Siyasi de?erlendirmelerin hukuki zemini kaybetmeden yap?lmas?n?n önemine i?aret eden ?entop, dokunulmazl?klar?n 24 Haziran 2018 seçimlerinden önceki yasama döneminde kald?r?ld???n? hat?rlatt?.
Dokunulmazl?klar?n kald?r?ld??? dönemde Anayasa Komisyonu Ba?kan? oldu?unu anlatan ?entop, orada yap?lan de?erlendirmeler s?ras?nda dokunulmazl?klar?n dönemlerle ili?kili oldu?u yönünde görü? belirtti?ini kaydetti.
Bu karar?n?n Anayasa Komisyonunun raporunda da yer ald???n?n alt?n? çizen ?entop "Yani 26. dönemin dokunulmazl??? ayr? bir dokunulmazl?kt?r, seçim olduktan sonra yeni bir dönem ba?lad???nda 27. dönemin dokunulmazl??? ayr? bir dokunulmazl?kt?r. Ba?ka bir ifadeyle yeni bir seçim yeni bir dokunulmazl?k kazand?r?r. Bu Anayasa Komisyonunun raporunda da var. Benim görü?üm bu ?ekildeydi. Yani Yarg?tay karar?n? verdikten sonra görü?ümü aç?klam?? de?ilim, ondan önce görü?ümü zaten aç?klam??t?m. Yarg?tay'?n yapt??? de?erlendirme, 16. Ceza Dairesinin de?erlendirmesinden farkl?yd? benim görü?üm. Bu görü?ümü daha sonra da de?i?tirmedim." dedi.
"Kesin hüküm mahiyeti kazand?ktan sonra herkes uymak zorunda"
?entop, anayasa hukukçular?n?n de?erlendirmelerinin pek farkl? olmad???n? dile getirerek, "Ama anayasa hukukçusu olmayan ba?ka hukukçu arkada?lar?n yorumlar?nda farkl?l?klar var." ifadelerini kulland?.
Yarg?tay'?n karar?n?n bir mahkeme karar? oldu?unu ve bir süreçteki yarg?lamay? kesinle?tirdi?ini vurgulayan ?entop, bunun kesim hüküm ve ba?lay?c? oldu?unu söyledi.
Kim olursa olsun, "Ben mahkemeden farkl? dü?ünüyorum" diyemeyece?ini belirten ?entop, "?una benzer bu durum: Birisiyle ilgili bir mahkumiyet karar? verildiyse hapis cezas? diyelim, o ?ah?s 'Ben de ceza hukukçusuyum, ben bu karara kat?lm?yorum, benim görü?üm farkl?. Doktrinde farkl? görü?lerim var benim, dolay?s?yla ben içeri girmeyece?im, cezam? çekmeyece?im.' demek gibi bir ?eydir bu. Sonuç itibar?yla bir karar? ele?tirebilirsiniz ama o karar kesin bir nitelik kazand?ktan sonra, kesin hüküm mahiyeti kazand?ktan sonra ona herkes uymak zorunda." dedi.
Anayasan?n 84. maddesinin 2. f?kras?na göre kesin hükmün okunarak genel kurula bildirildi?ini anlatan ?entop, sözlerini ?öyle sürdürdü:
"Burada 'Niye hemen bildirilmedi, zaman geçti' ele?tirisi yap?labilir, yoksa 'Niye bildirildi' diye ele?tiri yap?lamaz. Çünkü anayasadaki hükmün gere?idir. Bireysel ba?vuruyla ilgili müracaat?n sonuçlanmas?n? beklemek söz konusu de?il, böyle bir ?ey yok. Niye de?il? Tabii ki anayasa 1982'de haz?rlanm??. Bu madde ile ilgili yap?lm?? de?i?iklik en son 1995'te yap?lm?? bir de?i?ikliktir. Halbuki 2010 y?l?nda bireysel ba?vuru yolu kabul edilmi?tir. Dolay?s?yla anayasan?n bu konuda bir hükmü yok. Ondan sonra da anayasada ayr?ca bunun beklenmesine dair de bir hüküm konulmam??. Dolay?s?yla bireysel ba?vurunun sonucunun beklenmesi gerekmiyor. Ama neler beklenmi? daha önce buna dair, bu kadar uzun de?il ama k?sa süreli de olsa bekleme uygulamalar? var. Nedir? Bu arkada?lar?m?z?n lehine olabilecek baz? kanun düzenlemeleri varsa yap?l?yorsa yap?lacaksa onlar?n sonuca tesir edip etmeyece?i noktas?nda beklenir. Bu arada yarg? paketiyle ilgili düzenlemeler vard?. Bunlardan istifade imkan? olabilir mi gibi bir dü?ünce vard?. Nitekim dosyas? olan iki arkada??m?z bundan istifade etti. ?stinafta kesinle?en dosyalar, Birinci Yarg? Reformu Paketiyle beraber temyiz hakk? tan?nd??? için kesin hüküm olmaktan ç?kt???ndan bu dosyalar iade edildi. Daha sonraki süreçte infazla ilgili bir düzenleme vard?. Bunun kapsam? dü?ünüldü, tart???ld?, bunlar?n sonuçlar?n?n etki edip etmeyece?i noktas?nda bir bekleme oldu ama sonuçta bu tablo ortadan kalk?nca bu sefer kesin hükmü okuma durumu ortaya ç?kt?. Kesin hükmün okunmas?yla beraber de neticede milletvekilli?i sona erdi, bildirilmesiyle beraber."
