Kültür ve Turizm Bakanl???, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi, Trakya Üniversitesi, Kemalpa?a Belediyesi ve Kemalpa?a Organize Sanayi Bölgesi'nin deste?iyle ?zmir'in en eski yerle?im yeri, 8 bin 850 y?ll?k Ulucak Höyü?ü'nde yürütülen kaz? çal??malar? sürüyor. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi Ana Bilim Dal? Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Özlem Çevik'in, 2009 y?l?nda kaz? ba?kanl???n? devrald??? höyükteki çal??malarda bugüne dek ?zmir'in tarihiyle ilgili birçok bulgu gün yüzüne ç?kar?ld?. Ulucak Höyü?ü'nün, Ege Bölgesi'nin ilk çiftçilerine ev sahipli?i yapt??? da bu çal??malarla tespit edildi. Ayr?ca ilk yerle?imcilerin 7,5 metrelik kültür tabakas? boyunca evlerini birbiri üzerine in?a edip kesintisiz 1150 y?l boyunca ayn? yerde iskan ettikleri de anla??ld?.
DÜNYA ARKEOLOJ?S? ?Ç?N ÖNEML?
Dünya tarihi için de?erli olan Ulucak Höyü?ü'nde ortaya ç?kar?lan seramik üretim atölyesi ve içindeki buluntular birçok yeni bilgiye de ula??lmas?n? sa?lad?. Tarihteki en eski seramik üretim atölyesi olan 100 metrekarelik yap?da, seramik kaplar?n pi?irildi?i f?r?nlar ve seramik kaplar?n boyanmas?nda hematit boyay? ö?ütmek için kullan?lan çok say?da ö?ütme ta?lar?n?n yer ald??? kaydedildi. Kaz? ba?kan? Prof. Dr. Özlem Çevik, "Tarihsel olarak Mezopotamya'dan Ege Bölgesi'ne kadar geni? bir co?rafyada ilk seramiklerin günümüzden 9 bin y?l önce yap?ld???n? biliyoruz. Bu ilk seramikler yap?ld??? zaman olas?l?kla kad?nlar taraf?ndan hane içi üretiliyordu. ?lk seramiklerin ortaya ç?k???ndan bin y?l sonra milattan önce 6 binlerde ise belirtti?im bu geni? co?rafyada bulunan seramikler üzerine yap?lan incelemelerden yola ç?karak, bunlar?n uzman seramik ustalar? taraf?ndan yap?ld??? varsay?lmaktayd?. Ulucak'ta buldu?umuz bu atölye, Yak?n Do?u veya dünya arkeolojisi için önemli. Çünkü ilk kez serami?in uzmanlar taraf?ndan yap?ld???n? fiziksel olarak gösteren bir kan?t" dedi.
SERAM?K ÜRET?M?NDEK? UZMANLA?MA
Atölye hakk?nda bilgi veren Prof. Dr. Çevik, "Bu yap? evlerden çok farkl?. 6-7 odal? bir mekan. Bu alanlarda seramik üretimin tüm a?amalar? uygulan?yor. Yani hamurun haz?rlanmas?ndan ?ekillendirilmesine, astar boyan?n kullan?m?ndan perdahlanmas?na kadar seramik üretiminin tüm zinciri yer al?yor. Buran?n seramik üretim atölyesi oldu?unu, rahatl?kla söyleyebiliriz. Tohum örneklerinin analizine göre ise ald???m?z radyokarbon tarihlemelerden yap?n?n, milattan önce 6 bine tarihlendi?ini biliyoruz yani buras?, 8 bin y?ll?k bir atölye. ?nsanl?k tarihinde seramik üretimindeki ilk uzmanla?may?, fiziksel olarak göstermesi aç?s?ndan çok önemli. Bu atölye, seramik üretimindeki uzmanla?mada en eski kan?t" diye konu?tu.
Atölyedeki buluntularda parmak izlerine rastlan?ld???n? da kaydeden Prof. Dr. Çevik, "Seramik yap?lmadan önce kil hamurun haz?rlanmas? laz?m. Atölye yanm??. Buldu?umuz hamurlarda, üzerindeki parmak izlerinin kat?la?m?? oldu?unu gördük. 8 bin y?l önce ona dokunan insanlar?n parmak izleri ve elleri böylelikle korunmu?" dedi.
'C?NS?YET AYRIMININ OLMADI?INI GÖRÜYORUZ'
Parmak izlerinin incelendi?ini belirten Prof. Dr. Çevik, "Geli?en teknolojilerle birlikte parmak izlerinin ya? ve cinsiyetini de tayin ettik. Yap?lan ön inceleme, 11 ya??ndan daha küçük çocuklar?n bu atölyede çal??mad?klar?n? ortaya koydu. Geçmi? köy toplumlar?nda seramiklerin, günümüzdeki gibi hane içinde kad?nlar taraf?ndan üretildi?i varsay?l?r. Seramik yap?m?n?n elden çark teknolojisine dönü?tü?ü geli?kin topluluklarda ise seramik kaplar?n erkekler taraf?ndan uzmanla?m?? bir üretim faaliyeti olarak gerçekle?tirildi?i dü?ünülür. Erken seramik uzmanla?mas?na dair somut kan?tlar içeren Ulucak Höyük'teki parmak izlerine bakt???m?zda hem kad?n hem de erkek olabilecek parmak izlerinin hamur üzerinde yer ald???n? görüyoruz. Demek ki erken uzmanla?maya geçi?te kad?n veya erkek gibi keskin bir cinsiyet ayr?m?n?n olmad???n? görüyoruz" diye konu?tu.