Yüzy?llard?r Türklerin çad?rlar?n? kaplad?klar?, duvarlar?n? süsledikleri, evlerine serdikleri hal?lar, kültürümüzün önemli parçalar?ndan birini olu?turuyor. Günümüzde yok olmaya yüz tutan hal?c?l?k mesle?i, hal?c?l???n önemli merkezlerinden biri olan Bergama'da ya?at?lmaya çal???l?yor. S.S. Bergama Hal?c?l?k ve El Sanatlar? Geli?tirme Yo?un Emek Pazarlama ve ??letme Kooperatifi'nde, K?z Bergama, Ya?c?bedir, Holbein ba?ta olmak üzere yörenin hal?lar?n? dokuyan kad?nlar, unutulmaya yüz tutmu? ata kültürlerine sahip ç?k?yor. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ta??y?c?s?, Turizm ve Kültür Bakanl??? Dokuma Sanatç?s? ve S.S. Bergama Hal?c?l?k ve El Sanatlar? Geli?tirme Yo?un Emek Pazarlama ve ??letme Kooperatifi Kurucusu Kadriye Yakar, Bergama Halk E?itim Merkezi'nde hal? ö?retmenli?inden emekli olduktan sonra kooperatifi kurdu?unu belirtip, "Dünyaca ünlü Bergama hal?lar? yok olmaya yüz tutmu?tu, tan?t?m? yap?lm?yordu. 2009'da emekli oldu?umda yeti?tirdi?im ö?rencilerimle kooperatifi kurduk. Bergama hal?lar?n? gün yüzüne ç?kard?k. ?u anda da ?zmir Kalk?nma Ajans? ile Bergama hal?lar?n? UNESCO'ya ta??mak için çal???yoruz. Köylerde ve merkezdeki kad?nlar?m?za tezgah imkan? sa?lad?k, üretimlerine destek verdik. 150'yi a?k?n kad?n evlerinde ve köylerde üretim yap?yor" dedi.
'EN BÜYÜK ÖZELL?KLER? Ç?FT DÜ?ÜM OLMASI'
Hal?c?l?k kültürünün yok oldu?unu ifade eden Yakar, "Sahip ç?k?lmas? gereken bir kültür. 14'üncü yüzy?ldan günümüze kadar olan hal?lar?m?z? gün yüzüne ç?karmaya çal???yoruz. 5'inci yüzy?la ait Bergama hal?lar?n?n oldu?unu duydum. Her birinin hikayesi ayr?. Beni çok üzen yan?, günümüze sadece 'K?z Bergama' hal?s?n? ta??malar?. Bergama'n?n simgesi sadece K?z Bergama hal?s? olarak biliniyor. Halbuki dünyaca ünlü ressamlar?n tablolar?na konu olan, Berlin'de, Londra'da dünyaca ünlü müzelerde sergilenen Bergama hal?lar? var. Bergama geçmi?te hal? üretim merkeziydi. 16'nc? yüzy?ldan 19'uncu yüzy?la kadar dünyaya yay?lan, U?ak'a, Antalya'ya kadar uzanan Bergama hal?s? motifleri var. En büyük özellikleri çift dü?üm olmas?, yün olu?u, kök boyayla dokunmas?. Önemli olan bunlar? ya?atabilmek, günümüze kadar ta??yabilmek. Özel tasar?m çal??malar?n? da yap?yoruz ama hedefimiz; Bergama hal?lar?n?n yok olma kültüründen uzakla?t?r?p, günümüze ta??mak. 2000 çe?idin üzerinde Bergama hal? ve kilimleri var. Köy çal??malar?m?zla 'Cicim' hal?lar?m?z? gün yüzüne ç?kar?yoruz, kad?nlar?m?za malzemesini veriyoruz. Yok olan, ata kültürümüzü, orta Asya'da Türklerle ba?layan hal?c?l???n ya?at?lmas? için büyük mücadele veriyoruz. Sadece Bergama hal?lar?n? de?il, ülkemizi de ünlü bütün bölgelerin hal?lar?n? önemsiyoruz, yap?yoruz" diye konu?tu.
'MESLEK L?SELER?NDE HALICILIK DERS? VER?LMEL?'
Bergama hal?s?n?n 2 metrekare oldu?unu, tek ki?i taraf?ndan 2 aya yak?n bir sürede dokunabildi?ini belirten Yakar, kooperatif çat?s? alt?nda y?ll?k ortalama 200 hal? üretildi?ini dile getirdi. Meslek liselerinde derslere hal?c?l?k bölümünün eklenmesi gerekti?ini vurgulayan Yakar, "E?er ki yok olmas?na gönlümüz raz? olmuyorsa mutlaka el i?i teknik derslerine eklenmeli. Zaman?nda ilkokullarda bile vard?, yine verilmeli. Çocuklar?n el kaslar?n?n geli?imini destekler. Hal? yaparken rahatlarlar, yünün sakinle?tirici özelli?i var. Zaman? gelince de el becerisi kazan?rlar. 12 ya??nda ba?lad???m için bu mesle?i bugünlere kadar getirebildim" dedi.
'KIYMET? B?L?NM?YOR'
Bergamal? oldu?unu 3 sene öncesine kadar ev han?m? oldu?unu dile getiren Feyza Uygun (48), 3 y?l önce kursa ba?layarak hal?c?l?k ve dokuma e?itimi ald???n? söyledi. Uygun, "Kursta ba?lad?m, çok ho?uma gitti, kurs bitti ama hal?y? b?rakamad?m. Dokumac?l?k çok köklü, bizlere ait bir meslek. Desenlerin konu?tu?unu dü?ünüyorum. Burada geçirdi?imiz zaman çok zevkli ve anlaml? geliyor. Dokudu?umuz hal?larla sanki insan hikayelerini anlat?yoruz. Çünkü her desenin farkl? bir dili var. Köklü bir meslek oldu?u için devam ettirmemiz gerekti?ine inan?yorum. Dokumac?l??? çok fazla merak eden yok. Ke?ke insanlar?m?z gelseler, ö?renseler ve dokusalar. K?ymeti bilinmiyor. El dokumas?, biraz zahmetli bir meslek. Evde el dokumas? hal?lar? korumak da çok zor ama çok sa?l?kl?. Yüzde 100 yün malzemelerden üretiyoruz. Yün insan sa?l??? için de çok faydal?" diye konu?tu.
'GENÇLER?M?Z?N BU ??? YAPMASINI ?STER?M'
Bergama'da do?up büyüdü?ünü, anne ve babas?n?n yönlendirmesiyle hal? dokumaya 13 ya??nda ba?lad???n? dile getiren Ülkü Gülkin (45) ise "Bu i?te 30 sene geçti. Orada Kadriye hocamla tan??t?k. ?yi ki de tan??m???m. Bu i?e ba?lad?k, harika bir ?ekilde devam ediyoruz daha da sürdürmeyi dü?ünüyorum" dedi. Bergama hal?lar?n?n yünü, do?all??? ve kök boyamas? ile öne ç?kt???n? belirten Gülkin, "Gençlerimizin bu i?i yapmas?n? isterim. Önemi çok büyük. Art?k yok olmaya yüz tutmu? bir meslek. C?v?l c?v?l gençlerimiz gelse, bu i?i yapsa ne güzel olur" diye konu?tu.