Cumhuriyet Halk Partisi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Sözcüsü ?zmir Milletvekili Rahmi A?k?n Türeli; sözlerine a??r bir kalp ameliyat? geçiren Süreyya S?rr? Önder’e geçmi? olsun dileyerek ba?lad?. Kanun haz?rlamada usulün esas?n ayr?lmaz bir parças? oldu?unu, gene bir torba kanunla kar?? kar??ya olundu?unu, söz konusu torba kanun teklifinin 13 kanun ve 1 tane kanun hükmünde kararnamede de?i?iklik yapt???n?, torba kanunun görü?ülme sistemati?inin son derece yanl?? oldu?unu, bu ?ekilde Meclisin kaliteli ve nitelikli yasa yapamayaca??n? defalarca ifade edilmesine ra?men, âdeta bir alt meclis gibi çal??an, Plan ve Bütçe Komisyonunun bu ?ekilde böyle bir kanun yapma sistemati?iyle ve prati?iyle me?gul edilmesini anlamakta güçlük çektiklerini belirterek, bu durumun devam etti?ini ifade etti.
Türeli; söz konusu teklifinin Adalet Komisyonu ve Anayasa Komisyonu gibi 2 tali komisyona sevk edildi?ini, Plan ve Bütçe Komisyonunu hiç ilgilendirmeyen, mali hükümler de içermeyen direkt olarak adalet, yarg?, hukuk üzerinde hukuki düzenlemeleri yapan bir k?s?m maddelerin her zamanki gibi bu komisyonlarda görü?ülmeden jet h?z?yla, Plan ve Bütçe Komisyonuna geldi?ini, bunlar?n ilgili komisyonlarda görü?ülmesi gerekti?ini, teklifte bulunan baz? maddelerin Sa?l?k, Aile, Çal??ma ve Sosyal ??ler Komisyonu ve Millî E?itim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu gibi iki tali komisyona daha sevk edilmesi gerekirken sevk edilmedi?ini, Meclis ?çtüzü?ünün Mecliste bir ihtisasla?man?n olmas? gerekti?i fikri üzerine olu?turulmu? bulundu?unu, ?çtüzü?ün farkl? konu alanlar?na göre, ayn? zamanda farkl? alanlarda ihtisas sahibi olan milletvekillerinin seçimini de ilgili komisyonlarda belirleyerek bir ihtisasla?man?n sa?lanmas? ve kaliteli ve nitelikli yasa yapma amac? üzerine kurulmu? bir mant???n?n i?lerlik kazanmad???n? belirterek, söz konusu teklifin ?çtüzü?ün Tüzük 34. Maddesi gere?ince ilgili tali komisyonlarda görü?ülmesinden sonra Plan ve Bütçe Komisyonunda görü?ülmesi gerekti?ini talep etti.
Kanun teklifinin tümü 703 say?l? KHK taraf?ndan yürürlü?e konulan ancak CHP’nin ba?vurusu üzerine Anayasa Mahkemesi taraf?ndan iptal edilen düzenlemelerden olu?uyor.
32 maddelik kanun teklifinin neredeyse tümünün daha önceden 703 say?l? Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlü?e konulan ancak CHP’nin ba?vurusu üzerine Anayasa Mahkemesi taraf?ndan iptal edilmi? maddelerden olu?tu?unu, 703 say?l? KHK ile ilgili 283 adet iptal karar? oldu?unu, bunlar?n bir k?sm?n?n daha önceki torba kanun tekliflerinde yer ald???n?, daha yeniden yasala?t?r?lmas? gereken 200’e yak?n düzenleme bulundu?unu ifade eden Türeli, bunlar?n bir bütün halinde ele al?nmas? gerekti?ini, ilgili komisyonlar? da çal??t?rarak yap?lmas? gereken söz konusu yasal düzenlemelerin Haziran ay?na kadar yasala?t?r?lmas? önerisinde bulundu.
"Türkiye’nin sorunlar? çözüm bekliyor. Parlamentoyu etkin çal??t?ral?m."
"Türkiye'nin birçok sorunu var ve bu sorunlar çözüm bekliyor, her gün maillerimize, mail kutular?m?za yüzlerce mail geliyor. Gelin, bunlar? konu?al?m, Türkiye'nin sorunlar?n? çözelim.” diyen Türeli; Plan ve Bütçe Komisyonu ba?ta olmak üzere tüm Meclisin memleketin di?er sorunlar? çözmeye odaklanmas? gerekti?ini ifade etti.
AKP yasala?t?r?lmas?na ön ayak oldu?u 2017 Anayasa de?i?ikliklerinin getirdi?i hükümlere uymuyor.
