SONKALE?ZM?R- Say??tay, ilçe belediyelerden al?nmas? gereken çevre temizlik vergisi pay?n?n takibinin yap?lmad???na, bu tutarlar?n ana para ve faizlerinin milyonlarca liray? buldu?una i?aret edildi. Büyük?ehir Belediyesinin ?irketine verilen 103 ekmek sat?? büfesinin ihale yap?lmaks?z?n üçüncü ki?ilere devredildi?i bulgusuna yer verilen say??tay raporunda, belediyeye ait ta??nmazlar?n kira art???n?n da hatal? yap?ld??? belirtildi.
ARAZ?Y? ALMI? HASTANEY? YAPMAMI?
Say??tay raporunda ayr?ca, çarp?c? bir bulguya da yer verildi. Güzelbahçe'de hastane yap?lmas? amac?yla 1993 y?l?nda bir vakfa verilen 33 dönüme yak?n araziye hastane yap?lmad???na i?aret eden Say??tay, ?u tespitlerde bulundu:
"Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan Güzelbahçe ?lçesi Yaka Mahallesi 1963 parsel 2 paftada bulunan 32 bin 984,38 m2’lik ta??nmaz üzerinde 21 Eylül 1993 tarihinde bir vakfa hastane in?a edilmesi amac?yla 49 y?ll?k intifa hakk? tesis edilmi?tir. Söz konusu vak?f taraf?ndan ?u ana dek hastane yap?lmas? amac?na yönelik herhangi bir giri?imde bulunulmam?? olup bu hakk?n iptaline yönelik Belediye taraf?ndan gerekli i?lemler yap?lmam??t?r. ?zmir ilinin ?ehir merkezinde bulunan 20.866,10 m2 bir ta??nmaz?n 1997 y?l?ndan itibaren ?antiye alan? olarak at?l halde kald??? görülmü?tür. Yap?lan incelemelerde Büyük?ehir Belediyesine ait iki ta??nmaz?n?n mevzuata ayk?r? olarak ?zbeton A?'ye tahsis edildi?i ve bu ta??nmaz üzerinde ilgili ?irket taraf?ndan sanayi tesisi kuruldu?u tespit edilmi?tir. Mustafa Kemal Sahil Bulvar? ile Karata? Lisesi aras?nda kalan zemini deniz dolgusuyla olu?turulmas? sonras?nda Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan in?a ettirilen binan?n 17 Ekim 2001 tarihinden itibaren üçüncü ?ah?slar taraf?ndan herhangi bir kira bedeli ödenmeden kullan?ld??? tespit edilmi?tir. Foça ?lçesi Fevzipa?a Mahallesi 1751 Ada 3 No.lu ta??nmaz?n üzerinde Belediye taraf?ndan in?a edilen ve yüzde 50 ortak olunan 44 adet dükkan?n de?erinden faydalan?lmad??? görülmü?tür.”
OTOBÜS TERM?NAL?NDEK? SIKINTILAR
“?zmir ?ehirler Aras? Otobüs Terminalinde Hatal? Uygulamalar Yap?lmas?” bulgusunda ?u ifadelere yer verildi:
“?zmir Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan Yap-??let-Devret Modeli ile yapt?r?lan ?zmir ?ehirler Aras? Otobüs Terminali sözle?mede öngörülen kap? giri? ve ç?k??lar? kontrol noktas?nda belediye personelinin olmamas? sebebiyle belediye pay?n?n kontrolünün yap?lmad??? görülmü?tür. Yap-i?let-devret modeli ile finanse edilerek yapt?r?lan ?zmir ?ehirleraras? Otobüs Terminalinde ruhsata ayk?r? yap?lar?n oldu?u, bu yap?lar?n i?letici firma taraf?ndan kiraya verilerek ilave gelir kalemleri yarat?ld??? ve sözle?mede yaln?zca otobüs giri?lerinden has?lat öngörüldü?ü için Belediye taraf?ndan gelir elde edilemedi?i görülmü?tür. Belediye hesap ve i?lemlerinde yap?lan incelemelerde, yap i?let devret modeli ile yapt?r?lan ?ehirleraras? otogar i?letmesi sözle?mesinde yat?r?mc?n?n kirac?larla yap?laca?? alt kira sözle?melerinin hiçbir ?ekilde sözle?me süresini a?amayaca?? belirtilmesine ra?men, yat?r?mc? taraf?ndan bu süreleri a?acak ?ekilde alt kirac?l?k sözle?meleri kuruldu?u görülmü?tür.”
