Konu?mas?na ba?larken bakanl??a ilgili alanlardaki icraatlar? ve projeleriyle ilgili sorular sormay? planlad???n? söyleyen Türeli; “Asl?nda ba?ka bir konu?ma yapmay? planlam??t?m; çevre, ye?il dönü?üm, kentle?me, do?al afetlerle mücadele gibi alanlarda neler yap?l?yor, neler yap?lmal?; kalk?nma plan? çerçevesinde, programlar çerçevesinde mevcut olarak yap?lmas? planlananlar neler, eksikler neler, onlar? söyleyecektim ama bu ?zmir Körfezi tart??mas? konu?aca??m?z birçok ?eyi erteledi.” dedi.
Hava, su, toprak kaynaklar?m?zda çok ciddi bir kirlilik var!
Türkiye’de ciddi bir çevre kirlili?i oldu?unu belirten Türeli; “Tabii, çevre ve kentle?me konusu, bu, kirlilik konusu önemli ama ?unu bilmek laz?m: Türkiye'nin hemen bütün nehirlerinde, göllerinde, derelerinde, denizlerinde kirlilik sorunu var. H?zl? nüfus art???, çarp?k kentle?me, rant odakl? imar politikalar?, imar aflar?, do?ay? tahrip eden madencilik faaliyetleri sadece denizlerimizi de de?il tatl? su kaynaklar?n?, topraklar?m?z? ve soludu?umuz havay? kirletiyor; çok ciddi bir kirlilik var ortada, sadece münferit olaylar yok. Bugün Türkiye'de, hele bu körfez gibi yap?larda kirli olmayan bir tane yer gösterin bana” ifadelerini kulland?.
Merkezi ve yerel yönetim aras?nda koordinasyonu sa?lamak Bakanl???n görevi!
Merkezi ve yerel yönetim aras?nda koordinasyonu sa?laman?n Bakanl???n görevi oldu?unu hat?rlatan Türeli; “Bunlara kar?? öncelikle önlem almas? gereken merkezî Hükûmet yani iktidar. Kalk?nma planlar?n? haz?rl?yorsunuz de?il mi? Orta vadeli program, y?ll?k program, yat?r?m programlar? haz?rlan?yor, buralarda stratejiler olu?turuluyor, ona göre politikalar belirleniyor, tedbirler al?n?yor, finansman kaynaklar? ayr?l?yor ve sonucunda da konuyla ilgili kurum ve kurulu?lar ve yerel yönetimler aras?nda bir koordinasyon oluyor; bunlar?n hepsi sizin sorumlulu?unuz yani merkezî Hükûmetin sorumlulu?u. Tüm bunlar?n d???nda da denetim yetkileri var Bakanl???n yani bu Bakanl?k herhangi bir bakanl?k de?il, çok geni? bir faaliyet alan? olan bir Bakanl?k. O yüzden, var olan sorunlar? oturup da yerel yönetimlere aktarmak, yerel yönetimleri suçlamak yerine bu sorunlara bizzat el koyup çözmesi gereken sizsiniz ama bunu yapm?yorsunuz.“ de?erlendirmesini yapt?.
?zmir Körfezi’ndeki kirlilik 2016’dan beri tart???l?yor, çoktan çözülmeliydi!
?zmir Körfezi’ndeki kirlili?in 2016 y?l?ndan beri tart???ld???n? aktaran Türeli, sorunun çoktan çözülmü? olmas? gerekti?ini vurgulayarak; “Ta 2000'lerde Büyük Kanal Projesi vard?, Körfez büyük ölçüde temizlendi, sonras?nda yeniden var olan sorunlar her yerde oldu?u gibi ?zmir'de de ortaya ç?kt? ama bu sorun, özellikle 2016'dan itibaren çok ciddi olarak tart???l?yor bu sorun çoktan çözülmeliydi. ?zmir Körfezi'ndeki kirlilik sorununun nedenlerini tart??mam?z laz?m. Kirlilik sonuçta bir sonuç, kendi kendine olu?mad? bu kirlilik. Siz bu kirlili?i söylüyorsunuz ve gerekli ar?tma yap?lmad??? için Büyük?ehir Belediyesini suçluyorsunuz.” ifadelerini kulland?.
Kirlilik sorununun nedenlerini ortadan kald?rmadan sadece ar?tmayla bu sorunu çözemezsiniz!