Türeli; “burada gelinen noktay? bir biçimde öncesiyle beraber ele alman?n son derece yararl? oldu?unu dü?ünüyorum. Bir kere aç?k ve net olarak ?unu söylemek gerekiyor: AKP iktidar? kendisinin haz?rlanmas?na ve yasala?mas?na önayak oldu?u 2017 referandumuyla kabul edilen Anayasa’n?n hükümlerine uymamaktad?r. Bak?n, 21/1/2017 tarihli ve 6771 say?l? Türkiye Cumhuriyeti Anayasas?'nda De?i?iklik Yap?lmas?na Dair Kanun'un 17'nci maddesi ile 2709 say?l? Türkiye Cumhuriyeti Anayasas?'na eklenen geçici 21'inci maddenin (B) f?kras? ne diyor: "Bu Kanunun yay?m? tarihinden itibaren en geç alt? ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi, bu Kanunla yap?lan de?i?ikliklerin gerektirdi?i Meclis ?çtüzü?ü de?i?ikli?i ile di?er kanuni düzenlemeleri yapar." Referandum olmu?, arkas?ndan sonuçta alt? ayl?k bir süre var, Anayasa'da yap?lan de?i?ikliklerin hem kanunlarla hem de Meclis ?çtüzü?ü'nde hayata geçmesi gerekiyordu, ama Anayasa'da yap?lan de?i?ikliklerin kabulünü müteakiben yasalarda yap?lmas? gereken de?i?iklikler yap?lmam??. Bu, çok büyük bir ihmaldir. Bu, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yok say?lmas?d?r. S?k?nt? buradan ba?l?yor. Kanun hükmünde kararnamelerle de?il ya da Cumhurba?kanl??? kararnameleriyle de?il; Türkiye Büyük Millet Meclisinde bir müzakere ortam?nda bunlar görü?ülecekti ve Anayasa’n?n gerektirdi?i de?i?iklikler hem kanuni çerçeveye oturtulacakt? hem de Meclis ?çtüzü?ü'ne ta??nacakt? fakat yap?lmam??, yapmam??s?n?z. En büyük ihmal burada ba?l?yor. Sonra ne yapm??s?n?z? 2018 Cumhurba?kanl??? ve genel seçiminin hemen öncesinde Bakanlar Kurulu bir yetki yasas? ç?karm?? ve o yetki yasas?yla bir k?s?m de?i?ikliklerin yap?lmas? söz konusu olmu?. Bu yetki yasas?na dayanarak 2/7/2018 tarih ve 703 say?l? Kanun Hükmünde Kararname'yle birçok kurumla ilgili ve di?er konulardaki kanun ve kanun hükmünde kararnamelerin birçok maddesinde de?i?iklik yap?lm?? veya birçok madde ve kanun yürürlükten kald?r?lm??. Yani ba?ta yap?lmas? gereken kanuni düzenleme Mecliste yap?lmam??, sonra bir yetki kanunu ç?kar?lm?? ve yetki kanununa dayanarak da 703 say?l? Kanun Hükmünde Kararname ç?kar?lm??. Fakat 703 say?l? Kanun Hükmündeki Kararname'nin ne kadar yanl?? hükümler içerdi?ini, ne kadar s?k?nt?l? oldu?unu i?te, Anayasa Mahkemesi iptal kararlar?ndan görüyoruz. Buradaki ikinci hata, ba?ta yap?lmayan düzenleme burada da tekrar devam ediyor. Yani bu yetki yasas? ve buna dayal? olarak ç?kan bu 703'de ve arkadan da Cumhurba?kanl??? kararnameleri var. Buradaki temel sorun ?u: Devletin yap?s? tepeden t?rna?a kadar de?i?tirildi arkada?lar. Türkiye Cumhuriyeti devletinin gelenekleri, kurumsal yap?s?, ihtiyaçlara göre ?ekillenen büyüdükçe, nüfus artt?kça daha iyi organizasyon yapabilme, kamu hizmetlerini daha iyi biçimde sa?layabilmeye ili?kin örgütlenme yap?s?, bürokrasi yap?s? bu ?ekilde bu kanun hükmünde kararname ve Cumhurba?kanl??? kararnameleriyle tahrip edilmi?tir. Ayn? zamanda, bu Cumhurba?kanl??? hükûmet sistemi denilen ucube sistemde tek adama dayal?, Cumhurba?kan?n?n her ?eye karar verdi?i ve kararnamelerle devlet yap?s?n? yeniden yap?land?rd??? bir sürece do?ru gidildi. Birçok kamu kurumu, kurulu?, kurul kapat?ld? ya da dönü?türüldü ya da birle?tirildi ve onun içinde de ciddi anlamda personel rejiminde de çok ciddi s?k?nt?lar olmu?tu. Bürokraside yeti?en bir ki?i olarak aç?k ve net söyleyeyim: Devlet haf?zas?, kurumsal haf?za yok edilmi?tir. Bugün bakt???m?z zaman, var olan yap? içinde Cumhurba?kanl??? kararnameleriyle yap?lan düzenlemelerin zaten var oldu?unu dü?