?zmir Büyük?ehir Belediyesi kentin tarihi ve kültürel miras?na sahip ç?k?yor. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan, Türk Kad?nlar Birli?i ?zmir ?ubesi ile ?zmir Kalk?nma Ajans? (?ZKA) ortakl???yla hayata geçirilen “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” projesiyle kentin köklü miras? yeniden canland?r?l?yor. Ad?n? bölgede kurulan basma üretim tesislerinden alan Basmane bu projeyle yeniden tarihi kimli?ine kavu?acak. Çal??mayla ayr?ca hem Basmane’nin ?zmir’in endüstri miras?ndaki öneminin ara?t?r?lmas? ve bilimsel literatüre kazand?r?lmas? hem de geleneksel basmac?l?k miras?n?n atölyeler ve yenilikçi yöntemlerle sürdürülebilir bir üretim modeline dönü?türülmesi amaçlan?yor. Projenin tan?t?m? 94’üncü ?EF kapsam?nda Kültürpark’ta kurulan ?zmir Büyük?ehir Belediyesi Soka??’nda yap?ld?.
“Yeniden basma ile an?lan bir bölge olacak”
Projeyle, Pazaryeri Mahallesi’nde bulunan ?zmir Büyük?ehir Belediyesi’ne ait Fatma–Mustafa Hasdemir Binas? gerekli dönü?ümle bir basma deneyim atölyesine dönü?üyor. Ayn? zamanda projenin payda?lar? olan farkl? konulardaki çal??ma gruplar?n?n üretimle iç içe çal??malar?n? gerçekle?tirecekleri bir kültür, e?itim ve payla??m merkezi haline geliyor. Ustalar?n, zanaatkârlar?n, bilim insanlar?n?n, sanatç?lar?n gençlerin ve merakl?lar?n bir araya gelece?i bu mekân, hem üretim kültürünü ya?atacak hem de geçmi?in renkli hikâyelerini gelece?e ta??yacak. Çal??mayla; kad?nlar?n ekonomik ba??ms?zl?klar?n? kazanmalar?na katk? sa?lamak, bölgedeki yerel ekonomiyi ve turizmi canland?rmak, ?zmir’in özgün desen ve tasar?mlar?n? ça?da? yöntemlerle yeniden yorumlamak, ekolojik ve yenilikçi üretim modellerinin geli?mesine öncülük etmek amaçlan?yor.
“Müjde vermek istedik”
?zmir Büyük?ehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tan?t?m? Dairesi Ba?kanl???’na ba?l? Kültürel Miras?n Yönetimi ve Tan?t?m? ?ube Müdürü Ay?egül Güngören proje hakk?nda bilgi verirken, “Basmane’ye ad?n? veren basma zanaat?n?n ?zmir’de tan?nmas?n? sa?lamak istiyoruz. Ayn? zamanda bir deneyim atölyesiyle üretime yönelik ad?mlar atmak istiyoruz. ?zmir Kalk?nma Ajans? ve derneklerin deste?iyle yola ç?kt?k. Atölyemizi kurmaya ba?lad?k. Basmanelileri bu anlamda bilgilendirmek, ilgi duyan kad?nlar?m?za e?itim verebilmek için ba?lad???m?z yeni bir yolculuk. ?EF’de projenin müjdesini vermek istedik. Çok da ilgi görüyoruz ve memnunuz” dedi.
“?zmir miras?n?n öne ç?kmas? için çal???yoruz”
Ay?egül Güngören, ?zmir’de tarihi kent merkezinin çok önemli bir parças?n? kaplayan Basmane’ye de ad?n? veren basma üretim merkezine de?inirken, “Osmanl? kaynaklar?nda kad?nlar?n ba?örtüsü olan çember tarz? örtülerin, yazmalar?n bas?ld???na dair bilgiler var. Ama baz? Avrupa kaynaklar?nda da Smyrna Kuma?? olarak ünlenmi? ve ?zmir’de bas?ld???n? dü?ündü?ümüz top kuma?lar da var. Bu önemli bir kültür. Osmanl?’da locas? da olan bir üretim biçimi. Daha sonra ihraç ürünü olmu?. Bu pe?inde ko?ulmas? gereken bir konu. Bu tür bilgilerin derlenip toparlan?p ?zmir miras?n?n öne ç?kar?lmas? için çal???yoruz. Projeye bir umutla ve heyecanla ba?l?yoruz” ifadelerini kulland?.
Basmane üretim tesisi, 18. yüzy?l ortalar?nda bugünkü Basmane Gar?’n?n bulundu?u yerde kurulmu?tu. 1850’li y?llara kadar aktif olan Basmahane Fabrikas?, ithal ürünlere uygulanan dü?ük vergiler kar??s?nda rekabetini sürdürememi?, binas? kamula?t?r?larak y?k?lm??, yerine Kasaba Demiryolunu kente ba?layan gar in?a edilmi?ti.
?zmir için önemi
Basmane semti, ad?n? bölgede kurulan basma üretim tesislerinden ald?. 18. ve 19. yüzy?llarda ?zmir’in ticaret hayat?nda önemli bir yere sahip olan bu üretim tesisi ve çevresindeki atölyeler, hem kentin yerel ekonomisini güçlendirdi hem de ?zmir’in Avrupa’da o y?llarda basma kuma?lar?yla an?lmas?n? sa?lad?. Günümüzde Basmane Gar?’n?n bulundu?u alan ve çevresi, o dönemde bu üretim tesislerinin yo?unla?t??? bölge oldu. Basmane’de do?an geleneksel basmac?l???n, Cumhuriyet’in planl? sanayile?me hamlesiyle ?ekillenen Sümerbank çat?s? ve yerel ölçekte Nazilli Fabrikas? hatt?nda evrilmesi, hem yerel üretim kültürünün dönü?ümünü hem de ulusal ekonomik politikalar?n?n yerele yans?mas?n? göstermesi aç?s?ndan dikkat çekici hale geldi.
Proje, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tan?t?m? Dairesi Ba?kanl???’na ba?l? Kültürel Miras?n Yönetimi ve Tan?t?m? Müdürlü?ü yürütücülü?ünde, Sosyal Hizmetler ile Kad?n ve Aile Hizmetleri, Kültür ve Sosyal Hizmetler daire ba?kanl?klar?n?n ilgili birimleri, Türk Kad?nlar Birli?i ?zmir ?ubesi ile ?zmir Kalk?nma Ajans? (?ZKA) ortakl???yla hayata geçiriliyor.