"Anayasa Mahkemesi kararlar? ba?lay?c?d?r"
Anayasa Mahkemesinin ba?vurudan yakla??k 21,5 ay sonra karar verdi?ini belirten ?entop, ?öyle konu?tu:
"Anayasa Mahkemesi karar verdi, bununla ilgili olarak ihlal karar?n? verdi sonuçta. Anayasa Mahkemesi kararlar? ba?lay?c?d?r. Bireysel ba?vuru kararlar? da bu anlamda ba?lay?c?d?r. Onun nas?l uygulanaca??na dair de bireysel ba?vuruyla ilgili kararlar?n, Anayasa Mahkemesinin Kurulu? ve Yarg?lama Usulleriyle ilgili bir kanun var. O kanunun 50. maddesinde düzenlenmi? bunlar. 50. maddenin birinci f?kras?, idari i?lemlerle ilgili olarak bir hak ihlali varsa burada Anayasa Mahkemesi karar verirse nas?l verir diye bir düzenleme. 50. maddenin birinci f?kras?nda. ?kinci f?kras?nda da aç?kça söylüyor diyor ki 'E?er ihlal bir yarg? karar?ndan kaynaklanm??sa o zaman da ?unlar yap?l?r' diye onu düzenlemi?. Burada yarg? karar?ndan kaynaklanan bir ihlal oldu?u kanaatinde Anayasa Mahkemesi. Dolay?s?yla 50. maddenin birinci de?il, ikinci f?kras?na göre bir yol karar?n? belirtmi?."
Anayasa Mahkemesi karar?n?n da usul ve süreç bak?m?ndan ele?tirilebilecek yönleri oldu?unun alt?n? çizen ?entop, "Bu kadar uzun sürmesi karar?n, ilk derece mahkemesine mi gönderilmeliydi tart??malar? yap?labilir ama sonuçta Anayasa Mahkemesinin karar? da ayn? Yarg?tay?n karar? gibi bir karar ve bu karar da ba?lay?c? bir karard?r. Dolay?s?yla bu karara gerek anayasa gerekse Anayasa Mahkemesinin Kurulu?u ve Yarg?lama Usulleri Hakk?nda Kanuna göre muhataplar?n uymas? gerekir. Bence ilgili mahkeme, hangi mahkeme ilgili ise muhatap ise bu karara uymal?d?r. Anayasa Mahkemesinin karar?na. Anayasa Mahkemesinin karar?n?n yorumlanmas?, de?erlendirilmesi veya de?i?tirilmesi, bozulmas?, iptali gibi bir müessese yok bizim hukuk sistemimizde." ifadelerini kulland?.
"Sürecin mevzuata uygun ?ekilde sonuca ba?lanaca??n? dü?ünüyorum"
Mahkemeler zaman zaman yanl?? kararlar verebilece?i için istinaf ve temyiz yollar?n?n hukuk sisteminde bulundu?una i?aret eden ?entop, bu sürecin mevzuata uygun ?ekilde bir sonuca ba?lanaca??n? dü?ündü?ünü dile getirdi.
Meclis bak?m?ndan genel kurula kesin hükmün bildirildi?ini belirten ?entop, ?öyle devam etti:
"Bir yarg? kolu içinde ilk derece mahkemesinden istinaf mahkemesine, bölge adliye mahkemesine, oradan en üst merci olarak da Yarg?tay'a kadar temyiz mahkemesine kadar devam eden bir süreç var. Bu süreç içerisindeki usullere göre bir karar son ?eklini ald??? zaman buna kesin hüküm deniliyor. Mesela Anayasa Mahkemesine bireysel ba?vuru bu anlamda kesin hükmü ortadan kald?ran, Anayasa Mahkemesinin karar? kesin hükmü do?rudan ortadan kald?ran bir karar de?il. Çünkü o bu hiyerar?i içinde, sistem yarg? kolu içinde bir mahkeme de?il Anayasa Mahkemesi. O ayr? bir anayasa mahkemesi kolu diye ayr? bir yarg? kolu içerisinde. Dolay?s?yla Anayasa Mahkemesi karar?n? kabaca ifade edecek olursak Yarg?tay'?n karar? dikey etki ediyor, yani bozuyor önüne gelen dosyayla ilgili karar? ama Anayasa Mahkemesi karar? dikey etki etmiyor tabiri caizse yatay etki ediyor. Yine ilgili yarg? kolu içerisindeki mahkemenin bu konuda ba?ka bir karar vermesi laz?m Anayasa Mahkemesi karar?na göre. Ancak onun üzerine kesim hüküm ortadan kalkt??? takdirde bu sefer milletvekilli?i meselesi konusu tart???labilir. Kesin hükmü ortadan kald?ran bir karara ihtiyaç var."