Mustafa AKBA? (SONKALE?ZM?R)- ?zmir’in verimli topraklar?ndaki maden, ta? oca??, k?rma eleme, enerji tesisleri, JES’ler (Jeotermal Enerji Santral?), GES’ler (Güne? Enerjisi Santral?) ve RES’lerin (Rüzgar Enerjisi Santral?) faaliyetleri her geçen gün art?yor. ?zmir köylüsü ve üreticisi bu durumdan çok ?ikayet etse de; çevreciler solu?u mahkemede alsa da; sermayenin ya?am alanlar?na müdahalesinin önüne geçilemiyor. ?zmir’de endi?e yaratan geli?menin adresi bu kez tar?msal ve hayvansal üretimin merkezi konumundaki; incir, zeytin, ceviz ve kestanenin yan? s?ra süt ve peyniri ile de ünlü Tire… Türkiye’nin “dinamit devi” olarak bilinen K?rl?o?lu Kimya Sanayi ve Ticaret A.?. yeni kuraca?? patlay?c? tesisi için gözüne Tire’yi kestirdi.
(Foto?rafta mevcut patlay?c? deposu)
YERALTI PATLAYICI DEPOSUNUN YANINA…
K?rl?o?lu Kimya’n?n ?zmir’in Tire ?lçesi Alacal? Mahallesi Kiremit Oca?? Mevkii’ne kurmay? planlad???, y?ll?k 15 bin ton kapasiteli patlay?c? tesisine yönelik ÇED süreci ba?lat?ld?. “Anfo” ad? verilen, amonyum nitrat ve fuel oil kar???m? patlay?c?n?n üretilece?i tesis, firman?n ayn? yerde var olan, yakla??k 9 y?ld?r i?letti?i 50 ton kapasiteli yeralt? patlay?c? deposunun hemen yan?na kurulacak.
SADECE 7 K??? ÇALI?ACAK…
2050 metrekare kapal? alana sahip olacak anfo üretim tesisinde, nitrat besleme, yak?t tanklar? ve kompresör odas? gibi bölümler bulunacak. ÇED dosyas?na göre, yat?r?m maliyeti toplam 1 milyon 873 bin TL olacak tesiste sadece 7 ki?i çal??acak. Mevcut yeralt? patlay?c? deposunda çal??an 5 ki?i ile birlikte, komplekste istihdam edilecek ki?i say?s? 12 olacak.
MERA VASFINDAK? ARAZ?Y? KAZIYACAKLAR!
Di?er yandan, mera ve çay?r vasf?ndaki, bir k?sm? kayal?k araziye kurulacak tesis için alandan 584,4 ton (336,5 metreküp) bitkisel üst toprak ve 8076 ton (5047,5 metreküp) hafriyat al?nacak. Patlay?c? üssü, s?n?rlar? içinde olaca?? Alacal? Mahallesi’ne 1970 metre, Yenioba Mahallesi’ne 1575 metre, Eskioba Mahallesi’ne 2185 metre ve I??klar Mahallesi’ne 3470 metre uzakl?kta yer alacak.
KÖYLÜ VE ÜRET?C? END??EL?…
Firma, sundu?u ÇED raporunda, toprak yap?s? “üçüncü ve dördüncü s?n?f tar?m arazisi” olan proje alan?ndan s?yr?lacak hafriyat?n kesinlikle d??ar? at?lmayaca??n?; gürültü ve güvenlik konusundaki kriterlere uyulaca??n?; topra??n ve suyun kirletilmeyece?ini savunsa da bu denli güçlü patlay?c?lar?n üretilece?i tesis, hemen yan? ba??ndaki köylü ve üreticilerde endi?e yaratt?.
(Foto?rafta Halil ?bi?o?lu)
HAYAT? SONUÇLARI OLAB?L?R
Tire Ziraat Odas? Ba?kan? Halil ?bi?o?lu, kurulmas? planlanan tesisin etraf?n?n yerle?im alanlar? ve verimli tar?m arazileriyle çevrili oldu?unu belirtirken, “Topra??n ve yeralt? sular?n?n kirlenme riski var. ?u an arazideki derelerin kollar? kuru olabilir. Ama ya?mur ya?d???nda o arazideki derelerin kollar?ndan kimyasal madde içeren at?klar Tire Ovas?’na, oradan da Küçük Menderes Nehri’ne ta??nabilir. Bu durum çok büyük ve hayati sonuçlar do?urabilir. Ayr?ca, o bölgede büyük hayvanc?l?k tesisleri var. Patlama sesleri, hayvanlar? rahats?z edip süt ve et verimini dü?ürebilir. Bu tür tesisler, daha uygun yerlere yap?lmal?” dedi.
