Eski Çe?me’deki 650 y?ll?k Cami depreme dayand?. 30 Ekim’de Çe?me de depremin etkisiyle be?ik gibi salland?k. ?lk akl?m?za gelen, bu denli ?iddetli bir sars?nt? da umar?z hiç kimse zarar görmemi?tir oldu. Ama ne yaz?k ki ?zmir merkezde ?imdiye kadar 115 can? kaybettik.
Deprem ku?a?? bir bölgede ya??yoruz, deprem bize her zaman gelmeye haz?r ama biz ne yaz?k ki depreme haz?rlanmay? bir türlü ö?renemedik. 1998’de 17.000’e yak?n can? kaybettik, binlerce bina y?k?ld?, ortaya ç?kt? ki, Yapt???m?z tüm binalar depreme dayan?ks?z, demiri çal?nm?? çimentosu çal?nm??, yanl?? zemine kurulmu?. Bunlar? yapan mütahitlerden sadece bir tanesini birkaç sene hapse att?k, arkas?ndan unuttuk gittik, deprem vergisi toplad?k ba?ka i?lere kulland?k, depremi hiç ciddiye almad?k. ?zmir’de de durum farkl? de?il, bilhassa 1965 ve 1985 aras? ?n?a edilen binalar tamamen sakat, son depreme dayanmalar? bile bir mucize.
Depremin ertesi günü en çok merak etti?im 1390’larda Çe?me’de in?a edilen ve Ege’nin en bat?s?nda ilk cami oldu?u söylenen, harap durumda ki ?smail Obas? Camii’nin ayakta kal?p kalmad??? idi.
Arabaya atlay?p caminin bulundu?u “Eski-Çesme / ?smail Obas?” mevkiine kontrole gittik. Y?llard?r restore olmay? bekleyen tamamen harap durumdaki camii Allahtan bu ?iddetli depreme dayanm??t?. Ama daha yak?ndan bak?nca as?rlarca ayakta kalm?? eserin “bu benim son nefesim, bir sonraki depremde beni göremeyeceksiniz” dedi?ini duyar gibi oldum. Camiyi ayakta tutan 4 sütundan bir tanesi depremin etkisi ile tamamen kaym??, yerinden 1 metre sola alt? tamamen bo? bir hale gelmi?. Tamamen tahrip olan sütun bu k??? zor ç?kar?r, y?k?lmas? ile caminin tamamen çökmesi, bir ta? y???n? haline gelmesi an meselesi. Caminin biraz ilerisinde ki türbe ise ciddi zarar alm??. Kubbenin bir k?sm? daha a?a??ya inmi?.
Eski Çe?me ya da ?smail Obas?, ?smail Camii-Hamam? diye an?lan bölge Çe?me ilçesinin 900 y?l önce, MS 1081’de kuruldu?u mekan olarak bilinir. Ortaça?da Bizans ?mparatorlu?una ba?l? olan Çe?me yöresi ilk olarak ÇAKA BEY zaman?nda Türklerin eline geçmi?, Çaka bey Eski Çe?me Köyü’nü kurdurmu?, tepeler aras?nda olan bir camii ve evler yaparak O?uz Boyundan gelen Türkleri buraya yerle?tirmi?.
Sözde An?tlar Kurulu-Kültür Turizm Bakanl???-Vak?flar ile ilgili resmi makamlar?n koruma listesinde olan bu birinci dereceden S?T bölgesine, biz nas?l olmu?sa devasa rüzgar enerji tesisleri kurmu?uz, a??r i? makinalar? ile eski eserleri yapay depreme u?ratm???z.
2018’de ?stanbul’dan Çe?me’ye davet etti?imiz Nezih Ba?delen ve di?er arkeolog ve tarihçiler binay? incelediler, müze ve turizm bakanl??? yetkilileri ile irtibata geçildi. Biz sanatseverler ve i?adamlar? “bina hiç olmaz ise tamamen y?k?lmas?n, geçici dayanak destek önlemleri al?n, masraf?n? biz verelim” diye teklifler yapt?k, ama sesimizi duyan olmad?.
Tarihçi arkeolog Nezih Ba?delen dostumuzun uyar?s?n? dikkate almak laz?m:
“?zmir Birinci Bölge Koruma Kurulu'nun onaylad??? Konservasyon Projesi ask?ya al?nan alanda acil arkeolojik çal??ma yap?lmazsa, Eski Çe?me köyünün kal?nt?lar?ndan söz etmek mümkün olamayaca?? gibi 14 ve 15. as?rlara ait bölgenin en eski Türk yerle?imi de yok edilecek. ?zmir'de Türk varl???n?n en eski izlerinin bulundu?u alandaki Türk Mimarisine ait son izler de "konservasyona ihtiyaç yok" denilerek tarihe gömülüyor....”
Çe?me belediyesinin Turizm ve Kültür Bakanl??? ile bir restorasyon projesi çal??mas? içinde oldu?unu biliyoruz. Ancak acele edilmez ise bir sonraki en hafif depremde bu bina y?k?lacak ve ortada restore edilecek camii-hamam-türbe filan kalmayacak.
Biz yine sanatsever ve i?adamlar? olarak tekrarl?yoruz, “Y?k?ma kar?? acil koruma tedbiri al?n, paras?n? biz verelim, veya izin verin biz yapt?ral?m..”
Ahmet Güler