Uluslararas? Güvenlik ve Stratejik Çal??malar Uzman? olan Gezici Ara?t?rma Merkezi Ba?kan? Murat Gezici, siyasi partilerin gündemindeki Z ku?a?? gençleri ve bugün seçim olsa nas?l bir tabloyla kar??la??laca??n? aç?klad?.
Türkiye genelinde yap?lan 6 ara?t?rman?n sonucuna dayanarak, X,Y ve Z ku?a??nda yer alan seçmenlerin siyasi e?ilimlerinin yan? s?ra kad?nlara da vurgu yapan Gezici, 2023 seçimleri için çarp?c? veriler payla?t?. AK Parti'ye oy veren kad?nlar?n giderek partiden kopma ya?ad???n? bunun en temel nedeninin ise ekonomi oldu?unu vurgulayan Murat Gezici, seçmene göre aday belirlerken gereken kriterleri de s?ralad?…
Z ku?a??, Türkiye siyaseti aç?s?ndan oldukça önemli potansiyele sahip bir ku?ak. Genellikle 2000 y?l?nda ve sonras?nda do?anlar? ifade etmek üzere kullan?l?yor.2023'te toplamda 62 milyon 411 bin 753 seçmen oy kullanacak. Z ku?a??n?n nüfusu 38 milyon 132 bin 848. Bu ku?akta 5 milyon 940 bin 916 seçmen var. Yüzde 44.9'u Cumhur ?ttifak?'na oy veriyor, yüzde 55.1'i ise vermiyor. Z ku?a??n?n 2023'teki oy oran? yüzde 11.8 civar?nda olacakt?r. Örne?in 2006 y?l?nda do?anlar? dikkate ald???m?zda, seçmen say?s? bak?m?ndan olu?turduklar? say? 5 milyon civar?nda. Kay?tl? seçmen oy potansiyeli bak?m?ndan oran? yüzde 10,2 iken, oy kullanan seçmen say?s?ndaki oy potansiyeli oran? ise yüzde 11,8'dir. Dolay?s?yla Z ku?a??n?n 2023'deki oy oran? %yüzde 11,8 civar?nda olacakt?r. Bu ise Z ku?a??n? Türkiye siyaseti için önemli bir yere oturtuyor.
Bu ku?a??n en belirgin özellikleri neler?
En belirgin özelli?inin, kendilerini tek tip bir ideolojiye ya da ideolojik gruba veya partiye yak?n hissetmiyor olduklar?n? görüyoruz. Yapt???m?z ara?t?rmalarda bu ku?aktakilerin yüzde 68,7'sinin, kendisini Atatürkçü, milliyetçi, muhafazakâr gibi kategorilerle tan?mlamak istemedi?ini ve herhangi bir siyasi partiye de yak?nl?k duymad???n? ifade ettiklerini görüyoruz. Kendilerini evrensel de?erlere daha ba?l? hissediyorlar ve mevcut siyasetin yasland??? kategorileri reddediyorlar. Siyasetçilerin; dikte edici, buyurgan, sert dilini onaylam?yorlar. Bu ku?aktakilerin belirgin özelliklerinden biri de bizzat “dijital toplumun” çocuklar? olmalar?d?r. Z ku?a??na dair dikkat çeken detaylardan biri de ?udur: Bu ku?aktakilerin yar?s?ndan fazlas? (%55) benimsedikleri görü? do?rultusunda annesine ve babas?na oy kulland?racaklar?n? ifade ediyor. Yüzde 77'si anne ve babas?n?n AK Partili oldu?unu ya da bu partiye daha önce oy vermi? oldu?unu belirtiyor. Dolay?s?yla ?öyle bir hesaplama yap?labilir: 2023'e gelindi?inde Z ku?a??n?n nüfus oran? yakla??k yüzde 12 civar?nda olacak ve bu ku?aktakilerin yakla??k yüzde 80'ni AK Parti'ye oy vermeyecek.
