SONKALE?ZM?R-?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Cemil Tugay, Milli Egemenlik Evi'nde düzenledi?i bas?n toplant?s?nda ?zmir Körfezi'ndeki bal?k ölümleri ve kirlilik ile ilgili dikkat çeken mesajlar verdi.
"S?YAS? B?R ZEM?NE ÇEK?LMES?N"
?zmir Körfezi'nin son durumu ile ilgili bilgi veren Ba?kan Tugay, ?unlar? söyledi:
"Körfezin sular?n?n s?? oldu?u alanlar ile çamur bölgelerde yer yer k?rm?z? kahverengi renk de?i?iklikleri oldu. Ard?ndan yo?un bal?k ölümleri ve koku meydana geldi. ?ZSU, Çevre ve Koruma Daire Ba?kanl???m?z görü? bildirecek olan bilim insanlar? ve üniversitelerin de?erlendirmelerini ald?k. Bizler bu ya?ad???m?z çevre felaketi ile birlikle bundan sonra tüm gerçekli?iyle bir sorunla yüzle?meliyiz. Körfezimiz a??r bir kirlilik yükü alt?nda. Bunun yaratt??? sonuçlar? ya??yoruz. 1965 y?l?ndan beri Körfezin kirlenmekte oldu?unu söylemek isterim. Bu y?llar içesinde derelerle körfezimize evsel, endüstriyel ve tar?msal at?klar ta??nd?. Evsel at?klar?n bir k?sm? kaçak ya da sisteminin a??r? yüklenmesi ile olan de?arjlar... Bayrakl? sahilinde metrelerce bir çamur birikimi oldu?u, bir k?sm?n?n dolgu yaparak çözülmeye çal???ld???n? hat?rlamak gerekir. Neticede uzun y?llard?r körfeze hepimiz, bütün ?zmir'in tüm ya?ayanlar?, sanayi ve endüstri kurulu?lar? at?k at?yor. Maalesef i?in son noktas?na gelinmi?. Yüzle?memiz gerekti?i ve çözüm için ortak çaba içerisinde olmam?z gerekti?ini söylemeliyim. Bu renk de?i?ikli?i ve bal?k ölümlerinden sorumlu olan ?ey plankton olarak belirtilen mikroorganizmalar?n baz?lar?. Bizim kanaatimiz bu yönde. Polykrikos alg türü geçen y?l görüldü körfezde. Bu sene ikincisini ya??yoruz. Bunlar bizim denizlerimizin türleri de?il, daha sonradan gelmi?ler. ?klim de?i?ikli?inden yararlanarak ço?al?yorlar ve bask?n bir tür haline geliyorlar. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi 2000 y?l?ndan beri körfezi bilimsel olarak inceliyor. Dokuz Eylül Üniversitesi ve TÜB?TAK-MAM ile ortak çal???yoruz körfezin suyunu takip etmek için. 3 ayda bir yüzeyden ve derinden ölçüm için su numuneleri al?yor. Bunlar? raporland?r?yor. 2000 y?l?ndan beri asl?nda bilimsel verilerle takip ediliyor körfez. Bu dönemde bu olayla birlikte hepsini yeniden gözden geçirmek zorunda hissettik kendimizi.
Herhangi bir yorum farkl?l???na neden olmayacak objektiflikte problemin ne oldu?unu görebiliyoruz. Bu sorunu her türlü siyasetin üstünde görüyorum. ?zmir'in belediye ba?kan? olarak, kenti gerçekten çok seven bir insan olarak çok üzüldü?üm bu çevre felaketinden sonra ne yapmam gerekti?inde bütün siyasi kimli?imden s?yr?lmam gerekti?ini, tüm siyasi kurumlarla i?birli?i ile çözüm üretmemiz gerekti?ine karar verdim. Ayn? tavr? ?zmir'deki ve Türkiye'deki tüm ki?i ve kurumlardan bekliyorum. Sorunumuz büyük ve a??r. Çözüm için beraber çal??maktan ba?ka çaremiz yok. Söylediklerim siyasi bir zemine çekilmesin istiyorum."
K?RL?L???N SEBEPLER?N? AÇIKLADI
2000-2023 y?llar? aras?nda ?zmir Körfezi'nin tarama süreciyle ilgili bilgiler veren Ba?kan Tugay ?öyle devam etti:
"Nitrat ve amonyum de?erleri körfezin kirlili?ini gösteren de?erler. Bunlara bakt???m?z zaman 3. dönemden sonra bir yükseli?e geçti?ini, yak?n geçmi?te de ciddi bir h?zl? yükseli? oldu?unu görebilirsiniz. Mikroorganizmalar?n ço?almas? ile ilgili bir veri. Bu grafikler son 10 y?lda kirlili?in h?zl? ?ekilde artt???n? gösteriyor.
