Denizlere at?lan plastik at?klar, deniz dibindeki ve k?y?lardaki canl?lar için büyük tehlike yarat?yor. Son y?llarda artan plastik at?klar zamanla dalgalarla ve rüzgarla, hatta canl?lar?n da parçalamas?yla 5 milimetrenin alt?na kadar küçülerek, mikroplastikleri olu?turuyor. Mikroplastikleri yem sanarak midelerine alan deniz canl?lar?n?n sindirim sistemleri ve üreme sistemleri olumsuz etkileniyor. Yap?lan çal??malar sonucunda gün geçtikçe artan mikroplastiklerin, 2050 y?l?nda denizde bal?klardan fazla yer kaplayaca?? iddia ediliyor.
?zmir'de konuyla ilgili çal??malar yapan Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Asl? Ba?aran, denizlerde ve okyanuslarda giderek artan mikroplastik tehlikesine dikkat çekerek, "Plastik son y?llarda çok fazla tüketilmeye ba?lad?. Plastik bizim hayat?m?z? kolayla?t?r?yor fakat çok büyük art?? gösterdi. Denizlerimizin k?y?lar?nda ara?t?rmalar yapt???m?zda, denizel çöp dedi?imiz birçok kat? materyaller görmeye ba?lad?k. Küresel ölçekte de Güney Pasifik Adalar?'nda çöp da?lar? olu?turuyor. Bunlar?n yüzde 80'i insan aktiviteleri sonucu olu?uyor. Denizel çöplerin içinde cam, tahta ve alüminyum materyaller var. Bunlar zaman içinde yüzen kat? at?k durumuna geliyor. Uzun süreçler boyunca, dalgalar, rüzgarlar ve s?cakl?kla birlikte bu çöpler daha küçük parçalara ayr?l?yor. Makro plastik dedi?imiz çöplerin hepsi k?sa süreçte mikro partiküllere parçalanm?yor. Bir k?sm? yüzer durumda. Deniz canl?lar?n ölümlerine yola açabiliyor. Deniz canl?lar? bunlar? besin olarak tüketiyor. Bu parçalar canl?lar?n midesinde hacim kapl?yor, bu nedenle o canl? doydu?unu san?yor. Besin yetersizli?i nedeniyle ölüyor. Özellikle balinalar?n, deniz kaplumba?alar?n?n, deniz ku?lar?n?n midelerini açt?klar?nda çok farkl? materyaller bulunuyor. Deniz kaplumba?as? parçalanmam?? bir po?eti bir deniz anas? sanarak tüketiyor. Plastiklerin azalt?lmas? konusunda birçok çal??man?n yap?lmas? gerekiyor. Dünyada y?lda 8.8 milyon ton plastik at?k denizlere ula??yor. Plastik at?klar, 5 milimetrenin alt?ndaki bir boyuta ula?t???nda mikroplastik oluyor. Mikroplastik at?klar planktonlardan su ku?lar?na kadar ula?an bir besin zincirinde yol al?yorlar. Mikroplastikler deniz ve okyanuslarda büyük boyutlara ula??yor. Modellemelere göre, 2050 y?l?nda denizde bal?klardan çok mikroplastiklerin olu?aca?? iddia ediliyor" ?eklinde konu?tu.
'DEN?ZLERE ATILAN MASKE VE ELD?VENLER?N ETK?S? BÜYÜK'
Son dönemde virüsten korunmak ad?na kullan?lan eldiven ve maskelerin de deniz kirlili?i yaratt???n? anlatan Ba?aran, "Bu at?klar?n en son gelece?i nokta denizlerimiz ve okyanuslar?m?z. Virüs bula?m?? olan, kullan?lm?? eldiven ve maskelerin, denizdeki canl? organizmalara çok büyük etkileri olabilir. Fakat, çok yeni bir konu oldu?u için bununla ilgili bir ara?t?rma yok. Fakat çok önemli bir konu. Koronavirüs sürecinde at?klar artmamal?, maske ve eldivenleri çöplere atmaya özen göstermeliyiz" dedi.
'ÖNLEMLER ARTIRILAB?L?R'
Bal?klar?n midesine giren mikroplastiklerin içindeki maddelerden bahseden Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Aksu da, "Projenin amac? ?zmir Körfezi'nde mikroplastik kirlili?i ile ilgili kapsaml? bir çal??ma yapmak. ?zmir ekosisteminde bu kirlili?in ne boyutlarda oldu?unu ara?t?r?yoruz. Bal?klarda ve midyelerde, deniz dibinde ve deniz ortam?nda örneklemeler yapaca??z. Proje sonucunda yetkililere bir veri sunmu? olaca??z. Bu konuda halk aras?nda bir bilinçlenme var. Önlemler art?r?labilir. Derelerden, rekreasyon alanlar?ndan, liman ta??mac?l?k faaliyetlerinden ?zmir Körfezi'ne ciddi miktarlarda plastik giri?i söz konusu. Mikroplastiklerin içerisinde bulunan zararl? kimyasallar? midelerine alan canl?lar?n sindirim sisteminde zorluklar ya?an?yor. Midyeler süzerek beslendiklerinden önemli miktarda mikroplasti?i bünyelerine al?p biriktiriyorlar. Bunlar o canl?lar?n üremelerine kadar etkiliyor. Mikroplastiklerle birlikte al?nan 'bisfenol'a maddesi bal?klarda büyümeyi etkiliyor. Daha önce yap?lan çal??malarda saptanm??. Bu bak?mdan bu maddelerin bal?klar taraf?ndan al?nmas? tehlike te?kil ediyor" diye konu?tu.
DEN?ZDEN ÇUVALLARLA ÇÖP TOPLANDI
Öte yandan yaz aylar?n?n gelmesiyle birlikte artan çevre ve deniz kirlili?ine dikkat çekmek amac?yla geçen hafta düzenlenen etkinlikte Rotary Dal?? Hobi Grubu üyesi dalg?çlar Çe?me'de denizden çuvallarla çöp toplad?. Denizin dibinden ç?kan teneke kutular, cam ?i?eler, tekne parçalar?, naylon ve plastik po?etler gün boyu deniz kirlili?ine dikkat çekmek amac?yla Çe?me Bal?kç? Bar?na?? bölgesinde sergilendi