gerekir’ hissiyat? içindeydim ve geldi?imde de gördüm. Belediye Ba?kan?’m?z?n az önce ifade etti?i gibi her ?eyin y?l dönümü de?erlidir ama i?galden kurtulu?un 100. y?l? inan?lmaz anlaml?d?r. Elde bulunan daha önce bilinmeyen bilgileri, belgeleri, foto?raflar? 100. y?lda payla??yor olmak; böyle bir sergiyi kente ve ülkeye kazand?r?yor olmak çok de?erlidir. Bostanl?’da bir süpermarket çat?s?n?n böyle bir amaç için fark edilmesi ve bir sergiye dönü?türülmesi önemli bir yerel yöneticilik yetene?idir. Onun için Kar??yaka Belediyesi’nin tüm çal??anlar?na, bilhassa Belediye Ba?kan?’m?z Cemil Tugay’a çok te?ekkür ediyor, kendisini tebrik ediyorum” ?eklinde konu?tu.
“?Y? K? VARSINIZ”
9 Eylül kutlamalar?na da de?inen Özel, “Bir 100. y?l ona ne kadar de?er veriyorsan?z öyle kutlan?r; ?zmir 100. y?l?n? kendisine, tarihine, ?an?na, ?erefine yak???r bir biçimde kutlad?. 4 milyonluk bir ?ehrin yar?s?n?n kalk?p bir meydana gitmesi ve sonra evine dönmesi, toplu ta??mayla ya da ba?ka art? olanaklarla mümkün de?ildir. Hiç ?üphe yok ki bir ?ehrin yar?s?n?n kendi imkanlar?yla böyle bir kutlamaya kat?lm?? olmas?, di?er yar?s?n?n da inan?yorum ki ekranlar? ba??ndan bunu takip etmesi o insanlar?n Cumhuriyet’e, ?ehre verdikleri de?eri, yükledikleri anlam? ve o ?ehirden beklentilerini bo?a ç?karmayacak niteliklerini gösterir. Bu duyguyu bizlere ya?atanlar?n bir temsilcisi olarak hepinize yürekten te?ekkür ediyorum, iyi ki vars?n?z” dedi.
“B?Z ATATÜRK’TEN TARAFIZ”
Özel, konu?mas?na ?öyle devam etti: “Bunu hissedenlerle birlikteyiz. Bir de bunu görüp de içine sindiremeyenler, bundan rahats?z olanlar ve buna sald?ranlar var. Çünkü onlar koca koca meydanlar? bir ?ekilde doldurup, oralarda promterlardan okuduklar? duygudan ve gerçekten yoksun söylemlerini birilerine bir ?ekilde alk??latarak bu günlere kadar gelmi? olanlar ve bir ayr?m noktas?nda olduklar?n?n fark?ndalar. Hem 9 Eylül 1922 öyleydi hem de 29 Ekim 2023 öyle olacak ve arada ya?anacak olan seçimde cuma ak?amki mihenk ta?? bir kez daha vurulacak. Orada her ?ey ortaya ç?kacak; kim Atatürk’ün söylemine, söylevine, onun aktard?klar?na ve yazd??? tarihe inan?yor kim onun kar??s?ndakilere inan?yor. Öyle köpürmelerine gerek yok, tümünün bulundu?u bir itiraz var: ‘?ktidar sahipleri o dönemde gaflet, dalalet ve ihanet içindeydiler’ laf?na. Laf Tunç Soyer’in olunca itiraz etmek kolay ama o laf Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ten, Gençli?e Hitabesi’ne, Nutuk’una ve o laf milli mücadelenin niçin kaç?n?lmaz oldu?unu hat?rlatmak için hepimize vasiyettir. ?nanmayan inanmas?n, savunmayan savunmas?n; ayr??acaksak burada ayr??al?m.”
