Koronavirüs dolay?s?yla i? yerlerinde i?çilerin bir k?sm? evden veya i?yerinde çal??t?r?larak ücreti ödenirken, bir k?sm? ücretsiz izne ç?kart?l?yor veya k?sa çal??ma ödene?ine yönlendiriliyor. Ücretsiz izne ç?kart?lan veya k?sa çal??ma kapsam?na al?nan i?çilerin gelirlerinde büyük kay?p olu?uyor. Ayn? birimdeki i?çiler aras?nda bu konuda ayr?m yapan i?verenlere yönelik önümüzdeki dönemde davalar gündeme gelebilir. ??verenin ayr?mc?l?k yapt???n? kan?tlayan i?çi, di?er haklar?na ilave olarak dört aya kadar ücret tutar?nda tazminat alabilir.
Habertürk’ten Ahmet K?vanç, i?verenin i?çilerine e?it davranma yükümlülü?üne ili?kin merak edilenleri yazd?:
??veren, e?it durumdaki i?çileri aras?nda hakl? veya objektif nedenler olmadan keyfi veya hukuken hakl? görülemeyecek nedenlerle farkl? davranamaz. ??veren elbette yönetim hakk? kapsam?nda i?çiler aras?nda farkl? i?lem yapabilir. K?demine, performans?na, tecrübesine ve i?in niteli?ine ba?l? olarak farkl? ücret politikas? uygulayabilir.
?? Kanunu uyar?nca i? ili?kisinde dil, ?rk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal dü?ünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplere dayal? ayr?m yap?lamaz. ??veren, esasl? sebepler olmad?kça tam süreli çal??an i?çi ile k?smi süreli çal??an i?çi aras?nda veya belirsiz süreli çal??an i?çi ile belirli süreli çal??an i?çi aras?nda farkl? i?lem yapamaz.
??veren, biyolojik veya i?in niteli?ine ili?kin sebepler zorunlu k?lmad?kça, bir i?çiye i? sözle?mesinin yap?lmas?nda, çal??ma ?artlar?n?n olu?turulmas?nda, i? sözle?mesinin uygulanmas?nda ve sona ermesinde cinsiyet veya gebelik nedeniyle do?rudan ya da dolayl? farkl? i?lem yapamaz. Örne?in kad?n veya hamile oldu?u gerekçesiyle i?e almazl?k edemez veya bu gerekçeyle i?ten ç?kartamaz.
Ayn? veya e?it de?erde bir i? için cinsiyet nedeniyle daha dü?ük ücret verilemez. Ücretin içine i?çiye sa?lanan ücretin d???nda kalan ikramiye, prim, sosyal yard?mlar gibi ödemeler de girer.
??çinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanmas?, örne?in hamilelik döneminde gece çal??t?r?lmamas?, nöbete b?rak?lmamas? gibi durumlar bulunmas?, daha dü?ük ücret uygulanmas?n? hakl? k?lmaz.
Yarg?tay, e?it davranma ilkesinin uygulanabilmesi için ayn? i?yerinin i?çileri olma, i?yerinde topluluk bulunmas?, kolektif uygulaman?n varl???, zamanda birlik ve i? sözle?mesiyle çal??mak ko?ullar?n?n varl???n? ar?yor.
AYRIMCILIK YAPAN ??VEREN TAZM?NAT ÖDER
Çal??maya devam ederken veya i?ten ç?kart?l?rken ayr?mc?l??a u?rayan i?çi dört aya kadar ücret tutar?nda tazminat?n yan? s?ra ayr?mc?l?k dolay?s?yla yoksun b?rak?ld??? haklar?n? da talep edebilir. Dört aya kadar tazminat tutar? hakim karar?yla belirlenir.
Ayr?mc?l?k yap?larak i?ten ç?kart?lan i?çinin i?e iade davas?n? kazanmas? halinde i?verenin bir ay içinde i?e ba?latmamas? halinde ayr?ca i?e ba?latmama tazminat? da al?r. ??e ba?latmama tazminat? da 4 ila 8 ayl?k ücret tutar?nda yine hakim karar?yla tespit edilir.
Ayr?mc?l?k tazminat? i?çinin as?l ücreti üzerinden hesaplan?r. ?kramiye, prim, yakacak, ula??m, giyecek yard?mlar? gibi ek ödemeler hesaplamaya dahil edilmez.
Ayr?mc?l??a u?rayan i?çi tazminat?n yan? s?ra mahrum kald??? di?er haklar?n? da isteyebilir. Farkl? ücret uygulanmas?ndan kaynakl? ücret kayb?n?, alamad??? sosyal yard?mlar? talep edebilir.
?SPAT YÜKÜMLÜLÜ?Ü ??Ç?DE AMA
??verenin ayr?mc?l?k yapt??? iddias?nda bulunan i?çi, iddias?n? ispatlamakla yükümlü. Ancak, i?çi bir ihlalin varl??? ihtimalini güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyarsa, i?veren böyle bir ihlalin mevcut olmad???n? ispat etmekle yükümlü tutuluyor.
YARGITAY ÜCRET ZAMMI YAPILMAYAN ??Ç?N?N TALEB?N? REDDETT?
??yerinde ayr?mc?l???n kan?tlanmas?n?n uygulamada zor oldu?una da dikkat çekmek gerekir. Yarg?tay, ayn? bölümde çal??an tüm i?çilerin ücretine zam yap?l?rken kendisine zam yap?lmamas? nedeniyle bir i?çinin açt??? (Yarg?tay 22. H.D. Esas No: 2017/23628, Karar No: 2019/14998) davada yerel mahkemenin tazminat karar?n? bozdu. Kararda, dosya içeri?ine göre ayn? bölümde çal??an i?çilere zam verildi?i halde davac? i?çinin ücretine zam yap?lmad???, daval? i?verenin de farkl? davran?lmas?n? hakl? gösteren bir delil sunamad??? belirtildi. Daval? i?verenin e?it davranma borcuna ayk?r? davrand???n?n anla??ld??? kaydedilen kararda, “Salt davac?n?n ücretine zam yap?lmam?? olmas? ayr?mc?l?k yasa??n?n ihlali olarak de?erlendirilemez. Dosya içeri?ine göre e?it davranma borcuna ayk?r?l?k mevcut ise de daval? i?verenin ayr?mc?l?k yasa??n? ihlal etti?i kan?tlanm?? de?ildir. Hal böyle olunca ?? Kanunu’nun 5. maddesinde öngörülen tazminata (ayr?mc?l?k tazminat?) karar verilemez” denildi.