DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü'nden bilim insanlar?, 28 A?ustos ve 9 Eylül tarihlerinde 'Koca Piri Reis Ara?t?rma Gemisi' ile ?zmir Körfezi'ne aç?ld?. Balçova ?nciralt?'dan Kar??yaka'n?n Bostanl? hatt?n?n do?usunda kalan iç körfezde belirlenen 11 noktada numuneler al?nd?. ?zmir'de ya?anan kötü koku ve bal?k ölümlerinin nedenleri; Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Nil Kula De?irmenci, Ö?r. Gör. Dr. Janset Kayaalp, Ara?. Gör. Dr. Tar?k ?lhan, Dr. Ö?r. Üyesi Nuran Özlem Y?ld?z, Prof. Dr. ?engül Be?iktepe, Dr. Ö?r. Üyesi Hakan Alyürük, Dr. Mustafa Bilgin, Doç. Dr. Canan Eronat, Doç. Dr. Banu Bitlis Yi?it ve Dr. Burcu Omuzbüken ile ö?rencilerin de yer ald??? ekip taraf?ndan incelendi. Numunelerle bal?k ölümlerinin nedeni ve körfezin son durumu hakk?nda rapor haz?rland?. ?ncelemelerde; fitoplankton (mikroalg) örneklemelerinde, Ege Denizi için kritik s?n?r de?er olan litrede yakla??k 1 milyon hücre miktarlar?n?n a??ld??? tespit edildi. Bu y?l gerçekle?en bal?k ölümlerine neden olan bu patlamalar?n, litredeki hücre say?s? art???n?n denizel ortam?n ola?an dinamiklerinde da??l?p yok olmas? gerekirken, birçok faktörün bir araya gelmesiyle uzun süreli oldu?u ve daha geni? alanda da??l?m gösterdi?i belirlendi.
ATIK SU G?RD?S? OLDU?U ANLA?ILDI
S?cakl?k ve tuzluluk de?erleri ?zmir ?ç Körfezi için normal de?erlerin üzerinde oldu?u tespit edilen incelemede, "Yüksek amonyum azotunun varl???, ortama ar?t?lmam?? at?k su girdisinin oldu?unun göstergesidir. Ayr?ca, yüksek klorofil-a konsantrasyonlar? anomali (s?ra d???) düzeyinde tespit edilmi?tir. ?zmir ?ç Körfezi'nde klorofil-a konsantrasyonlar?n?n, Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? Deniz ?zleme K?lavuzu'nda Ege Denizi ve Akdeniz için belirlenen s?n?r de?erlerinin oldukça üstünde seviyelere ula?t???, ölçülen en yüksek de?erlerin yaz dönemi s?n?r de?erlerinin 50 kat?na ula?t??? gözlenmi?tir" denildi.
'KR?T?K SINIR OLAN L?TREDE YAKLA?IK 1 M?LYON HÜCRE M?KTARI DE?ER? A?ILMI?'
Raporda ayr?ca "Deniz taban? sediman örneklerinde, daha çok kil ve çamurdan olu?an ince taneli sediman varl??? tespit edilmi?, bu örneklerde yüksek organik madde gözlenmi?tir. A?ustos ay? ortalar?ndan itibaren, ?zmir ?ç Körfez'de k?rm?z? ve ye?il renkli alg patlamalar? gözlenmi?tir. Bayrakl? k?y?lar?ndan limana kadar olan bölgede görülen ye?il renkli alg patlamalar? bal?k ölümlerinin görüldü?ü yerlerde tespit edilirken, k?rm?z? alg patlamalar? ise ?nciralt?-Mavi?ehir hatt? do?usunda kalan alanda gözlenmi?tir. Yap?lan fitoplankton (mikroalg) örneklemelerinde, Ege Denizi için kritik s?n?r de?er olan litrede yakla??k 1 milyon hücre miktarlar?n?n a??ld??? tespit edilmi?tir. Bal?k ölümü olaylar?n?n gerçekle?ti?i ye?il alg patlamalar? olan yerlerde litrede 10 milyona yak?n say?larda hücre tespit edilirken, k?rm?z? alg patlamalar?nda litrede 2,5 milyon civar?nda hücre say?lm??t?r. Asl?nda iç körfezde alg patlamalar? yeni bir durum de?ildir. Fakat bu y?l gerçekle?en bal?k ölümlerine neden olan bu patlamalar?n, yani litredeki hücre say?s? art???n?n, denizel ortam?n ola?an dinamiklerinde da??l?p yok olmas? gerekirken, birçok faktörün bir araya gelmesiyle birlikte uzun süreli olmas? ve daha geni? alanda da??l?m göstermesidir. Yap?lan ölçümlerde, deniz suyu yüzey s?cakl???n?n 27 ile 27,6 santigrat derece aras?nda oldu?u tespit edilmi?, en yüksek yüzey suyu s?cakl??? de?erlerine ise ilk bal?k ölümlerinin de gerçekle?ti?i körfezin en iç k?sm? olan Bayrakl?-Liman bölgesinde rastlanm??t?r. Tuzluluk ise 40,1 ile 40,69 psu aras?nda ölçülmü?tür. S?cakl?k ve tuzluluk de?erleri ?zmir ?ç Körfezi için normal de?erlerin üzerindedir. Ayr?ca, suyun bulan?kl?l??? için yap?lan ölçümlerde yüksek bulan?kl?k de?erleri (0,5-3,5 m aras?) tespit edilmi?tir " tespitlerine yer verildi.
