Payla?t??? verilerle gençlerin gelecek kayg?s?na ve ekonomik sorunlar?na de?inen Türeli ?unlar? kaydetti:
“Türkiye, OECD ülkeleri aras?nda en genç nüfusa sahip olan ülkelerden biri; 15-24 ya? grubunda bulunan genç say?s?, yakla??k 13 milyonla toplam nüfusun yüzde 15'i.TÜ?K'in mevsimsel bazda düzeltilmi? rakamlar?na göre 15-24 ya? aras? gençli?in i? gücüne kat?l?m oran? yüzde 46,2, istihdam oran? ise yüzde 38,7. Türkiye geneliyle k?yaslad???m?z zaman i? gücüne kat?l?m oran?n?n 8 puan, istihdam oran?n?n 10 puan alt?nda. Türkiye'deki genel i?sizlik oran? yüzde 8,8, 15-24 ya? aras? genç i?sizlik oran? ise yüzde 16,3 yani 2 kat?. Ne e?itimde ne istihdamda olan gençlerin oran? yüzde 26.
Yurtlar?n yetersizli?i
Yüksek ö?renimde örgün e?itime kay?tl? ö?renci say?s? 4 milyon 164 bin, yurt kapasitesi ise 994 bin. Say?n Bakan, geçen sene de "955 bin ki?i" dediniz. ?imdi, ona göre bakt???m?zda bir y?lda sadece 39 bin ki?ilik kapasite art?r?m? olmu?, bu rakam son derece dü?ük. KYK yurtlar?n?n yetersizli?inin yan? s?ra temizlik, yurtlar?n kalabal?kl???, oda, yemek sorunlar?, tacizler, intiharlar gibi o kadar çok sorun var ki bu yurtlar içinde. Türkiye bu sorunu derhâl çözmelidir. E?er her 4 gencin sadece 1'i bu yurtlarda yer bulabiliyorsa bu, ciddi bir problem demektir. Bunun h?zl? biçimde art?r?lmas?na ihtiyaç var.
Ö?renci kredileri yetersiz!
Üniversite ö?rencilerine verilen kredilerin, ö?rencilere yetmesinin mümkün olmad???n? belirten Türeli “Kredi miktarlar? son derece dü?ük, lisans için ayda 2 bin lira, yüksek lisans için 4 bin lira ve doktorada 6 bin lira. Yani, Allah a?k?na, bugün bir gencimiz 2 bin lirayla hangi ihtiyac?n? kar??layacak, ne yapacak, nas?l sosyalle?ecek? Gençlerimizin, ailelerine yük olmadan okuyabilecekleri, insan gibi ya?ayabilecekleri bir sistemi kurmak zorunday?z.”
"Bugün Türkiye'de tar?m bitti"
“Kay?t d??? istihdam sorununa, tar?m sektöründe ya?anan genç nüfus eksikli?ine ve bu sorunlar?n sürekli artt???na de?inen Türeli: Tar?m sektöründe genç yok. Cumhuriyet Halk Partisi olarak bizim çok önemli bir önerimiz var: Tar?mda çal??an gençlerin ve kad?nlar?n sosyal sigorta primlerini devlet ödesin diye.
Bugün Türkiye'de tar?m bitti. Bugün, Türkiye’de hayalet köyler var. 150-200 haneli köylere gitti?imizde, 15-20 hane kalm??, onlar da köyün ya?l?lar? "Biz burada do?duk, burada Ölece?iz." diyorlar. Bu alanda ciddi politikalar? hayata geçirmemiz gerekiyor.”
Uyu?turucuyla ba?lant?l? suçlardan cezaevinde kalanlar?n say?s? 120 bine ula?m??.