ündü?ümüzde, bir de di?er taraftan Cumhurba?kanl??? bünyesinde kurulan politika kurullar?, ofisler, ba?kanl?klar eliyle âdeta paralel bir devlet yap?s? olu?mu?tur. Bunlar?n mevcut merkezî yönetim sistemiyle, bakanl?klarla ili?kileri net de?ildir, Bak?n, ?imdi, en son yeni bir de?i?iklik var. Biliyorsunuz, 4 tane ofis vard?, hepsi birle?tirildi, tek ofis hâline getirildi. Neden 4 ofisti, neden ?imdi tek ofis yap?ld?? Neden Cumhurba?kanl??? Genel Sekreterli?i kald?r?ld?, Cumhurba?kanl??? ?dari ??ler Ba?kanl??? kurulmu?tu. ?imdi neden tekrar Cumhurba?kanl??? Genel Sekreterli?i kuruluyor. Adalet Bakanl??? Müste?ar?, HSK, Anayasa'da gerekli de?i?iklik yap?lmad??? için yeniden belki müste?arl?k sistemine dönmek söz konusu oldu.”
"Devlet haf?zas? yitirildi ciddi sorunlar var"
?imdi, bak?n, haf?za aç?s?ndan, süreklilik aç?s?ndan son derece s?k?nt?l? olan noktalar var, çok ciddi anlamda bakt???m?zda, bunlar devlet yap?s?nda, devlet organizasyonunda sorun olu?turmu?tur. Bunlar?n hepsi devletin örgütlenmesi, bürokrasinin örgütlenmesiyle ilgilidir. Oysa yap?lmas? gereken, bu ?ekilde Cumhurba?kanl??? kararnameleriyle, 1, 2, 3, 4 say?l? Kararnamelerle birtak?m düzenlemeler yapmak yerine ilgili bir kod yasas?n?n yeniden ç?kmas?d?r. Bakanl?klar?n görev ve yetkilerini, kurulu?lar?n? belirleyen bir kod yasas?na ihtiyaç vard?r; 1984 tarihli 3046 say?l? Kanun böyle bir kanundu. Çerçeve kanun, bakanl?klar nas?l kurulur, hangi i?leri yapar, hangi birimleri içerir sorular?na cevap veriyordu. Yani bunlar?n ana çerçevesi çizilmi?ti, devlet olmak demek böyle bir ?ey demek, bir sistem olu?turmak demek, süreklilik demek, bir haf?za demektir.
"Anayasa Mahkemesi 5 y?l sonra iptal karar? verdi"
Tabii, bu teklifte birçok madde var. Di?er taraftan, yine bizim en çok s?k?nt?l? gördü?ümüz hususlardan biri ?udur: Anayasa Mahkemesi taraf?ndan iptal edilmi? hükümlerin yeniden -yak?n zamanda hat?rlarsan?z, gelen birçok kanun teklifinde de gördü?ümüz üzere tekrar Anayasa'ya ayk?r?l?klar içermesidir yani Anayasa'ya ayk?r?l?kla ilgili bir hüküm olu?turulmu?sa art?k onun üzerine gitmemek, oradaki olumsuzlu?u ortadan kald?rmak gerekiyor ama ne yaz?k ki öyle olmuyor, yeniden tekrar Anayasa Mahkemesine gidiliyor ve Anayasa Mahkemesi de i?te görüyorsunuz, normal ?artlar alt?nda 2018 y?l?nda ç?kan kanun hükmünde kararname ile ilgili olarak 2023 y?l?nda yani çok ciddi anlamda bir gecikmeyle karar verebildi.” dedi
Devlet te?kilat?n?n örgütlenme esaslar?n?n yer alaca?? yeni bir kod kanuna ihtiyaç var
Türeli; yap?lmas? gerekenin, son geli?meler de dikkate al?narak kamunun, devlet te?kilat?n?n yeniden örgütlenmesinin bir bütün olarak düzenlenmesi, bunlar?n hepsinin kanuni bir çerçeveye oturtulmas?, bunun bölük pörçük de?il eskiden oldu?u gibi 3046 say?l? kanun gibi bir kod kanun olarak yasala?t?r?lmas? oldu?unu ifade etti.