'SINIR DE?ERLER OLUMUSUZ YÖNDE A?ILMI?'
Deniz suyu kalitesinin de?erlendirmesi için yap?lan fizikokimyasal çal??malara da de?inilen raporda, ?u ifadelere yer verildi: "?ç Körfez'de 13 istasyonda pH, çözünmü? oksijen, klorofil-a, bulan?kl?k, ask?da kat? madde, amonyum azotu, nitrat azotu, nitrit azotu, orto-fosfat fosforu ve reaktif silis analizleri yap?lm??t?r. Birçok istasyonda s?n?r de?erlerin olumsuz yönde a??ld??? tespit edilmi?tir. Örne?in, ilgili yönetmeli?e (SKKY EK-Tablo 4) göre, amonyum azotu konsantrasyonu s?n?r de?er olan 0,02 mg/L’nin 12 kat? kadar a??lm??t?r, ask?da kat? madde miktar? s?n?r de?erin (> 30 mg/L s?n?r de?er) üzerindedir, yüzde 90 oksijen doygunlu?u de?erinden çok daha dü?ük oksijen konsantrasyonu (ortalama 2.0 µg/l:KÖTÜ) ve yine ayn? k?lavuzda ?zmir Körfezi için belirlenen s?n?r de?erlerinin (YAZ aylar?:>4.29 µg/l:KÖTÜ, tüm dönemler>4.15 µg/l:KÖTÜ) oldukça üstünde seviyelere ula?t???, ölçülen en yüksek de?erlerin yaz dönemi s?n?r de?erlerinin 50 kat?na ula?t??? gözlenmi?tir. Mikrobiyolojik su kalitesinin tan?mlanmas?nda indikatör olan Escherichia coli ölçümlerinde, ?ç Körfez'de al?nan örneklerde bir istasyon hariç tüm numunelerde s?n?r de?erin a??ld??? görülmü?tür. Deniz taban?nda yap?lan biyolojik çal??malarda, özellikle Kar??yaka ve Alsancak hatt? aras?ndaki k?y? ?eridinde, kirlilik indikatörü olarak bilinen Varicorbula gibba (Bivalvia) türüne ait bireylerin yo?unlu?u dikkat çekmi?, ölü kabuklar?n yayg?n oldu?u gözlemlenmi?tir. ?ç kesimlerdeki k?y? hatt?nda örneklenen (canl?) tür ve birey say?lar?n?n bölgede daha önce yap?lan çal??malarla kar??la?t?r?ld???nda oldukça dü?ük oldu?u saptanm??t?r. Deniz taban? sediman örneklerinde ise, daha çok kil ve çamurdan olu?an ince taneli sediman varl??? tespit edilmi?, bu örneklerde yüksek organik madde gözlenmi?tir."
Raporun son bölümünde, ?zmir ?ç Körfezi'nde ekolojik durumun 'kötü' ve deniz ekosisteminin tehdit alt?nda oldu?una dikkat çekilip, bölgede ya?anan bal?k ölümlerinin bu durumun sonuçlar?ndan sadece biri oldu?unu vurgulan?p, gerekli tedbirler al?nmazsa, durumun daha da kötü olabilece?ini ifade edildi.