Kirlili?e neylerin neden oldu?unu görmemiz gerekiyor. ?ZSU'nun Sasal?'daki ar?tma tesisi ile Narl?dere'deki de bakanl?k taraf?nca sürekli kortrol edilen tesislerimiz. Elimizdeki bilgilere göre tesislerden ?u anda kaynaklanan bir anormal durum yok. Ben ve arkada?lar?m göreve geldikten sonra son 5 ay içerisinde bir sorun ya?amad?k. Ya?murlarla birlikte sisteme yükleme oluyordu. Kapasitenin üzerine ç?k?l?yordu ancak ya?mur da ya?mad?, kurakl?k ya??yoruz. Ar?tman?n üzerinde bir yük olu?mad?, ölçümlerde de anormal bir soruna rastlamad?k. Geçmi?te ar?tma ile ilgili baz? sorunlar ya?and???n? biliyoruz. Bunlar koku ve kirlilik olarak malesef yans?d?. Dereler yoluyla evsel ve endüstriyel baz? at?klar?n, Menemen bölgesinden de tar?msal at?klar?n körfeze akt???n? biliyoruz. Liman?m?z ve tersanemizin de körfezi kirleten yap?lar aras?nda oldu?unu bilmemiz gerekiyor. Özel tesisler ancak limana gelen yük gemilerinin özellikle körfezde a??r bir kirlenmeye yol açt???n? dü?ünüyoruz. Bu mikro alglerin ta??nd???na sebep oldu?unu dü?ünüyoruz. Bu gemiler yola ç?kmadan denge için taban?na tonlarca su al?yor. Daha sonra körfeze bo?alt?yorlar. Mikroalg türünün bu gemiler yoluyla ta??nd???n? dü?ünüyoruz. Bunlar bilim insanlar?n?n bize söyledi?i ?eyler. Bu tür ba?ka limanlardan al?nan at?k sular?n geldi?i limanda bo?alt?lmamas? için ar?tma tesisinin olmas? gerekiyor. Böyle bir tesisimiz yok. Bunun sorumlulu?u liman i?letmesindedir. 2000 y?l?nda yap?lan kanunlar ve yönetmeliklerden sonra denizler ve iç sularda yetki ve yapt?r?m s?ralamas? birinci sorumlu kurum Çevre, ?ehircilik ve iklim De?i?ikli?i Bakanl???, ikinci sorumlu Tar?m ve Orman Bakanl???, üçünsü ise Ula?t?rma ve Altyap? Bakanl???. Gerçekte belediyelere ve di?er kurumlara müdahale yetkisi verilmi? de?ildir. Sorumlulu?u ba?ka kurumlara y?kmak için söylemiyorum ama mevcut durumun bu oldu?unu söylemek istiyorum. ?ZSU ve büyük?ehir ekipleri acil durum ilan? ile bu soruna görünür ?ekilde müdahale etmi? olsalar da asl?nda gerçekte yetkileri yok. ?ç körfezde milyonlarca ton çamur birikmi? durumda. Bu çamuru almak istesek Büyük?ehir Belediyesi'nin sadece 50 bin metreküpe kadar temizlik yetkisi var. Daha fazlas? için bakanl?k izni gerekiyor. "
YATIRIMLARLA ?LG?L? B?LG? VERD?
Körfezi bir di?er kirletici unsuru olan sanayi tesisleri ile ilgili yetkinin de bakanl?kta oldu?unu belirten Tugay ?öyle devam etti:
"Gediz nehri de bir di?er kirletici unsur. Kütahya, U?ak, Manisa ve ?zmir'e kadar at?klar? körfezin a?z?na bo?alt?yor. Kirlili?e müdahale için sudaki oksijenin canl? ya?am?n? sürdüremeyecek kadar dü?tü?ünü saptad???m?z için oksijeni art?rmak ad?na suyu havaland?rma amaçl? çal??malar yapt?lar. Bir gemi ile havaland?rma çal??mas? yap?ld?. Ölü bal?klar? toplayarak daha ileri kirlili?in önüne geçmeye çal??t?k. Bu olay olmadan önce önümüzdeki günler için ?ehrin at?ksu attyap? çal??mas? ile ilgili de bilgi vermek isterim. Kas?m ay?nda ç?kaca??m?z ihale ile üç ayr? bölgede ya?mur suyu ve kirli at?k suyu ayr??t?rma kanal altyap? çal??mas?n? yapaca??z. Bununla ilgili haz?rl?klar?m?z tamam. Ç?narl? birinci bölge. Umurbey, Alsancak ikinci, Poligon-Güzelyal? ise üçüncü bölge. Yap?m? devam eden 4. faz Çi?li At?ksu Ar?tma Tesisi çal??mas?, Güneybat? At?k Ar?tma Tesisi'nin kapasitesini art?racak çal??ma, Çi?li Çürütme/Kurutma tesisi için yo?un bir ?ekilde çal???yor arkada?lar?m?z.
