Urla ilçesindeki Klazomenai Antik Kenti 4 bin 861 ada 1 parsel içerisinde ?zmir 1 Numaral? Kültür Varl?klar?n? Koruma Bölge Kurulu'ndan al?nan izinle, ?zmir Arkeoloji Müzesince sondaj kaz?lar? sonucunda mezar oldu?u öne sürülen buluntulara rastland?. Alanda yap?la?ma talebi ç?kmas?yla yap?ld??? belirtilen kaz?larda yükü azaltmak ve çal??malara destek olmak amac?yla i? makinesi kullan?ld??? ortaya ç?kt?.
Eski Panaztepe Kaz? Ba?kan? olan Arkeolog Prof. Dr. Arma?an Erkanal, i? makinesi uygulamas?n? ele?tirerek üçüncü derece S?T alan? ilan edilen söz konusu bölgenin mezar buluntular?n? içermesi nedeniyle birinci dereceye dönü?türülmesi gerekti?ini anlatt?. Prof. Dr. Erkanal, "Klazomenai'de ilk vah?et de?il bu. Burada bir vah?etle kar?? kar??yay?z. Resimlerde bir nekropol alan?n?n tahrip edildi?i görülüyor. Alan?n kültür topra?? oldu?unu gösteren emareler var. Kültürel birikimlerin ç?kma olas?l??? yüksek bu yüzden muhakkak kazma kürek kullanarak derinle?ilmesi gerekir. Bir alanda bu kadar ?ey ç?kt??? zaman bu in?aat?n durdurulmas? gerekir. De?il dozer sokmak, çevresindeki bo? alanlar?n da korumaya al?nmas? gerekir" ifadelerini kulland?.
'HER YERDE BERGAMA ARAMAMAMIZ LAZIM'
Klasik arkeologlar?n bir kaz?da mabet, sütun, mermer ve görkem olmas?n? bekledi?ini ifade eden Erkanal, ?öyle devam etti:
"Her yerde bir Bergama aramamam?z laz?m. Türkiye'de ara?t?r?lmas? ve incelenmesi gereken kültürler çok daha eski olanlard?r. Klazomenai de bunlardan birisidir. Kurula resmi bir hava verilmi?. '?uras? ?öyle yap?ls?n, buras? böyle yap?ls?n' denmi?. 'Bunlar? yapt?ktan sonra dozeri de sokabilirsiniz' gibi bir mant?kla çal???lm??. Ben bu kurulun üyesi olsayd?m, buran?n birinci derece S?T ilan edilmesini isterdim. Öncelikle bir nekropol alan? oldu?u için. Birkaç nekropol alan? daha burada vaktiyle bulundu. O nekropollerden birisinin de yan?na in?aat yap?ld?. Bana göre bu alan birinci derece S?T alan? olmas? gereken bir yer. Bir ba?ka arkeolo?a göre, bölge bir yavru Efes Antik Kenti kadar görkemli olmad??? için veya mabet bulunmad??? için üçüncü derece S?T alan? olarak de?erlendirilebilir. Klazomenai kenti çok geni? bir alana yay?l?yor. Urla'n?n herhangi bir yerinde bulunacak bir mezarl?k çok büyük önem ta??yor. Bugün bu alandan sadece M.Ö. birinci yüzy?la ait eserler ç?km?? olabilir ancak alt tabakalardan nas?l eserler gelece?i belli de?il. Mezarl?klar as?rlar ve y?llar boyu hep ayn? yerde yap?l?r. Bir yer mezarl?k alan? olarak seçiliyorsa bir sürü dönemde ayn? yere mezarl?k in?a edilir. Buras?n?n bir mezarl?k olmas? muhakkak birinci dereceye al?nmas?n? gerektirir. Kuruldaki ki?ilerin yakla??m? bilimsel bir yakla??m de?il."
'KAZI ALANINDA YANMI? KEM?KLERDEN BAHSED?L?YOR'
Ayr?ca alan?n mutlaka korunmas? gerekti?inin alt?n? çizen Erkanal, "Bir metrede yapt???n?z tahribat belki çok önemli bir dönemin çok önemli bir parças?n? yok etmek oluyor. Bu alanlar?n mutlaka korunmas? laz?m. Ben kaz? ba?kanlar?ndan biri olsayd?m kaz?n?n derhal durdurulmas?n? talep ederdim. Bu mezarl?k alan?nda yanm?? kemiklerden bahsediliyor. Bu kremasyon gelene?idir. Mezara, yeni bir birey konulaca?? zaman, eski bireyler kenara itiliyor. Etler erimemi?se mezar?n içinde ate? yak?l?yor. Bu ate? hem mezar? dezenfekte ediyor hem de cesetleri ortadan kald?r?yor. Yanm?? olan her kemik bizim için önemli. Kremasyon gelene?inde en erken örnek Neolitik Ça?'dad?r. Klazemenai'de yuvarlak bir yap? var. Bu yap? belki de Bat? Anadolu'nun ilk kremasyon yap?s? bile olabilir. Burada öyle geli?i güzel bir kaz? yap?lm?? ki, belki kremasyon ile ilgili kemiklerin nerelerde topland??? bile anla??lamam??. Arkeoloji asl?nda i?ne ile kuyu kazmakt?r. Bu kadar geni? yüzeyleri birden bire açmak ho? bir ?ey de?il" diye konu?tu.
'ALANA KEPÇE DE??L ?NSAN B?LE SOKULMAMALIDIR'
Do?a ve Kültürel Ya?am Giri?imi Sözcüsü ve ?ehir planlamac?s? Ahmet Tuncay Karaçorlu ise konuya ili?kin, "Alanda de?i?ik parsellerde yap?la?ma talebi ç?kt???nda koruma kurulu ki?ileri yönlendiriyor. Burada da ayn? i?lem yap?lm??. Bu alan?n nekropol oldu?u ö?renildi?inde derhal tedbir al?nmal?d?r. Uzmanlara devredilmeli, alana kepçe de?il insan bile sokulmamal?d?r. Buradaki kaz? durdurulmas? gerekirken bir kurtarma kaz?s?na dönü?türülmü?tür" ifadelerini kulland?.
Ekinoks Çevre ve Kültür Derne?i Ba?kan? Ba?ak Yasemin Kuma? ise "Derne?imize kaz? alan?na kepçe sokuldu?u yönünde bir ihbar geldi. ?lk defa böyle bir uygulamayla kar??la?t?k. Yüzün üzerinde mezar ç?km?? bir alanda kepçe çal??t?r?lmas? bize çok tuhaf geldi. Görü?tü?ümüz uzmanlar?n hepsi böyle bir ?eyin olamayaca??n? söyledi. Biz konuyu savc?l?k makam?na ta??mak üzere gerekli çal??malar? ba?latt?k" dedi.
Öte yandan, Klazomenai Antik Kenti Arkeolojik Kaz? Ba?kan? Prof. Dr. Ya?ar Erkan Ersoy, konuya ili?kin aç?klama yapmayaca??n? söyledi.