“BURADA KALMAYA DEVAM EDECE??Z”
Tam ba??ms?z ve demokratik Türkiye’den yana oldu?unu, aksinin kar??s?nda durulmas? gerekti?ini vurgulayan Özel, “Birileri ç?k?p ‘Bu memlekete 200 y?ld?r istikamet dayat?l?yor’ diyor, bakal?m o istikamete. 1808 Sened-i ?ttifak; bu ülkenin ilk ça?da?la?ma ve ilk kez tek adam rejiminden kurtulup padi?ah?n yetkilerinin tart???ld??? ve payla??lmas?n?n gündeme getirildi?i belgedir ve birilerinin buna bile itiraz? var. O istikamet demokrasiyse, parlamentoysa, bir tek adam?n yanl??lar?n?n milyonlara bedel ödetmesinin kar??s?nda isti?are, ortak ak?l, müzakereyse o istikametin bizi getirdi?i yer bugünün Türkiye’si ise istikamete itiraz edene ?üpheyle bakmak laz?m. Biz Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin, Jön Türkler’in taraf?y?z. Siz 30 y?l parlamentoyu kapatanlars?n?z, bir inat u?runa donanmay? Haliç’e ba?lay?p Adalar’? ve K?br?s’? kaybedenlersiniz, siz Vahdettin’siniz. ?lla ayr??acaksak ?urada ayr???r?z; o savunduklar?n?z i?gal kuvvetlerine hal?lar serip methiyeler düzerken biz ‘Geldikleri gibi giderler’ diyen taraftay?z. 6. Filo denince bir tarafta onu denize dökmek isteyen Deniz Gezmi?, arkada?lar? bir tarafta da o donanmaya kar?? seccade serip namaz k?lan ?smail Kahraman ve onun ‘?zmir’e girerken tek kur?un bile at?lmad?, ?zmir’in kurtulu?u kutlanmamal?d?r çünkü Yunan askeri yoktu ?zmir’i de ba?kalar? yakt?’ söylemi. Bunu diyen kar?? taraftaysa biz bu taraftay?z ve burada kalmaya devam edece?iz” ifadelerini kulland?.
“DE?ERLER?M?ZDE BULU?ACA?IZ”
Türk milletinin kendi ortak de?erlerinde bulu?arak bu de?erlerden yana tav?r alaca??n? dile getiren Özel, “Biz tarihi Atatürk’ten, onun yazd?klar?ndan ö?rendik, siz ‘Ke?ke Yunan kazansayd?’ diyen Fesli Kadir’den. Buna sayg? duymay?z, kar??s?nda durmaktan onur duyar?z. Atatürk’e ve bu ülkenin kurucular?na kafay? takanlar ?imdi ç?km?? ‘Osmanl? ile Cumhuriyet’i kar?? kar??ya getirmeyin’ diyor. Gelmesin; Osmanl? da bizim, Selçuklu da bizim, Cumhuriyet de bizim. Ülkeyi en ufak ortak bir de?erde bile bulu?amama noktas?na getirdiler, oysa ben inan?yorum ki milyonlar var. 9 Eylül ak?am?ndaki hissiyattan bunu anl?yorum. Bizler adalette, demokraside, karde?likte, vicdanda, bir arada durman?n erdeminde bulu?mak zorunday?z. Cumhuriyet de bu demek zaten. Tunç Ba?kan’?n ‘Emperyalist çizmeleriyle kirlettiler, ?zmir’i kana bo?dular’ dedi?i elbette ki Yunan askerleri; Yunan demedi diye alg? yaratma çabas?ndalar. Buna sar?lacak kadar çaresizlik içindeler. Tunç Ba?kan; emperyalist de, kirli çizme de, sava? da dedi, zafer de dedi ama en sonunda bar?? da dedi. Çünkü her bar?? bir sava??n ürünüdür, i? sava?an tarafta kalmay?p bar??? koruyabilmektedir. ?? sava?ma mecburiyeti ç?kmadan bar?? içinde ç?karlar? koruyabilmektedir. 20 y?ld?r Ege’de adalara bayrak dikilmesine sessiz kal?p seçim zaman? malzeme üretmeye çal??anlara bu milletin karn? tok. Bu sergide eme?i geçen herkese bir kez daha te?ekkür ediyor; mutlu özgür, adil günlerde bulu?may? diliyorum” diyerek konu?mas?n? noktalad?.
Kat?l?mc?lar konu?malar?n ard?ndan Nejat Yentürk e?li?inde sergiyi gezdi, sergide yer alan eserler hakk?nda bilgi edindi.