Uyu?turucu kullan?m?n?n genç nüfustaki oran?n?n artt???n? ve bununla ba?lant?l? suçlar?n yükseldi?ini vurgulayan Türeli “Madde ba??ml?l??? çok yüksek. Uyu?turucu madde sorunu hem okuyan gençlik hem de çal??an gençlik içinde çok ciddi anlamda yayg?n. Bak?n, uyu?turucuyla ba?lant?l? suçlarda âdeta bir patlama ya?an?yor. Uyu?turucuyla ba?lant?l? suçlardan cezaevinde kalanlar?n say?s? 120 bine ula?m??. Bu çok ciddi problemi derhâl kökünden kaz?mak zorunday?z, yok etmek zorunday?z. Hiç beklemeye tahammülü yok Türkiye'nin bu konularda.”
Gençler çal??arak ne ev ne araba alabilirler.
Uygulanan yanl?? ekonomi politikalar?n?n sonucunda geçim s?k?nt?lar?n?n günden güne artt???na dikkat çeken Türeli, gençlerin y?llarca çal??sa dahi ev almas?n?n mümkün olmad???n? ifade etti.
Türeli “Genç, önce e?itimde olacak, sonra i? bulacak, tabii, i? bulduktan sonra gencin hayat?n? devam ettirebilece?i bir gelir seviyesine ula?mas? laz?m. Bugün gençler evlenemiyor; nas?l evlenecek, nas?l ev tutacak, kiray? nas?l ödeyecek; mobilyay?, beyaz e?yay? nas?l alacak? Ya evlenmeyi erteliyorlar, varsa aileleriyle beraber ya??yorlar belli bir süre ya da ailelerinin destekleriyle ayakta kalmaya çal???yorlar.
Bugün Türkiye'nin içinde bulundu?u s?k?nt?lar, gelir da??l?m? bozuklu?u, yoksulluk, gençlerin sorunlar?; bunlar?n hepsi bir biçimde uygulanan yanl?? politikalar?n, vizyonsuzlu?un, at?lan yanl?? ad?mlar?n, önemli olan bu alanlara kaynak aktar?lmamas?n?n sonucudur. Bugün bir genç dü?ünün, i? buldu diyelim, asgari ücretin de üzerinde bir geliri olsun. Bu gencin yirmi y?l çal??sa ev alabilecek bir imkâna ula?mas? mümkün de?il ancak belki dört y?l, be? y?l çal???r, ailesinden yard?m al?r, bir araba almas? mümkün olabilir. Bu duruma dü?tü Türkiye, gençler bu durumun içinde. Çok ciddi bir problemdir bu. “
Atanamayan meslek mensuplar?
E?itim görmesine ra?men alan?nda i? bulamay?p, atanamayan i?siz gençler oldu?unu ve hem bu gençlerin hem ülkedeki imkanlar? yetersiz bulup yurt d???na giden gençlerin ülke için bir sorun oldu?unu belirten Türeli “Gencimiz üniversiteyi bitirdi, e?itim gördü?ü alanda çal??mak istiyor ama i? yok. Bak?n, Türkiye'de, atanamayan ö?retmenler, g?da mühendisleri, ziraat mühendisleri, veterinerler, arkeologlar, biyomedikal mühendisler, sa?l?k teknikerleri, radyoloji teknikerleri var. Bu gençlerin, e?itim gördükleri alanda çal??malar?ndan daha güzel, daha iyi ne olabilir?
"Türkiye’de e?itim görmü?, burada çal??an insanlar da yurt d???na gidiyor"
Beyin göçü devam ediyor. Eskiden yurt d???na gidip e?itim görenler geri gelmiyordu. ?imdi Türkiye'de e?itim görmü?, burada çal??an insanlar da gitmeye ba?lad?; doktorlar gidiyor, yaz?l?mc?lar gidiyor, Hollanda'ya, Almanya'ya gidiyorlar. Bu, çok önemli. Yeti?tirdi?imiz evlatlar?m?z bunlar. Biz bunlara Türkiye'de hem maddi imkânlar? hem de mesleklerini icra edebilece?i imkânlar? sa?lamak zorunday?z.
Türkiye Cumhuriyeti kuruldu?u zaman sermayesini, insan gücünü büyük ölçüde kaybetmi? o fakir cumhuriyetin en önemli hamlelerinden biri e?itimdir. Alan?nda yetenekli çocuklar?n tespit edilerek yurt d???na gönderilip oralarda iyi e?itim gördükten sonra geri gelmeleri ve Türkiye'nin geli?mesine verdikleri katk? çok önemlidir.
