Türkiye, zeytin a?ac? kültürünü binlerce y?ll?k bir miras olarak sürdürüyor. Ege, Marmara, Akdeniz ve Güneydo?u Anadolu gibi bölgelerde zeytin yeti?tiricili?i önemli bir geçim kayna?? olarak öne ç?k?yor. Buna kar??n son y?llarda kimyasal tar?m uygulamalar?, yerel zeytin türlerinin yok olmas? ve göç gibi çe?itli nedenler yüzünden geleneksel zeytin yeti?tiricili?iyle ilgili bilgi ve uygulamalar?n kaybolma riskini do?du. Kültür ve Turizm Bakanl??? öncülü?ünde ilgili kamu kurumlar?, yerel yönetimler, üniversiteler, sivil toplum kurulu?lar? ve zeytin üreticilerinin katk?lar?yla dosya haz?rland?. Dosyada zeytin yeti?tiricili?iyle ilgili halk takvimleri, geleneksel a??lama ve budama yöntemleri, sofral?k zeytin haz?rlama ve geleneksel zeytinya?? ç?karma teknikleri gibi unsurlar detayland?r?larak kültürel miras?n acil koruma ihtiyac? vurguland?. Yap?lan çal??malar?n sonucu zeytin yeti?tiricili?iyle ilgili geleneksel bilgi, yöntem ve uygulamalar, UNESCO Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Geçici Koruma Listesi'ne kaydedildi. Bu kapsamda Kültür ve Turizm Bakanl???'n?n Seferihisar'?n Orhanl? Mahallesi’ndeki geleneksel zeytincilik yönündeki çal??malar?, UNESCO taraf?ndan 2023 y?l?nda Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Geçici Koruma Listesi'ne al?nd?.
'B?RÇOK KÜLTÜRDE TANIKLIK EDEN A?AÇLAR'
Çal??malar hakk?nda bilgi veren ?zmir Do?a Derne?i Genel Koordinatörü Galip Ener, "Seferihisar'?n Orhanl? köyündeki geleneksel zeytincilik yönündeki çal??malar, listeye al?nd?. Böylelikle köyümüzdeki zeytinler, korumaya al?nd?. Bu sayede bölgemizdeki zeytincili?in önemi, geleneksel olarak toplanmas? yani yeti?tiricili?inin kaybolan meslekler aras?na da girmesini tescillemi? oldu. Bizler de bu fark?ndal?k da birlikte bu zanaat?n daha çok aktar?lmas? için çal??malar yürütüyoruz. Bu çal??malar? da daha çok ki?iye aktarmaya devam edece?iz" dedi.
Do?anbey sahilinden Güzelbahçe sahiline kadar bölgenin kesintisiz bir zeytin co?rafyas?n? kapsad???n? belirten Ener, "Bu zeytin co?rafyas? yüz binlerce dönüm alan? kaps?yor. Bu alanda da Seferihisar'a ba?l? 9 köy zeytincilikle iç içe. Zeytincili?i ya?atmaya devam ediyorlar. Bölgemizde sadece genç a?açlar yok. 2 bin ya??na kadar a?açlar? görebiliyoruz. ?u an burada bulunan a?açlardan biri 2 bin ya??nda. Dinleri, dilleri, ?rklar? farkl? olan ya?amlara tan?kl?k etmi?ler. Hala bizimle ya?amaya devam ediyorlar. Biz de korunmalar? için çal??malara devam ediyoruz" dedi.
Kültür ve Turizm Bakanl???'na te?ekkür eden Ener, ayr?ca bölgenin özel çevre koruma alan? ilan edilerek tescillenmesini istedi.
‘ESK? USUL YÖNTEMLERLE ZEYT?NC?L?K YAPIYORUZ’
Seferihisar'daki çiftçilik yapan evli ve 1 çocuk babas? Süleyman Çokgenç (52), "Eski usul yöntemlerle zeytincilik yap?yoruz. Zeytin hasad?nda ç?rpmay?, s?r?k dedi?imiz sopalarla gerçekle?tiriyoruz. Yeni nesil mümkün oldu?unca makine kullan?yor ama biz al??amad?k. Yapmak da istemiyorum. Çünkü zeytin a?ac?na az da olsa zarar verdi?ini dü?ünüyorum. Biz atadan s?r?k kullan?m?n? ö?rendik. Böyle de devam ediyorum" ifadelerini kulland?.
'ZEYT?N OLMAZSA HAYAT OLMAZ'
Çiftçilerden evli ve 3 çocuk annesi Sakine K?z?la?aç (76), "Zeytini ç?rparak a?açtan dökeriz. Dedelerimizden gelen mesle?imiz. A?ac?n dibini temizleriz. T?rm?klar?z, eleriz. Ya?l?k olanlar? fabrikaya götürürüz. Zeytin velinimetimiz. Zeytinsiz olamay?z. Zeytinle huzur ve mutluluk buluyoruz" dedi.
Çiftçi evli ve 1 çocuk annesi Hatice Çokgenç (45) ise "Hasad?m?z sürüyor. Çocuklu?umuzdan beri böyle. Önce zeytin a?ac?n?n dibini temizleriz. Ard?ndan geleneksel yöntemle zeytinimizi toplar?z. Zeytin olmazsa olmazlar?m?zdand?r. Zeytin demek ya? demek, ?ifa demek. Zeytin olmazsa hayat olmaz" diye konu?tu.