Y ku?a?? da ciddi bir seçmen profili olu?turuyor…
Y ku?a?? genel olarak 1980 ile 1999 y?llar? aras?nda do?anlar? kar??layan bir kavram. Seçmen say?s? söz konusu oldu?unda Y ku?a?? Z ku?a??ndan say?ca daha fazla. Y ku?a?? ortalama 18 milyonluk bir dilimi olu?turuyor. Bu ku?ak, kay?tl? seçmen say?s?ndaki oy potansiyelinde yüzde 28,5 gibi bir orana sahipken, oy kullanan seçmen say?s?ndaki oy potansiyelinde ise yüzde 32,6'l?k bir oran? elinde tutuyor. Y ku?a??n?n ilk on y?l?nda do?anlar daha politik, ideolojiye daha ba?l?, Milliyetçilik, Atatürkçülük ya da Muhafazakârl?k gibi siyasal duru?lar? sonraki ku?aklara k?yasla daha keskin diyebiliriz. 1990 ve 1999 aras?nda do?anlar Z ku?a??na benzer davran??lar sergiliyorlar.
En merak edilen bu ku?aklar?n bugün seçim olsa oy verme davran??lar?ndaki e?ilim ne yönde olur?
Yapt???m?z son ara?t?rmam?zda, olas? bir seçimde Z ku?a??nda yer alan gençlerin ço?unlukla Millet ?ttifak?na oy verebilece?ini görüyoruz. Ya? aral??? daha yüksek olanlar?n ise Cumhur ?ttifak?'na daha e?ilimli olduklar?n? fark ediyoruz. Bunun yan? s?ra kurulan yeni partilerin de özellikle Y ku?a?? için bir cazibesi var.
ARA?TIRMA SONUCU HAZIRLANAN OY VERME DA?ILIM GRAF???NE GÖRE: Her yüz ki?i üzerinden haz?rlanan tabloya bak?ld???nda Z ku?a??nda yer alan 15 ile 21 ya? aras? gençlerin yüzde 23.6’s? Cumhur ?ttifak?'na verirken 56.9’u Millet ?ttifak?'na oy veriyor. Y kula??nda ise 22-27 ya? aras?ndaki gençlerin yüzde 26.9’u Cumhur, yüzde 55.1'i Millet ?ttifak?'na oy verece?ini söylüyor. 28 ile 42 ya? aras?ndaki 100 ki?iden 30.6's? Cumhur, 49.4'ü ise Millet ?ttifak?'na oy verece?ini söylüyor…
Bu e?ilimi siyasi partiler kendi lehine çevirmek için ne yapmal??
Hangi siyasi partiden seçilmi? olursa olsun tüm insanlara hiçbir ayr?m yap?lmadan hizmet götürülece?i ve i?e al?mlarda veya ihalelerde particilik yap?lmayaca?? teminat alt?na al?nmal?d?r. Bu mesaj verilmelidir. Seçmen profili iyi tahlil edilerek yar?s?ndan fazlas?n?n ortak de?erleri öne ç?kar?lmal? ve bu de?erlere sahip ç?k?laca?? teminat alt?nda olmal?d?r. Çiftçi, esnaf, sanatkâr, zanaatkâr, tüccar, i?çi, memur kesimlerine yönelik özel mesajlar üretilmelidir. De?erler siyasetine vurgu yapmal?d?r. E?itlik, hak, adalet, hukuk vurgusu ön planda olmal?; siyasi elitlerin nüfuzlu konumlar?n? sorgulayarak, yenilikçi bir hareket ba?latmal?d?r. Bugün bakt???m?zda seçmene temiz kirlenmemi? aday üzerinden gidilmesi önemli görünmektedir. Çünkü halk?n yönetime kar?? bir öfkesi var ve bu öfkenin kayna??nda siyasetçilerin tutarl? olmay??? yat?yor. Yani halk? gözetece?i umuduyla iktidara gelenlerin, halka kar?? hareket etmeye ba?lamas? halkta öfke yarat?yor. Bu nedenle siyaseten temiz bir profil olmas? büyük önem kazan?yor.
