Konak'taki bir otelde düzenlenen 'Zeytin ve Zeytinya?? Sektör Bulu?mas?' toplant?s?na, Tar?m ve Orman Bakan? Bekir Pakdemirli, ?zmir Valisi Erol Ayy?ld?z, ?zmir Borsas? Yönetim Kurulu Ba?kan? I??nsu Kestelli'nin yan? s?ra sektörden birçok isim kat?ld?. Toplant?da konu?an Bakan Bekir Pakdemirli, ta??i? konusunun gündemlerinde oldu?unu aktararak, "Bu konuda mümkün mertebe yönetmelik ve mevzuat gere?i, elimizdeki cezalar?n hepsini sonuna kadar kullan?yoruz. Önümüzdeki y?l?n ilk günlerinden itibaren Meclis'e bir yasa tasar?s? getirece?iz ta??i?le ilgili. Çünkü kanunlar?n arkas?ndan dolanan üreticilerimiz var. Her konuda var. Özellikle ta??i?in üzerinde duraca??m?z, ta??i? yapanlar? piyasada ya?atmayaca??m?z?, bunlara aman vermeyece?imizi ve ticaret imkan? tan?mayaca??m?z? çok aç?k ?ekilde ifade etmek istiyorum" dedi.
Bu y?l günde 323 kat? ve s?v? ya? i?letmesini denetlediklerini de aç?klayan Pakdemirli, "Günde 323 kat? ve s?v? ya? g?da i?letmesini denetlemi?iz bu sene. Toplam 3 bin 756 denetim ve bin 627 adet numuneden 718'i zeytinya?? numunesi. Burada da 156 firmay? if?a etmi?iz. ?f?alar?m?z sistematik olarak devam edecek. Bu konularda bazen ses ç?k?yor, bazen de hatalar olabiliyor. ?lk yap?lan hatada firmalar?n ticari hayat?n? tamamen bitirecek bir aksiyon almak do?ru de?il, ama bu hatalar tekrar ediyorsa s?k?nt?lar var" dedi.
BAL ?LE ?LG?L? VER?LER? DE PAYLA?TI
Bakan Pakdemirli, benzer bir sorunun balda da ya?and???n? aç?klayarak, ?unlar? söyledi:
"Kovan varl???nda dünyada 3'üncü, bal üretiminde 2'nci s?raday?z. Çam bal? üretiminin yüzde 90'? bizde. Balda da ta??i? s?k?nt?s? var. Bu konudaki rant da insanlar? o kadar cezbediyor ki; her gün ta??i? tespit etmemize ra?men, her gün yeni metotla ta??i?ler yap?l?yor. Ta??i?te rant o kadar büyük ki; her gün yeni metotla sava? halindeler. Bu sava?ta hep birlikte kazanan taraf olmal?y?z. Zeytinya??na göre baldaki durum daha vahim. Ticarile?me anlam?nda ve bal? katma de?erli satma anl?mda s?k?nt?m?z var. Ka???? kavanoza att???n?zda içindekinden eminseniz, ne para verdi?inizin önemi yok. Getirdi?im özel balda bile bazen bir ?ey var m? diye insan ?üphe ediyor. Sektörü bu parazitlerden tamamen temizlersek katma de?ere do?ru vites yükseltme ?ans?m?z var. Bal aromal? ?urup var. Böyle bir ?ey olmaz. Nar ek?ili sos diye bir ?ey olmaz. Yiyemiyorsak yemeyelim. Alabiliyorsak gerçek nar ek?isi alal?m, çünkü di?erleri sa?l?kl? de?il. Bunlar yasal ürünler, ama sa?l??a da dikkat etmemiz laz?m. Ar?c?l?kta 2 bine yak?n denetim yapm???z. 860 adet numune var, 96's?nda uygunsuzluk tespit etmi?iz. 2,2 milyon lira ceza vermi?iz. Cezalar yüksek olmas?na ra?men ta??i?i yapanlar? cayd?rm?yor. 3- 5 defa yakalanmasa cezay? kar??l?yor. Sektörün de bize bu konuda yard?mc? olmas? laz?m. Sektörün otokontrolüne ihtiyac?m?z var. Yumurtalar? aran?zda ay?klay?n, herkes görecek, bu i?te çok fazla katma de?er var."