Sorunun sadece ar?tma ile çözülemeyece?ini söyleyen Türeli; “Ar?tma son a?amada gelen bir i? ve bu kirlilik sorununun nedenlerini ortadan kald?rmadan sadece ar?tmayla bu sorunu çözemezsiniz, çözemeyiz. Nedir bu nedenler? Evsel, endüstriyel ve tar?msal at?klar; dereler yoluyla iç körfeze ak?yor. Gediz Nehri belki de Türkiye içindeki en kirli nehirlerden biri, kirlilik had safhada ve sadece ?zmir'den de?il, Kütahya'dan ba?l?yor, Kütahya, U?ak, Manisa ?zmir'e kadar geliyor ve bütün Ege Bölgesi'ni ilgilendiriyor. Sanayi bölgelerinden ve sanayi tesislerinden kaynakl? kirlilik var; gemiler, Alsancak Liman? var, tersane var ve bunlar?n getirdi?i birtak?m kirlilikler var. Bütün bunlar?n hepsi ciddi problemler olu?turuyor, bunlar?n ortadan kald?r?lmas? gerekiyor, bunun için de bir kere bu tespiti do?ru yapmam?z laz?m. Siz bu tespiti do?ru yapmad?n?z, siz tamamen "Ar?tma yap?lm?yor, ar?tma olmad??? için kirlilik devam ediyor." Dediniz. Konu?man?z burada; burada onun d???nda bir tane neden yok sunu?unuzda.” dedi.
Bakanl?k denetim sorumlulu?unu yerine getirmiyor!
Bakanl???n denetim sorumlulu?unu yerine getirmedi?ini ifade eden Türeli; “?imdi, bak?n, Körfez bir al?c? ortam, bu al?c? ortama de?arj yapan tüm kurumlar?n denetimi Çevre ve ?ehircilik Bakanl???nda, bu denetimleri siz yapacaks?n?z. Çevreyi kirleten kurumlara ceza kesmesi ve kirlenen ortam? bu cezalarla eski hâline getirme sorumlulu?u da Çevre ve ?ehircilik Bakanl???nda. Körfeze de?arj yapan Alsancak Liman?, Askerî Tersane, Gediz Nehri, organize sanayi tesislerinin denetimi de Çevre ve ?ehircilik Bakanl??? taraf?ndan yap?l?yor. Bu denetimleri yap?p bu sorunlar? ortadan kald?rman?z gerekirdi ama kalkmam??.” ifadelerini kulland?.
?mar planlar?n?n son onay?n?n verilmemesi nedeniyle proje hayata geçmemi?, bekliyor!
?mar planlar?n?n son onay?n?n verilmemesi nedeniyle navigasyon kanal? projesinin hayata geçmedi?ini söyleyen Türeli; “?imdi, bak?n, 2016'dan beri tart???yoruz. ?zmir'de 2 kanaldan bahsediliyor: Bir navigasyon kanal?, bir sirkülasyon kanal?. Navigasyon kanal? gemilerin limana yana?mas?yla ilgili bir kanal, bir de sirkülasyon kanal? var Körfez’in temizlenmesine ili?kin. Bu daha önce konu?ulmu? asl?nda. Navigasyon kanal?n?n yap?lmas?, merkezî hükûmetin sorumlulu?unda ve Bakanl?k bunu üstlenmi?. ÇED raporu 2016'da verilmi?. 2021 y?l?nda da imar planlar? ask?ya ç?kar?lm?? olmas?na ra?men imar planlar?n?n son onay?n?n verilmemesi nedeniyle proje hayata geçmemi?, bekliyor, çoktan olmal?yd? navigasyon kanal? ve sirkülasyon kanal?. Sadece merkezî hükûmetin alan?nda de?il, tabii ki yerel yönetimin de büyük?ehir belediyesinin de yapmas? gerekenler var. Hatta ba?ka bir ?ey söyleyeyim: Tar?m ve Orman Bakanl???n?n, belki Ula?t?rma Bakanl???n?n, askerî gemiler, Millî Savunma Bakanl???n?n, hepsinin yapmas? gerekenler var. Bunu koordine edecek olan, buna gerekli kayna?? aktaracak olan, bunlar?n hepsini bir araya getirip çözecek olan sizsiniz. Ama siz öyle yapmad?n?z…” de?erlendirmesini yapt?.
Ke?ke Merkezi Hükümet olarak Körfez’in temizli?i için yapacaklar?n?z? anlatsayd?n?z, biz de takdir etseydik.