BAKANLIKTAN ONAY BEKLEN?YOR
2002 y?l?nda Çi?li'deki ar?tma tesisleri planland??? gibi gitse 2007 y?l?nda 4. faz?n yap?m? bitmi? olmal?yd?. ?u an yap?m? devam ediyor. Benim ve arkada?lar?m?z?n en önemli gördü?ümüz Nisan ay?nda hizmete al?nacak ?ekilde h?zlanmas?.. Toplam maliyeti bir milyar TL. Narl?dere'deki Güneybat? Ar?tma Tesisi için 1 milyar 400 milyon lira, Çi?li Çürütme/Kurutma Tesisi için 2 milyar TL ve Konak Ç?narl? için 1 milyar 50 milyon TL yat?r?m yap?l?yor. Frans?z Kalk?nma Bankas?'ndan Çi?li için finansman kredi anla?mas? yap?lm??, di?erleri için de anla?malar var. Bunlar için Hazine ve Maliye Bakanl???'ndan onay bekleniyor."
S?RKÜLASYON VE NAV?GASYON PROJES?
?zmir Körfezi için sirkülasyon ve navigasyon projesi gerekti?ini belirten Ba?kan Cemil Tugay sözlerini ?öyle sürdürdü:
"Bizim 5. faza da ihtiyac?m?z var. En k?sa zamanda Çi?li At?ksu Ar?tma'n?n 5. faz? için de proje çal??mas? ba?latt?k. En k?sa sürede yap?m?na ba?lamay? hedefliyoruz. Mevcut kirlili?i temizlemek için bir ?eyler yapmam?z gerekiyor. Sirkilasyon ve navigasyon kanal?ndan bahsedildi. 5 y?lda bir çal??ma olmad?. ?ç ve orta körfeze gelen bir damla suyun bütün körfezi geçmesinin aylar sürdü?ünü bilmek laz?m. ?ç ve orta körfezimiz suyun hareketsiz oldu?u yerler. Kendisini temizleyemiyor. Bu tür bir sirkülasyon ve navigasyon kanal?na ihtiyac?m?z oldu?u kesin. Çok yüksek maliyetli ve zor. Tahmini 20 milyar TL. Biz ?zmir Büyük?ehir Belediyesi olarak burada alabildi?imiz kadar sorumlulu?u almaya haz?r?z. Ayn? Kocaeli'deki gibi bakanl???m?z?n sorumluluk almas?n? bekliyoruz. Biz her türli i?birli?ine haz?r?z."
B?L?M KURULU OLU?TURULACAK
?zmir Körfezi'nin temizli?i için bir bilim kurulu olu?turacaklar?n? belirten ve planlar?n? anlatan Ba?kan Tugay ?öyle konu?tu:
"?yi niyetli çabalar?m?z bu sorunu çözmede yeterli olmayacak. 3 bakanl???n mutlaka üzerine dü?eni yapmas?n? bekledi?imizi söylemek isterim. ?zmirliler olarak bir sorunla daha yüzle?mek zorunday?z. Nüfusumuzun önümüzdeki y?llara dair hesaplara bak?ld???nda geldi?imiz durumu gelece?imizi kimse hesaplayamam??. Yakla??k 4 buçuk milyon nüfusun 3 milyonu körfezin çevresinde metropol alanda ya??yor. ?zmir'in nüfusunu 2000 y?l?ndan bu güne 1 milyon 200 bin ilave oldu?unu söyleyebiliriz. En az bir milyonu körfezin çevresinde yeni ya?ayanlar. Baz? bölgelerde yo?un yap?la?ma devam ediyor. Bunu kald?racak altyap?n?n olmad???n? hepimiz görmek zorunday?z. Metropole bu kadar yük devam ederse sorunlar daha da büyük problemlere dönü?erek devam edecek. ?u sözleri vermek isterim. Körfezle ilgili durumu en detayl? yönleriyle takip etmek için bir bilim kurulu olu?turaca??z. Pek çok bilim insan? ile çal??t?k. Daha da ileriye ta??y?p her türlü konuyu devaml? inceleyecek, çözüm önerileri ortaya koyacak bilim kurulu olu?turaca??z. Körfeze dair verileri Büyük?ehir ve ?ZSU'nun sayfalar?ndan payla?aca??z. Devletin tüm kurumlar? ile görü?meye haz?r?z. Ayn? tumumlar? onlardan da bekliyoruz. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi kaynaklar?n?n önemli bir k?sm?n? altyap?, körfez, ar?tmalar için kullan?yor. Belediyeler yerin alt?na m? üstüne mi yat?r?m yaps?n. Ki?isel tercih yapma lüksüne sahip de?ilim. Çok önemli bir altyap? yat?r?m?na ihtiyac?m?z var. Hiçbir siyasi hesap içerisinde olmadan en önemli önceli?imiz altyap? çal??malar? olacak. Yurt d???ndan buldu?umuz kaynaklar?n kullan?m? için de Hazine Bakanl???'ndan bize yard?mc? olmalar?n? bekliyoruz. ?zmir'e bunu herkes borçlu. ?zmir'i ?zmir yapan hepimizin bildi?i ?zmir Körfezi'ni sizlerle beraber tüm toplumla beraber kurtacaca??z. Bunun için insanlar?n körfezi kirletmemek ad?na azami dikkat içerisinde olmas?n? bekliyoruz. Yetkilerimiz çerçevesinde hata yapan ki?i ve kurumlar? hem afi?e edece?iz, hem de yetkimiz çerçevesinde cezaland?raca??z. Bu konuda kesin bir irade ortaya koyaca??z. Bir izmarit, yemek art???n?n derelere ve körfeze at?lmas?n? derhal durdurmal?y?z. Körfeze her beraber sahip ç?k?lmas? gerekti?inin alt?n? çiziyoruz. Sadece körfez kirlili?i de?il, at?k yönetimi, trafi?i, bozuk yollar?n düzeltilmesi için yol haritas? olu?turduk. Geçmi?le kavga ederek bir yere varamayaca??m?z aç?k.
Umuyorum 5 y?l?n sonunda Körfezimiz bu günden çok daha iyi olacak. Her ne olursa olsun gerekeni yapaca??z. Sizlere körfezde yüzmeyi vaat edemem ama çok daha temiz bir körfezi b?rakman?n sözünü veriyorum."
DENET?M YETK?S? BAKANLIKTA
Aç?klamalar? sonras? gazetecilerin sorular?n? yan?tlayan Ba?kan Tugay, CHP'li k?y? belediyeleriyle görü?eceklerini ancak yetkinin bakanl?kta oldu?unu söyledi. Tugay, "?ç sularla ilgili yetki ve yapt?r?m konusu do?rudan bakanl?klara ait. Konak ?skelesi, Kar??yaka ?skelesi gibi yerleri bile yeniden yapmak için bakanl???n onay? laz?m. Liman?, tersanesi, organize sanayi tesisleri ile ilgili yetki bakanl?klara ait. Kanunlarla durum bu hale gelmi? durumda. Belediyelerle görü?ebiliriz, hatta muhtemelen görü?ürüz ama derelerimizi kirleten neyse hepsiyle ilgili denetim yetkisi bakanl?klar?n onay?nda" dedi.
"?Ç KÖRFEZ'DE BALIK TUTULMASINI DO?RU BULMUYORUM"
Körfezden tutulan bal?klar?n yenilip yenilmeyece?i ile ilgili soruya yan?t veren Tugay, "Suçlu de?il çözüm aramak dü?üncesindeyim. Detayl? bir mikrobiyolojik çal??ma bana ula?mad?. Sudaki oksijenin neredeyse tamamen tükendi?i, bal?klar?n ya?amas?n?n mümkün olmad??? ve bal?k ölümlerinin bunlardan kaynakland??? kanatimiz güçlü. Bu mikroalglerin, planktonlar?n baz?lar? toksinler salg?layabiliyor. Bu daha ileri inceleme gerektiriyor. ?u anda körfezden bal?k tutulmas?n? do?ru bulmuyorum. Özellikle iç körfezde do?ru de?il. ?ç körfezden tutulan bal?klar?n yenmemesini, tutulmamas?n? tavsiye ediyorum" diye konu?tu.
"BEN EL?M? UZATACA?IM, UMARIM BO?TA KALMAYACAK"
Konuyla ilgili bakanl?klar düzeyinde temas kuracaklar?n? belirten Tugay, "Birkaç bakan?m?zla görü?mek istedi?imi ilettim. Bu konu gündeme gelmeden önceydi. Bu günlerde olay?n politik zeminden çözüm zeminine ta??nmas?n? bekledi?im için dile getirmeyi uygun buldum. Çift tarafl? bir sorun bu. Büyük?ehir ve bakanl?klar aras?nda körfez sorunu ile ilgili yo?un ileti?im olmam??. Ben elimi uzataca??m, umar?m bo?ta kalmayacak ve o el s?k?lacak" dedi.