Kad?n seçmenin bu tablodaki rolü nas?l ?ekillenecek?
Kad?nlar?n tutumlar?n?n ne yönde de?i?ti?i, yap?lacak seçimlerin sonuçlar?n?n ne olaca??na dair de bir fikir verecektir. Öyle ki ?uan bakt???m?zda, kad?nlarda dikkate de?er bir tutum de?i?ikli?inin ya?and???n? görebiliyoruz. Ve bu tutum de?i?ikli?inde esas pay?n? ev kad?nlar? olu?turuyor. AKP'ye daha önce destek veren kad?nlar?n yakla??k yüzde 20’sinin partiden kopmaya ba?lad?klar?n? görebiliyoruz. Kad?nlara “Ülkede en büyük sorun olarak neyi görüyorsunuz?”diye sordu?umuzda, verdikleri yan?tlar aras?nda ilk s?ray? ekonomi olu?turuyor. ??sizlik, e?itim e?itsizli?i, gelecek kayg?s?, temel ihtiyaçlar?n kar??lanamamas? ekonomi ile ilgili yak?ndan ba?lant?l? sorunlar olarak öne ç?k?yor. asl?nda AKP'ye oy veren kad?nlar?n yüzde 54'ü hayat?ndan hiç memnun de?il; en önemlisi “mutlu de?ilim” diyor. 24 ile 43 ya? aral???nda yer alan bu kad?nlar; bugün i?siz kalan, ?iddet gören, geçim s?k?nt?s? ya?ayan, ekonomik özgürlü?ü olmayan, ba?ka bir bireye ba??ml? hareket eden, mutsuz ve kayg?l? kad?nlar. Bu kad?nlar ayn? zamanda kamudan ald?klar? yard?mlarla geçinen kad?nlar. Kendini ev kad?n? olarak gören kad?nlar?n oran? yüzde 18'di bu kad?nlar?n yüzde 32'si, yani her üç ev kad?n?ndan biri yard?mlarla ya?am?n? sürdürüyor. Yard?mlar?n önemli bir k?sm?n? ise CHP'li belediyelerden temin ediyorlar.
CHP'L? BELED?YELER?N YARDIMI, AKP'DEN KOPU?U ARTIRIR
AKP'den kopan kad?n seçmen nereye gidiyor?
AKP’den kopan kad?n oylar?n?n CHP’ye gitti?i veya karars?zlar statüsünde kald??? görülüyor. Öyle ki “Muhalefetin projelerini dinler misiniz?” diye sordu?umuzda bu kad?nlar?n yüzde 74,6's? evet yan?t?n? veriyor. “Muhalefet ülkeyi daha iyi yönetebilir mi ?” ?eklindeki ba?ka bir soruya evet yan?t?n? verenlerin oran? yüzde 48,7. Yüzde 32,2 ise “belki” yan?t?n? veriyor. Bu kad?nlar art?k muhalefete geçmi?te olduklar? kadar ön yarg?l? de?iller. Çünkü CHP'nin 63 y?ld?r iktidarda olmad???n?n fark?ndalar. ?uan Türkiye'deki halk?n yüzde 68'i CHP'li belediyelerde ya??yor. Millet ittifak? belediyeleri ba?ar?l? görenlerin oran? yüzde 62 oldu?u görülüyor. CHP'li belediyelerden yard?mlar?n devam etmesi, mütedeyyin kad?n seçmenin CHP’ye e?ilimini daha da art?racakt?r. E?er CHP, yerel yönetimlerde yard?mlar?n sürmesini sa?larsa, kad?nlar?n AKP'den kopmalar? devam edecektir. Bugün bu kad?nlar, kendi sorunlar?n?n fark?nda olan ve bu sorunlar için çözüm üreten bir siyaset arzu ediyorlar.
