ABD'deki Vanderbilt Üniversitesi T?p Okulu'ndan bula??c? hastal?klar uzman? ve t?p doktoru Profesör William Schaffner "Haftalar geçtikçe virüsün ABD'de özellikle de daha kalabal?k bölgelerde dü?ündü?ümüzden daha erkenden yay?ld??? netle?ti" ifadelerini kulland?.
Johns Hopkins Sa?l?k Güvenli?i Merkezi'nden bula??c? hastal?klar uzman? Amesh A. Adalja da "Koronavirüs kapan birçok ki?i komplikasyonsuz bir enfreksiyona sahipti ve bu nezle ya da gripten ay?rt edilemiyordu" dedi.
Ayr?ca ABD Hastal?k Kontrol ve Önleme Merkezleri'ne (CDC) göre koronavirüs bula?ma vakalar?n?n yüzde 40'a kadar?nda hastalar asemptomatik vakalardan olu?uyor bu ki?iler yani hastal?k belirtisi göstermiyorlar.
Maalesef geçen k?? geçirdi?iniz hastal???n Kovid-19 olup olmad??? veya herhangi bir zamanda asemptomatik bir vaka geçirip geçirmedi?iniz tam kesinlikte belirlenemiyor. Ancak uzmanlar fark etmeden Kovid-19 geçirmi? olabilece?inizi gösteren 7 i?areti s?ralad?:
1- 2020 ba??nda kötü bir so?uk alg?nl??? geçirdiyseniz
Pandeminin ba??nda birçok ki?i Kovid-19'un ABD'de ?ubat sonu ya da mart ay?na kadar yay?lmaya ba?lamad???n? dü?ünüyordu. Ancak Teksas Üniversitesi'nde yap?lan yeni bir ara?t?rma bunun aksini ortaya koydu. Çin 'in Vuhan ve ABD'nin Seattle kentindeki labortauvarlarda, geçen k?? ?üpheli grip hastalar?n?n bo?azlar?ndan al?nan süprüntü örnekleri incelendi.
Ara?t?rmac?lar neredeyse incelenen her iki vakadan birinin Kovid-19 vakas? olduüunu ke?fetti. Kovid-19'un ABD'ye büyük ihtimale y?lba?? civar? geldi?ini dü?ünüyor.
Ya?an?lan belirtilere göre bu so?uk alg?nl???n? test yapmadan Kovid-19'un hafif halinden ayr?mak çok zor. Ancak genellikle so?uk alg?nl???nda nefes darl???, ?iddetli ba?a?r?s? ya da Kovid-19'da ya?anan mide ve ba??rsak sorunlar? ya?anm?yor.
2- Tat ve koku kayb? ya?ad?ysan?z
Tat ve koku kayb? Kovid-19'un en ay?rt edici belirtilerinden biri. Bu belirti herkes de görülmezken Amerikan Kulak Burun Bo?az-Ba? ve Boyun Cerrahisi Akademisi'nin yapt??? bir çal??man?n ön bulgular?na göre koku kayb? ya?ayan Kovid-19 hastalar?n?n yüzde 27'si 7 ila 10 gün sonra iyile?me kaydediyor.
Grip, nezle, sinüs enfeksiyonu ve mevsimsel alerjiler de bu duyu organlar?n?n geçici olarak kayb?na yol açsa da uzmanlar bu belirtilerin Kovid-19'u geçiren ki?ilerde iyile?tiktan bir ay sonraya kadar sürebilece?ini ifade ediyor.
3- Sebebi belirsiz saç kayb?ndan muzdaripseniz
Üzerinde çok fazla ara?t?rma yap?lmasa saç kayb? Kovid-19'u geçiren çok say?da ki?i taraf?ndan aylar sonra bile rapor edildi.
Doktor Adalja bunun "telogen effluvium" ad? verilen a??r? saç dökülmesi oldu?unu belirterek bunun hamilelik, a??r? stres, kilo kayb? ya da Kovid-19 d???ndaki hastal?klardan kaynaklanabilece?ini söyledi.