'500 B?N YABAN? ZEYT?N? ÖNÜMÜZDEK? YIL A?ILAMI? OLACA?IZ'
Zeytin ve zeytinya??n?n birinci s?rada üretti?imiz ürün olmamas?na ra?men Türkiye'nin en önemli ürünlerinden biri oldu?unu, bu i?ten katma de?er al?nmas? gerekti?ini kaydeden Bakan Pakdemirli, "Zaman?nda yurt d???ndan gelip direktif vermeye hap olarak yutturmaya çal??t?lar. ?talyanlara dedik ki, 'rafine deyip duruyorsunuz ama katma de?eri beraber yapal?m' Zor olsa olsa bu teknolojiyi onlardan ald?k. Üzerine Ar-Ge koyduk, Türkiye'ye katma de?er olarak dönmesini sa?lad?k. Sürekli katma de?eri aramam?z laz?m. Zeytin ve zeytinya?? taraf?nda yapaca??m?z asl?nda çok ?ey var. Dünyada sofral?k zeytinde üçüncü s?raday?z. Zeytinya??nda 5'inci s?raday?z. Üretici dostu politika üretti?imiz için birçok zeytin müstahsili beni ar?yor ve geliyor. Ama zeytinya??nda fiyat yap?c? de?iliz. Olmak istiyorsak en az?ndan 2'ncili?e oturmam?z laz?m. 90 milyon a?ac? 180 milyona ç?karmak güzel bir ba?ar?. Zeytin ordumuz var ama bunu 3 kat?na ç?karman?n yollar?n? aramam?z laz?m. ?yi bir mesafe kat ettik ama istedi?imiz yerde de?iliz. 2015-2019 y?llar? aras?nda 1,5 milyon yabani zeytini a??lad?k, 180 bin zeytin fidan? diktik. 3 milyonu a?k?n zeytin a?ac?n? ekonomiye kazand?rd?k. Bunlar?n y?ll?k 500 milyon liraya ekonomiye katk?s? var. ?zmir'de 36 köyde 80 bin yabani zeytin a?ac?n? a??lad?k. 40 bin a?k?n zeytin fidan? diktik. Bakanl?k olarak zeytinle ilgili desteklerin hepsine devam edece?iz. Orman taraf?nda da gidece?imiz çok mesafe var. Orman taraf?nda iki eksen var. Birincisi, orman vasf? ta??yan ama orman olmayan arazilerin tekrar a?açland?r?lmas? konusunda zeytinin de?erlendirilmesi, ikincisi sahipsiz yabani zeytinlerin a??lan?p ekonomiye kazand?r?lmas? konusu var. 2023'e kadar rakaml? bir plan istedim. ?zmir'e gelirken Orman Genel Müdürü'ne kaç tane yabani zeytinin a??lanaca??n? sordum. '2023'e kadar 2 milyon yabani zeytin a??laca??z' diye taahhüt ald?k. 500 bin yabani zeytini önümüzdeki y?l a??lam?? olaca??z. Zeytincilik yap?lan illerimizde 300 dekar alanda 12 milyon fidan dikece?iz. Özel a?açland?rmayla ilgili yönetmeli?imiz yay?nland?" diye konu?tu.
'ÜRET?M? ARTTIRMAMIZ LAZIM'
Organik gübre, markala?ma ve co?rafi i?aret konular?n?n önemine de dikkat çeken Bakan Pakdemirli, "Organik gübre konusu önemli. Markala?maya yo?unluk vermemiz gerekiyor. Markala?arak ihracat yapmam?z gerekiyor. Te?vikler iyi. Co?rafi i?areti ürünlere anlam yüklemek önemli. Rafineyi bir tarafa koyuyorum; s?zma zeytinya?lar?n? hak etti?i gibi i?leyip, hak etti?i gibi ambalajlay?p, hak etti?i co?rafi i?aret koyup pazarlayam?yoruz. Hepsinin birbirinden güzel özellikleri var. Bunlar? ambalajlara farkl? farkl? koyup, farkl? fiyatland?rarak çok daha iyi pazarlayabiliyor olmam?z laz?m. Co?rafi i?aret tescillerinin bir an evvel bitirip pazarlamay? art?rmam?z laz?m" ifadelerini kulland?.
Ya?? daha iyi pazarlayabilmek için üretici dostu politikalar ürettiklerini, ancak fiyata müdahale edemediklerini dile getiren Bakan Pakdemirli, ?öyle devam etti:
"Bize 'fiyata müdahale edin' diyorlar. Yapam?yoruz, çünkü ürünün ço?u yurt d???na gidiyor. Türkiye'deki fiyat? biz nas?l ?ekillendirebiliriz; e?er talep artarsa, herkes bunu yemeye ba?larsa, o zaman ?ekillendirmeyle ile ilgi yol alma imkan? olabilir. Ayr?ca üretimi de art?rmam?z laz?m. Ancak bu ?ekilde fiyat yap?c? ülkelerden biri olma konumuna gelebiliriz. 15 -20 y?lda i?çilik problem olmaya ba?layacak. Bundan sonra ekilen zeytinlerin yar?s?n? s?k dikim yapmal?y?z. Süper yo?unluklu ekimi önemsiyorum. ?leride çocuklar?n?za b?rakt???n?z zeytinlerin toplanmas?n? istiyorsak bu taraflara girmemiz laz?m."