Devlet Planlama Te?kilat? Uzmanl??? döneminde tüm kamu kurumlar? ile bir araya gelerek sorunlar?n konu?uldu?un aktaran Türeli; “Biz Devlet Planlama Te?kilat?nda kamu kurumlar?yla bir araya gelirdik, her ?eyi konu?urduk ve orada birtak?m kararlar al?n?rd?, plan yapard?k, program yapard?k, perspektifleri olu?tururduk. Ke?ke siz de burada bunlar? yapaca??n?za, deseydiniz ki “Merkezî hükûmet olarak Körfez’in temizli?i için biz ?unlar? yapaca??z, bu anlamda biz giriyoruz devreye.” Biz de derdik ki: “Te?ekkür ederiz, ne güzel. Gecikmeler oldu ama en az?ndan art?k telafi ediyorsunuz, bundan sonra gecikmeler olmas?n.” Ama öyle olmad?, siz kendi sorumluluklar?n?z?n da oldu?unu biliyorsunuz fakat yerine getirmediniz.” dedi.
Bu i?ler böyle hamasi nutuklarla, kavgayla çözülmez.
Türeli, sözlerinin devam?nda “?zmir'i konu?uyoruz, Türkiye'yi konu?uyoruz burada. Bunlar önemli kurumlar?m?z, bu i?in belli bir ciddiyetle çözülmesi gerekiyor. Bu i?ler böyle hamasi nutuklarla, kavgayla çözülmez. Bu ?ekilde gelmi? olsayd?n?z biz de derdik ki ne güzel, Çevre Bakanl??? olarak o konuda siz de üzerinize dü?eni yap?yorsunuz, yerel yönetim de yaps?n ama öyle olmad? ve bu konu?man?z? aç?kças? çok yad?rgad?m, son derece gayriciddi buldum; bürokraside yeti?mi? bir ki?i olarak da onu söylemek istiyorum. Yani konu?ulacak çok fazla ?ey var ama ne yaz?k ki i? ?zmir'in, ?zmir Körfezi’nin temizli?ine geldi.” dedi.
?zmir Belediyesi, metrosunu kendisi yapt?! D?? krediler onaylanm?yor!
?zmir metrosunun yap?m?n? Ula?t?rma Bakanl???’n?n üstlenmedi?ini hat?rlatan Türeli; “?zmir ciddi anlamda göç alan bir kent. Ayn? zamanda yerle?im Körfez etraf?nda oldu?u için ?zmir'in sorunlar? da büyük; ula?t?rmada da ciddi problemleri var. Bak?n, daha önce söyledi?im gibi ?zmir'in metrosunu ?zmir Büyük?ehir kendi imkânlar?yla yapt?, hâlbuki o dönemde ?stanbul ve Ankara metrosunu Ula?t?rma Bakanl??? üstlendi. Yurt d???ndan krediler bulunuyor ama krediler onaylanm?yor.” de?erlendirmesini yapt?.
Büyük projeler için Cumhurba?kan? taraf?ndan kredilerin onayland??? do?ru de?il!
?zmir’in Ege ile beraber de?erlendirilmesi gerekti?ini aktaran Türeli; “Gene ?zmir Büyük?ehir Belediyesinin kanalla ilgili hem bu sirkülasyon hem de onun d???ndaki projeler için bir d?? kredisi var ama o d?? kredinin hâlâ onaylanmad???n? görüyoruz. Daha yeni gelen bilgiler bunlar. 5,5 milyar ve 9 milyarl?k kredi var. Bak?n, yapman?z gereken, var olan sorunlar? çözmek; ?zmir’in ula?t?rma alan?nda, bütün alanlarda ciddi sorunu var. “?zmir üvey evlat m??” derken onu söyledim çünkü sonuçta her siyasi partinin ve oy verenlerin birlikte ya?ad??? bir kent ve ?zmir'i Ege’yle beraber, hinterland?yla beraber de?erlendirmeniz önemli.” ifadelerini kulland?.
?zmir, üvey evlat m?? Bakanl?k olarak üzerinize dü?eni yapman?z gerekiyor!
Sözlerinin devam?nda bakanl???n üzerine dü?eni yapmas? gerekti?ini hat?rlatan Türeli; “?zmir, 19'uncu yüzy?lda Osmanl? ?mparatorlu?u’nda ihracatta 1 numara, ithalatta ?stanbul'dan sonra 2’nci; ilk demir yollar? oraya yap?l?yor, bu kadar önemli bir kent. Bu kentin hâlâ Ankara'yla ne bir h?zl? tren ba?lant?s? var ne bir otoyol ba?lant?s? var. Çok ciddi problemler var. Bunlar? da gelen bütün bakanlara iletece?iz. Körfez’in kirlilik sorunu önemli, bunun bir an önce çözülmesi gerekiyor. Kimseyi suçlamay?n, Bakanl?k olarak üzerinize dü?eni yapman?z gerekti?ini dü?ünüyorum.” ifadelerini kullanarak konu?mas?n? noktalad?.