"Gelin ödemeleri art?ral?m"
Bugün, anla??l?yor ki art?k yeni bir vizyona ihtiyaç var. Yani e?itimden istihdama bütün bu alanlarda neler yap?lmal?? Yeniden kurgulanmal? bu alanlar. Say?n Bakan, bizim bu konuda ödenek art?r?m?yla ilgili önergelerimiz olacak. Bunlar önemlidir, önergelerimize destek bekliyoruz hem buradaki Komisyon üyesi arkada?lar?m?zdan hem de Bakan olarak sizden. Bu önemli konudaki önergelerimize destek istiyoruz. Uyu?turucuyla mücadeleden, kredi miktarlar?n?n art?r?lmas?na kadar gelin, art?ral?m. Bunlar dokunulmaz rakamlar de?il. Buras? Türkiye Büyük Millet Meclisi. E?er buralarda biz bütçe yapm?yorsak, yapam?yorsak, bütçede önümüze gelen rakamlar?n bir tanesine bile, kuru?una bile dokunam?yorsak o zaman ne yap?yoruz? Konu?uyoruz i?te; o, son derece yanl??t?r.“
"Spor alan?nda ciddi problemler var"
Spor müsabakalar?nda ve kulüplerde ya?anan mali ve sosyal sorunlardan bahseden Türeli “Spor konusu da tabii ki çok önemli, özellikle gençlikle iç içe dü?ündü?ümüz zaman da birçok sorunla ba? etmek aç?s?ndan önemlidir. Fakat spor alan?nda ciddi problemler var. Spor kulüplerinin, özellikle futbol kulüplerinin içinde bulundu?u mali krizler ve borç yüküyle birlikte ?effaf olmayan yönetimlerin yaratt??? hesap verilebilirlik sorunlar? ve güvensizlik. Genç sporcular için yeterli altyap? ve geli?im programlar?n?n bulunmamas?, antrenman ve müsabakalarda sporcu sa?l???na yeterince önem verilmemesinin yaratt??? yaralanma ve sa?l?k sorunlar?, spor ruhunu zedeleyen, stadyumlarda ve spor etkinliklerinde ya?anan ?iddet olaylar? ve yetersiz güvenlik önlemleri ve son zamanlarda s?kça görmeye ve kan?ksamaya ba?lad???m?z kad?n sporuna ve kad?n sporculara verilen deste?in yetersizli?i ve kad?n sporculara kar?? sergilenen ve ço?u zaman sosyal medya lincine varan ay?r?mc? yakla??m ve tav?rlar, maalesef, Türkiye'deki sporun önündeki en önemli sorunlard?r. “
Hareketlilik Y?l?nda pek hareketlik göremedik, fark yaratamad?n?z.
Say?n Bakan, geçen y?l burada 2024 y?l?n? "hareketlik y?l?" ilan etmi?tiniz ama pek bir hareketlilik oldu?u söylenemez, ben bir hareketlilik görmedim, geçmi? y?llardan gelen sorunlar devam ediyor aynen. Bak?n, hemen hemen benzer ?eyleri konu?uyoruz ve tabii ki, baz? ?eyler yap?yorsunuz, kaynaklar size bunun için geliyor ama burada önemli olan, fark yaratabilmek, rutini devam ettirmek de?il.
"Kaynak varsa ödenekleri art?ral?m"
Olimpiyatlarda 1984'ten beri ilk kez alt?n madalya al?namad???n? söyleyen Türeli: Bunlar ciddi sorun, bunlar?n üzerine konu?ma ihtiyac? var. Bunlar?n hepsinin mercek alt?na al?nmas?, incelenmesi gerekiyor. Kaynak varsa ödenekleri gelin burada art?ral?m, siz de bunun içinde olun, Meclis, bütçe hakk? kapsam?nda gerekli yetkisini kullans?n diyorum.”