NEJAT YENTÜRK’ÜN KOLEKS?YONUNDAN
Ate? Çemberinde ?zmir Sergisi, Mondros Mütarekesi’nin imzalanmas?n?n ard?ndan 15 May?s 1919 tarihinde ?zmir’in Yunanistan taraf?ndan i?gal edilmesiyle ba?layan Milli Mücadele ve kurtulu? sürecini kaps?yor. Nejat Yentürk koleksiyonu ve ar?ivinden seçilen foto?raf, belge, gazete, kitap ve haritalar e?li?inde haz?rlanan serginin odakland??? ana ba?l?klardan birini; Yunan ordusunun i?gal boyunca Bat? Anadolu’da meydana getirdi?i tahribat ve zulümler ile Türk taraf?n?n ya?anan olaylar? dünya kamuoyuna duyurma çabalar? olu?turuyor. Osmanl? ve Ankara Hükümetleri ile Türk ayd?nlar?n?n bu amaçla haz?rlad??? propaganda yay?nlar?, sergide önemli yer tutuyor.
H?Ç B?L?NMEYEN BELGE VE FOTO?RAFLAR
Ate? Çemberinde ?zmir sergisi; 2022 Eylül ay?n?n, ?zmir’in i?galden kurtar?l???n?n yan? s?ra, tarihin gördü?ü en büyük yang?nlardan biri sonucunda yok olu?unun 100. y?l dönümü oldu?una da dikkat çekiyor. Ve ziyaretçileri, s?kl?kla zihinleri me?gul eden “?zmir’i kim yakt??” sorusuyla s?n?rl? kalmak yerine, üzerinde pek az konu?ulan, hatta pek çok ki?inin habersiz oldu?u Büyük Taarruz sonras?nda geri çekilen Yunan ordusunun Bat? Anadolu’da yakt??? köy, kasaba, ?ehirler ve buralarda uygulad??? ak?l almaz ?iddet üzerinde dü?ünmeye davet ediyor. Bu ba?lamda sergide yer verilen belgesel niteli?indeki foto?raf ve filmler yüzy?l önce ya?anan trajik olaylara tan?kl?k ediyor. Ço?u devlet ar?ivlerinde bile bulunmayan, varl???ndan haberdar olundu?u halde görülmemi? belge ve foto?raflara yer veriyor olmas? da serginin bir di?er önemli özelli?i olarak gösteriliyor.
KAR?IYAKA’DA YA?ANAN OLAYLAR
Sergide i?gal ve kurtulu? günlerinde Kar??yaka’da ya?anan tarihi olaylara da yer veriliyor. Yunan kral? Konstantin ve maiyetindekilerin Kar??yaka’da konaklamas?, Türk ordusunun önünden kaçan Yunan askerlerinin Kar??yaka üzerinden kaç??lar?, 10 Eylül 1922 günü Gazi Mustafa Kemal Pa?a’n?n Kar??yaka’ya geli?i ve burada konaklamas? bu olaylar?n ba?l?calar?ndan.
Sergide ayr?ca Zafer Falay ve Ailesi ar?ivinden Fahrettin Altay’?n ?zmir yang?n? s?ras?nda çekti?i foto?raflar ile kulland??? foto?raf makinas? ve Kurtulu? Sava??’nda esir dü?en Yunan general Trikupis’e ait kamç? da ziyaretçilerin ilgisine sunuluyor. Cem Karagözlü ise anneannesinin 9 Eylül için kendi elleriyle dikti?i bayrak ile sergiye katk? sa?l?yor. Sergiye ar?iv ve koleksiyonlar? ile katk?da bulunanlar aras?nda Prof. Dr. Yavuz Çorapç?o?lu, U?ur Ye?in, ?nönü Vakf?, ?stanbul Büyük?ehir Belediyesi Atatürk Kitapl??? ve ?i?li Atatürk Müzesi bulunuyor.
11 ARALIK’A KADAR AÇIK
Küratörlü?ünü koleksiyoncu ve ara?t?rmac? Aybala Yentürk’ün üstlendi?i serginin tasar?m ve kurulum süreci tümüyle Kar??yaka Belediyesi taraf?ndan gerçekle?tirildi. 11 Aral?k 2022 tarihine kadar aç?k kalacak olan Ate? Çemberinde ?zmir Sergisi pazartesi günleri hariç her gün 10:00-18:30, per?embe günleri ise 10:00-20:00 saatleri aras?nda ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.