E?er saç kayb? ya??yorsan?z bu fark?na varmad???n?z bir Kovid-19 bula?mas?n?n yan? s?ra a??r? stres birikimi veya altta yatan ba?ka bir hastal?ktan da kaynaklanabilir.
4 -Bazen nefes darl??? çekiyorsan?z
Amerikan T?p Toplulu?u'nun hakemli dergisi JAMA'da yay?mlanan ara?t?rmaya göre Kovid-19'lu ki?iler iyile?tikten sonra da nefes darl???n?n da aralar?ndna oldu?u virüs kaynakl? etkilerden mustarip.
Bunun ?u anda neden oldu?u ya da ne kadar sürdü?ü kesinle?mi? de?il ancak büyük ihtimalle uzun süre akci?erlerde ya?anan iltihaplanmadan kaynaklan?yor..
Doktor Schaffner "Bu Kovid-19 tan?s? konulan ki?ilerde bilinen bir geçmeyen etki. Buna sahipseniz daha önce deneyimledi?iniz hastal???n asl?nda Kovid-19 olma olas?l??? var" dedi.
5- Geçmeyen öksürü?ünüz varsa
JAMA'n?n çal??mas?na kat?lan ki?ilerdeki geçmeyen belirtilerden biri de öksürük. Genellikle kuru olan bu öksürük balgam olmamas?na ra?men sebesizce görülüyor.
CDC'nin verilerine göre Kovid-19 geçirenlerin yüzde 43'ü yap?lan testte pozitif olduklar? anla??ld?ktan 14 ila 21 gün sonra bile öksürükten mustarip.
6- Çok yorgun hissediyorsan?z
JAMA'n?n çal??mas?na göre Kovid-19'lu ki?inin uzayan belirtilerinden biri de yorgunluk hissi. Çal??amaya kat?lan hastalar?n yüzde 53'ü ilk virüs belirtilerini göstermelerinde yakla??k 2 ay sonra da yorgunluk hissettiklerini söyledi.
Dr. Adalja "Belirli bir süre yorguluk hisseden hafif hastal?klar görüyoruz" dedi. Bunun neden oldu?u henüz tamamen belirlenemese de ki?inin virüse kar?? ba????kl?k yan?t?n?ndan ya da virüsün vücuttaki bir etkisi olabilir.
Ancak yorgunlu?un yayg?n bir belirti oldu?u ve yetersi uyku gibi farkl? sa?l?k sorunlar?ndan da kaynaklanabilece?i ak?ldan ç?kart?lmamal?.
7- Hiç geçmeyecek gibi hissetti?iniz al???lmad?k belirtiler gösteriyorsan?z
Uzmanlar Kovid-19'un yeni bir virüs olams? nedeniyle her an virüsle ilgili yeni bir ?ey ö?rendiklerini vurguluyor.
Virüsün kal?c? etkileri hakk?nda çal??malar hala yap?l?yor bu nedenle de baz? belirtileri gösteriyor olman?z bunun Kovid-19 kaynakl oldu?una anlam?na gelmiyor.
Ancak JAMA Kaardiyoloji'de yay?mlanan bir ara?t?rmada bahsetmek bu noktada önemli. Ara?t?rmaya kat?lan 100 eski Kovid-19 hastas?n?n yüzde 78'inin çekilen emarlar?nda önceden var olan sa?l?k durumlar?ndan ba??ms?z kalple ilgili anormal bulgular?na rastland?. Ara?t?rmac?lar bunun Kovid-19'un geçirilme ?iddetine ba?l? olmad???n? da ke?fetti.
Dr. Schaffner ki?inin beklenmedik ve geçmeyecekmi? gibi görünen sorunlardan musatrip olmas? halinde bunun Kovid-19'la ba?? olsun olmas?n bir doktora dan??mas?n? tavsiye etti.