TEOS YAZARLAR EV?
Raporda, Seferihisar Belediyesi'nden kamula?t?r?lan Teos Yazarlar Evi ve Ara?t?rma Merkezi'nin durumuna da i?aret edildi. Gayrimenkulün ?zmir Büyük?ehir'ün üzerine geçmesine ra?men halen Seferihisar Belediyesi'nce kullan?ld???na dikkat çekilen raporda, "Ta??nmaz?n bir bölümünde bulunan restoran?n da ilçe belediyesinin ?irketi taraf?ndan i?letildi?i ve Belediye taraf?ndan herhangi bir ecrimisil tahakkuk ettirilmedi?i görülmü?tür" denildi.
Raporda, ?u ifadeler yer ald?: "Hafriyat Alanlar?n?n Etkin Olarak Kullan?lmamas? ve Hafriyat Gelirlerinin ?lçe Belediyelerince Toplanmas? Belediye taraf?ndan hafriyat alanlar?n?n etkin olarak kullan?lmad??? ve Büyük?ehir Belediyesinin bilgisi dahilinde ilçe belediyelerince hafriyat alanlar? olarak belirlenen yerlerde hafriyat gelirlerinin ilçe belediyelerince topland??? görülmü?tür. 16.04.2021 tarih ve 456 say?l? Büyük?ehir Belediye Meclis karar?yla engelli birey ve kad?nlar?n istihdam?na katk?da bulunmak ve engelli vatanda?lar?n akülü tekerlekli sandalyelerinin temin edilmesini sa?lamak amac?yla imzalanan ortak hizmet projesi kapsam?nda kar?? taraf?n yükümlülüklerini yerine getirmedi?i görülmü?tür. Yap?lan incelemelerde mevcut uygulama imar planlar?n?n üst planlara uygunlu?una ili?kin Belediye taraf?ndan yap?lan kontrollerde eksiklikler oldu?u görülmü?tür. Yap?lan incelemelerde 1/25.000 ölçekli ?zmir Büyük?ehir Bütünü Çevre Düzeni Plan? uygulama hükümlerinde tar?m arazilerinde tar?msal amaçl? yap? yapma ?artlar?n? düzenleyen imar plan notunda yer alan minimum parsel büyüklü?ünün 5 bin m2 ölçüsünü sa?lamak hükmünün kald?r?ld??? görülmü?tür."
BUCA METROSU UYARISI
?zmir'in en büyük yat?r?m? olarak duyurulan Buca Metrosu da raporda yer ald?. Metro yap?m ihalesindeki teklif de?erlendirme i?lemlerinin ihale dokümanlar? ve eki rehberlere uygun yap?lmad??? vurgulanan raporda, ?öyle denildi:
"?zmir Hafif Rayl? Sistemi 5. A?ama Üçyol – Buca Hatt? Yap?m ??i ihale i?lemleri kapsam?nda gerçekle?tirilen a??r? dü?ük teklif sorgulamas?n?n, Avrupa ?mar ve Kalk?nma Bankas?n?n (EBRD) standart sat?n alma dokümanlar? aras?nda yer alan Yap?m Sözle?melerinde A??r? Dü?ük Tekliflerin De?erlendirilmesi Rehberine uygun yürütülmedi?i, gerçekle?tirilen a??r? dü?ük teklif sorgulamas? sonucu mali aç?dan en avantajl? teklif sahibinin teklifinin reddedilmesine karar verilmesi sonras?nda, ?hale De?erlendirme Formu ve De?erlendirme Rehberinde yer alan hükme ayk?r? olarak ikinci en dü?ük teklif sahibinin teklifi hakk?nda a??r? dü?ük sorgulamas? yap?lmayarak istekliler aras?nda e?it muamele ilkesine ayk?r? davran?ld??? ve ihalenin güvenilirli?i ilkesinin zedelendi?i, mali aç?dan en avantajl? teklif sahibinin teklifinin ihale d??? b?rak?lmas? i?leminin iptali talebiyle açt??? dava sonucu verilen mahkeme karar?nda belirtilen hususlara ayk?r? biçimde ?darenin endi?elerinin yaz?l? olarak a??r? dü?ük teklif sahibi istekliye iletilmeden de?erlendirme i?lemlerinin sonuçland?r?ld??? görülmü?tür.