?LK TURDA S?YASET DI?I B?R ?S?M ÜZER?NDE UZLA?ILMALI
Karars?z seçmenler seçimin seyrini de?i?tirebilir mi?
Türkiye'de e?er bir seçim olacaksa, bu seçimlerin kaderi üzerinde belirleyici ba?l?ca güçlerden biri karars?z seçmenler olarak adland?rd???m?z kesim olacak. T?pk? ev kad?nlar? gibi bu kesim de önemli bir potansiyele sahip. Türkiye'de seçmenlerin yüzde 32,8'i karars?z seçmenlerden olu?uyor. Bu seçmenler ayn? zamanda “sad?k olmayan seçmenler”dir. Karars?z seçmenlerin profiline bakt???m?zda, yüzde 55'inin sabit bir ideolojisinin olmad???n? görüyoruz. Karars?z seçmenlerin içinde önemli oranda i?sizler bulunuyor. Zira yüzde 30'unun düzenli bir i?i yokken, yüzde 40'? ise i?siz. Karars?z seçmenlerin yüzde 70'i Cumhurba?kan? Erdo?an'?n ülkeyi yönetemedi?ini dü?ünüyor. 2011 öncesi ve sonras?nda Erdo?an'?n aç?klad??? reform paketleri bir heyecan ve umut yarat?yordu özellikle kad?nlar üzerinde. Fakat arad?klar? umudu bulamad?lar. Evlendiler çocuk sahibi oldular i?siz kald?lar. ?imdi ise hiçbir ?ekilde heyecan uyand?rmad???n? söylüyorlar. Yani büyük ço?unlu?unu kad?n ve gençlerin olu?turdu?u karars?z seçmenler, siyasi ya da ekonomik ad?mlar?n sonuçlar?n? kendi hayatlar? üzerinden de?erlendiren seçmen grubu.
2023'te Millet ?ttifak?'n?n ortak bir aday? olursa nas?l bir profil yar??? kazanabilir?
?u an Millet ?ttifak?'nda tek bir siyasi figür üzerinde, h?zl? bir ?ekilde uzla?mak zor. Bu böyle devam ederse, birinci turda herkes kendi aday?n? ç?karabilir. Fakat seçim ikinci tura kal?rsa, bu turda muhalefetin “en çok oy alan aday” üzerinde iki haftada muhalefeti birle?tirip seçimi alabilmesi olanaks?z. Bu sebeple siyasi olmayan bir figürün öne ç?kmas? daha da önem kazan?yor. Cumhurba?kan? Recep Tayyip Erdo?an kar??s?ndaki aday?n siyasi figür olmas?n? isteyecektir i?ini kolayla?t?rmas? için… Siyaset d??? yeni bir figür; Y ve Z ku?a??n? iyi tan?yan; onlar?n ?ikâyet, beklenti ve taleplerini iyi analiz edebilen; geçmi?inde yapt?klar?yla gençlerin güvenini alm??; ülkeyi demokrasi ve hukuk alan?nda rahatlat?p ekonomiyi öncelikli tutarak bilim ve teknoloji yar???nda en iyi ülkeler aras?na sokabilecek ve dünyada sayg?n bir yere ta??yabilecek; bat? ba?ta olmak üzere Türkiye'yi dünya ile bar??t?rabilecek biri olmal?. Bütün bunlar? kendisinde toplayan, geçmi?i temiz olan, Y ve Z ku?a?? ba?ta olmak üzere tüm toplumun gelecek kayg?s?n? ortadan kald?rabilecek ve onlar için yeni bir umut olabilecek, iyi e?itim alm??, yönetim becerileri yüksek sayg?n bir adayla birinci turda seçimi almak üzerine planlamalar yap?lmal?d?r. Böyle bir figür ile ilk turda seçim al?n?r. Seçimi ikinci tura b?rakmak büyük risktir. (SÖZCÜ)