'ZEYT?N T?CARET? DÜNYADA 2 M?LYAR DOLAR SEV?YES?NDE'
Ticaret Bakanl??? ?hracat Genel Müdür Yard?mc?s? Musa Demir de marka olarak maalesef baz? pazarlarda zeytinya??n?n tan?n?rl??? konusunda olumsuzluklar ya?and???n? anlatarak, ?unlar? söyledi:
"Daha fazla tan?t?m yapmam?z gerekti?ini ifade etmek istiyorum. Bu konuda Ticaret Bakanl??? olarak sistematik çal??malar gerçekle?tiriyoruz. Zeytin ticareti dünyada 2 milyar dolar seviyesinde. Zeytinya?? ticareti de 2 milyon ton ile 8,4 milyar dolar seviyesinde. Bizim ülkemizin toplam zeytin ve zeytinya?? ihracat?n?n 320 milyon dolar seviyesinde oldu?unu görüyoruz. Burada yol alaca??m?z çok önemli bir alan var. Bu ihracat? 1 milyar dolar seviyesine ç?karmak gerekiyor. Dünyada sa?l?k konusunda kayg?lar artt?kça, zeytin ve zeytinya?? tüketiminde art?? oluyor."
Ege Zeytin ve Zeytinya?? ?hracatç? Birlikleri Ba?kan? Davut Er ise, yapt??? konu?mada tane zeytine bu y?l ilk kez sa?lanan kilo ba??na 15 kuru?luk deste?in, sektör ad?na motive edici bir geli?me oldu?unu söyledi. Davut Er, "Sektör olarak öncelikli hedefimiz, 500 bin üretici ailenin geçim kayna?? olan, 41 ilimizde üretilen zeytin ve zeytinya??m?z?n ihracat?n?n ambalajl? ?ekilde ve sürdürülebilir ?ekilde devam?n?n sa?lanmas?d?r. 150 milyonu meyve veren, 30 milyonu henüz verime geçmemi?, toplamda 180 milyona ula?an a?aç varl???m?z?n önümüzdeki y?llarda, küresel iklim de?i?ikli?inin elverdi?i ölçüde, kademeli olarak verime geçmesiyle birlikte, biz de in?allah dünya ticaretinde yava? yava? a??rl???m?z? hissettirece?iz" dedi.
Türkiye'deki a?aç varl???n?n rakip ülkelerde oldu?u gibi en az 300 milyona ula?t?r?lmas? için Tar?m ve Orman Bakanl???'n?n desteklerinin devam?n? istediklerini söyleyen Er, "Zeytin a?ac? varl???m?z? artt?r?rken, ihracat sektörümüzün ihtiyaçlar? da gözetilmeli, do?ru çe?itlerin, do?ru yörelerde dikimi desteklenmelidir. Türkiye'de say?s? 80 milyon adet oldu?u tahmin edilen a??rl?kl? olarak Orman ve Hazine arazilerindeki delice zeytin a?açlar?ndan en az 20-25 milyon adedinin a??lat?larak üretime kazand?r?lmas? da sektörümüze çok büyük fayda sa?layacakt?r" diye konu?tu.
BAKANLI?A KDV ÇA?RISI
Türkiye'de yurtiçi zeytinya?? tüketiminin 130-140 bin ton civar?nda tahmin edildi?ini aç?klayan Er, ?unlar? söyledi: "Ki?i ba??na tüketim 2 kilogram?n alt?ndad?r. Türkiye, maalesef, zeytinya?? üreten ülkeler aras?nda ki?i ba??na en az zeytinya?? tüketen ülke konumundad?r. Üretici ülkelerden Yunanistan, ?talya, ?spanya'da ki?i ba??na zeytinya?? tüketimi ise 10-15 kilogram aras?nda de?i?mektedir. Sektör olarak hedefimiz, Türkiye'deki zeytinya?? tüketimini k?sa vadede 5 kilogram seviyesine ç?karmak olup, bu hedefe ula??labilmesi için sa?l?k iksiri ve ?ifa kayna?? olan zeytinya??nda yüzde 8 olan KDV oran?n?n yüzde 1'e indirilmesi tüketimin ar?t?lmas? için önem arz etmektedir. Geçti?imiz 2018- 2019 ihraç sezonunda sofral?k zeytin ihracat?m?z tarihi bir rekora imza atarak 91 bin 222 tona ula?t?. Miktardaki art???m?z yüzde 34 oldu. Zeytinya??nda ise, ihracat?m?z 66 bin tondan 52 bin tona gerilerken, kutulu zeytinya?? ihracat?m?z 21 bin ton düzeyini korudu."