Banka’n?n kaynak sa?lad??? projelerde sat?n alma sürecinin nas?l yürütülece?ini belirleyen temel üst doküman olan Sat?nalma Politika ve Kurallar? belgesinin, kamu sektörü için sat?n alma kural ve ilkelerinin belirlendi?i üçüncü bölümünün alt?nda “Tekliflerin De?erlendirilmesi ve Sözle?meye Davet” ba?l?kl? 3.27’nci maddesinde yer alan, “Yap?m i?i ihalesine sunulmu? bir teklifin, tekliflerin de?erlendirilmesi a?amas?nda a??r? dü?ük olarak de?erlendirilmesi ve sonras?nda yürütülen aç?klama süreci sonunda teklif sahibinin sözle?mesel yükümlülüklerini toplam teklif bedeli kapsam?nda gerçekle?tirebilme kabiliyetini herhangi makul bir ?üphenin ötesinde kan?tlayamamas? halinde, söz konusu a??r? dü?ük teklif Banka’n?n ön iznine tabi olmak üzere reddedilebilir” ?eklindeki düzenlemede de aç?kça belirtildi?i üzere, komisyon taraf?ndan al?nacak böyle bir ret karar?n?n toplam teklif bedeli kapsam?nda verilmi? olmas? gerekirken, söz konusu yap?m i?i ihalesinde bu hüküm dikkate al?nmaks?z?n karar verildi?i anla??lmaktad?r.
?HALEN?N GÜVEN?N?RL?L???N? VURGUSU
Gerçekle?tirilen a??r? dü?ük teklif sorgulamas? sonucu mali aç?dan en avantajl? teklif sahibinin teklifinin reddedilmesine karar verilmesi sonras?nda, Bankan?n standart sat?n alma dokümanlar?ndan ?hale De?erlendirme Formu ve De?erlendirme Rehberinde yer alan aç?k hükme ra?men, kalan geçerli teklifler kullan?larak yap?lmas? gereken revize s?n?r de?er tespiti hesab?n?n yap?lmad??? ve bu hesaba göre teklifi a??r? dü?ük s?n?r de?er e?i?inin alt?nda kald??? sabit olan ikinci en avantajl? teklif sahibinden, teklifi kapsam?nda yer alan 77 adet i? kalemine ili?kin fiyat analizlerini ve bunlara ait kan?tlay?c? bilgi ve belgeleri ?dare’ye sunmas? iki kez istenilmi? olunmas?na kar??n, yukar?da aç?klanan a??r? dü?ük sorgulama süreçlerinin ikinci en avantajl? teklif sahibinin teklifi hakk?nda i?letilmeksizin, ihalenin bahse konu istekli üzerine b?rak?lmas? yönündeki 06.12.2021 tarihli ihale karar?n?n bu yönleriyle de ihale doküman? hükümlerine ayk?r?l?k içerdi?i ve bu ?ekilde a??r? dü?ük oldu?u sabit olan 2 ayr? teklif hakk?nda ihale doküman? hükümlerinin e?it bir biçimde uygulanmamas? sonucu ihale komisyonunca ihaleye kat?lan istekliler aras?nda e?it muamele ilkesinin korunmad??? ve tekliflerin de?erlendirilmesi a?amas?nda ihale doküman? hükümlerine ayk?r? davran?larak ihalenin güvenilirli?i ilkesinin zedelendi?i görülmü?tür.