ÇANTADA KEKL?K M? GÖRÜYORLAR!
Ancak, ÇED süreci henüz 7 Aral?k 2020 tarihinde ba?lamas?na, yasaya göre 60 gün boyunca her türlü itiraz ve önerinin yetkili kurullarca de?erlendirilecek olmas?na kar??n K?rl?o?lu Kimya’n?n internet sitesinde, patlay?c? tesisine ili?kin “ÇED a?amas?nda olup 2021 y?l? ilk yar?s?nda devreye al?nacakt?r” ifadeleri dikkati çekti. Firman?n daha ÇED süreci bitmeden tesisin i?letmeye ba?layaca?? tarihi aç?klamas? “K?rl?o?lu’na söz mü verildi” sorusunu ak?llara getirdi.
DAHA HALK TOPLANTISI B?LE YAPILMADI
Çünkü, yasaya göre, firma ÇED raporunu Çevre ve ?ehircilik Bakanl???’na sunar. Bakanl?k 5 gün içinde ‘uygunluk yönünden’ incelemesini tamamlay?p o ilin valili?ine yollar. ÇED dosyas? halk?n görü?üne aç?l?r. 10 gün içinde de halk toplant?s? yap?l?p proje detaylar?yla anlat?l?r. ÇED süreci tamamlanana kadar projeye ili?kin görü? ve öneriler valili?e veya bakanl??a iletilir. Yetkili kurullar, ÇED raporunu yetersiz bulup revize edilmesini ya da ek çal??ma yap?lmas?n? isteyebilir.
(Foto?rafta firma sahibi Süleyman K?rl?o?lu)
?N?AAT EKONOM?S? ONLARI BÜYÜTTÜ
Tire’deki tesisi kurmay? planlayan K?rl?o?lu Kimya Sanayi ve Ticaret Anonim ?irketi, 1996 y?l?nda Afyonkarahisar’da ba?lad??? dinamit üretimiyle ad?n? duyurdu. Süleyman K?rl?o?lu ve e?i Feride K?rl?o?lu’na ait firman?n yurt içinde ve yurt d???nda önemli yat?r?mlar? bulunuyor. Türkiye’nin özellikle son 20 y?lda uygulad??? in?aata dayal? ekonomi modeliyle patlay?c?ya talep art?nca K?rl?o?lu Kimya’n?n önü aç?ld?. Otoyol ve tüneller için patlay?c? üreten firma, birçok kez Türkiye’nin ilk 100 vergi rekortmeni listesine girmeyi ba?ard?.
BOSNA’DA BÜYÜK B?R TES?SLER? VAR
K?rl?o?lu’nun Afyonkarahisar’daki üretim ve depolama tesisinin yan? s?ra ?zmir Tire, Giresun ve Sivas’ta depolar? bulunuyor. Ayr?ca, Bosna Hersek’te firmaya ait büyük bir üretim kompleksi ve depolama sahas? da yer al?yor. K?rl?o?lu Kimya Sanayi ve Ticaret A.?.’nin Tire ?ubesi’nde ise Yönetim Kurulu Ba?kan? Süleyman K?rl?o?lu, Yönetim Kurulu Ba?kan Yard?mc?s? Hakan K?rl?o?lu ve Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Siner gözüküyor. ?ubenin müdürlü?üne de 5 y?l önce Ertan Bargan atanm??.
ANFO NED?R?
ANFO ço?unlukla güçlü patlay?c?lar s?n?f?nda say?l?r. Patlama ?ekli genellikle infilak ?eklinde olup infilak h?z? yüksektir. Üçüncül bir patlay?c? olan ANFO, belirgin yak?t ve oksidant kar???m?ndan olu?ur. Hassasiyeti genellikle dü?üktür. Basit olarak ANFO infilak?n?n kimyas?, amonyum nitrat (NH4NO3) ve uzun zincirli bir hidrokarbon (CnH2n+2) aras?ndaki reaksiyon olarak görülebilir. Bu reaksiyon sonucunda nitrojen, karbon dioksit ve su aç??a ç?kar. Stokiyometrik olarak, amonyum nitrat?n ve fuel oilin en efektif ve dengeli olarak birle?ti?i oran a??rl?kça %94,3 oran?nda amonyum nitrat (AN) ve yine a??rl?kça %5,7 oran?nda Fuel-Oil'in homojen bir ?ekilde kar??t?r?lmas? sonucu elde edilir. ?deal ?artlar alt?nda gerçekle?tirilen patlamalarda yukar?da bahsedilen gazlar d???nda herhangi bir ürün olu?mas? beklenmez. Fakat pratik kullan?mda az da olsa karbon monoksit ve Nitrojen oksitler (NOx) gibi toksik gazlar ortaya ç?kabilir.