Mahkeme taraf?ndan verilen iptal karar? hükmünün yerine getirilmesi amac?yla teklifi reddedilen a??r? dü?ük teklif sahibi isteklinin teklifi hakk?nda ikinci bir a??r? dü?ük sorgulamas?n?n yap?ld???, ancak 17.06.2022 tarihli komisyon karar?n?n mahkeme karar?nda dikkat çekilen gerekli yaz?l? bildirimler yap?lmaks?z?n sonuçland?r?ld??? anla??lm??t?r.
ÖDEM??'TEK? ENTEGRE KATI ATIK TES?S?
Raporda, Ödemi?'deki kat? at?k tesisiyle ilgili de bulgular yer ald?. ?öyle denildi: "Ödemi? Entegre Kat? At?k Yönetimi Tesislerinin Yap?m? ve ??letilmesi ??inin Ödemi? Belediyesince 2886 say?l? Kanun kapsam?nda ihale edilmesi sonras? 28.11.2013 tarihinde ?mtiyaz Sözle?mesinin imzaland???, 6360 say?l? Kanun sonras? ?zmir Büyük?ehir Belediyesince Komisyon karar?na istinaden 09.11.2016 tarihinde imzalanan üçlü Protokol kapsam?nda taraf olundu?u ve ?mtiyaz Sözle?mesinde yaz?l? usul izlenmeksizin imtiyaz sahibi ?irket ile 29.03.2019 tarihinde imzalanan ek protokol ile de imtiyaz sahibi firmaya mali avantaj sa?land??? görülmü?tür. Ödemi? Entegre Kat? At?k Yönetim Tesisinin Yap?m ve ??letilmesi ??i imtiyaz sözle?mesi mali ?artlar?n?n di?er benzer tesislerin sözle?melerinde yer verilen mali ?artlara k?yasla ne denli olumsuz oldu?u aç?k bir biçimde ortada iken, Büyük?ehir Belediyesi ile imtiyaz sahibi aras?nda 29.03.2019 tarihinde imzalanan Ek Protokol ile imtiyaz?n kapsam?na dört ilçenin evsel kat? at?klar?n?n Büyük?ehir Belediyesi’nin yükümlülü?ü olarak ayr?ca dâhil edilmesi, söz konusu imtiyaz sözle?mesini Büyük?ehir Belediyesi için mali aç?dan sürdürülebilir olmaktan ç?karm??t?r. ?mtiyaz sözle?mesinin taraflara yükledi?i hak ve yükümlülüklerin orant?l? olmas?, taraflardan birine ifas? zor ve a??r? külfet yüklememesi, böylece sözle?menin kurulmas? sonras? yürütümünde de hukuk güvenli?i teminat?n? ilkesinin korunmas? gerekir. Bu kapsamda, sözle?me de?i?iklikleriyle taraflara sa?lanan hak ve yükümlülüklerde keyfili?e kar?? uygun bir korunma sa?lanmas?, verilen yetkinin icras? sonras? da bahse konu ölçünün korunmu? olmas? önemlidir. Ödemi? Entegre Kat? At?k Yönetim Tesisinin Yap?m ve ??letilmesi ??i imtiyaz sözle?mesinde sonradan yap?lan de?i?ikliklerde, taraflar?ndan biri olan ?dare (Büyük?ehir Belediyesi) aleyhine hakkaniyet ve adalet ilkesine ayk?r? hükümlerin konulmas? ve bunun mali aç?dan katlan?lamayacak boyutlara ula?mas?, bu yetkiyi ?dare ad?na kullanan kamu görevlilerini Kanunlar kar??s?nda sorumlu duruma dü?ürdü?ü de?erlendirilmektedir”