Sur ilçesinin 6 mahallesinde terör örgütü PKK'nın 2015 yılında sözde özerlik ilanıyla çukur ve hendekler kazarak güvenlik güçleriyle çatışmalarında adeta bir açık hava müzesi görünümünde olan başta surlar olmak üzere tarihi yapıların tamamı ağır hasar gördü. 6 ay süren çatışmalarda 74 güvenlik görevlisi şehit olurken, teröristlerin silah ve mühimmat deposu olarak kullandıkları camiler, kiliseler, hamamlar yıkılarak ağır hasar gördü.
SOKAKLARA DÖŞENEN TAŞLARI PENCEREYE YERLEŞTİRDİLER
İlçede kontrolün sağlanmasıyla birlikte Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığının iş birliğiyle ‘Surlarda diriliş başladı’ sloganıyla yıkılan yapıları yeniden ayağa kaldırmak amacıyla restorasyon çalışmalarına başlandı. Ancak yapıların bir kısmının aslına uygun biçimde restore edilmediği belirlendi. TMMOB de bu konuda defalarca raporlar hazırlayarak basın toplantıları düzenledi. Bunun son örneği Sur'un Fatihpaşa Mahallesi’nde yaşandı. Buradaki 500 yıllık tarihi evin penceresinin bulunduğu bölüm, kendi orijinal taşları terörist saldırılarda parçalandığı için, sokak ve kaldırımlara döşenen kesme bazalt taşlarla kapatıldı.
VATANDAŞLARDAN YOĞUN TEPKİ
Tarih severlerin ve vatandaşların yüzlerce metre uzaklıktan bile fark edilen yamalı işlemin rahatsız edici bir görüntü oluşturduğunu dile getirdiler. Bu işlemin tarihi yapı arasındaki doku bütünlüğünü bozduğuna dikkat çeken Mimar Mahmut Aziz Usal da “Sur da, Ucubelerin arasında kalan eski bazalt taş yapıların restorasyon çalışmaları mücevhere vurulan leke misali! Çalışmalarda eski yapıların eksik kısımları yeni kesme taşlar ile dolduruluyor! Tarihimizi ve kimliğimizi yok edişin adı Restorasyon olmuş!” diyerek tepki gösterdi.
UNESCO HEYETİ 7 YIL ARADAN SONRA DİYARBAKIRA GELDİ
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi bünyesinde oluşturulan Diyarbakır Surları Alan Başkanlığı, ağır hasar gören tarihi yapılarla ilgili rapor hazırlayarak UNUSCO Reaktif Misyonu'na sundu. Ancak, belediyelere kayyum atanmadan kısa süre önce çıkarılan özel bir kanunla Alan Başkanı görevden alındı ve yerine kayyum atandı.
Alan başkanlığına kayyum atanmasından sonra bu kez sivil toplum kuruluşları defalarca UNESCO'ya Diyarbakır'a kente gelip tespit yapmaları yönünde çağrıda bulundu. Bu kez de Covid 19 salgını nedeniyle ziyaret ertelendi. 7 yıl aradan sonra 3 kişilik UNESCO heyeti geçen hafta Diyarbakır'a gelerek restorasyon çalışmalarını yerinde denetledi. Heyet, kentteki STK'larla da görüştükten sonra restorasyonların aslına uygun biçimde yapılıp yapılmadığı yönünde kapsamlı bir rapor önümüzdeki günlerde hazırlayacak.
MİRAS LİSTESİNE ALINDIKTAN 1 AY SONRA TERÖR SALDIRILARI
Tarihi surlar 4 Temmuz 2015 günü Almanya'nın Bonn kentinde düzenlenen 39. Dünya Miras Komitesi toplantısında Türkiye'nin 14. Miras alanı olarak Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştı. Kentte sevinç yaratan bu gelişme uzun sürmedi ve 1 ay sonra teröristler Sur ilçesine silah ve patlayıcı yığınağı yaparak çukur ve hendekler kazarak tarihi yapıya ağır zarar verdi. Tahir Elçi'nin öldürüldüğü 4 Ayaklı Minare ile başlayan talan 6 ay boyunca 6 mahallede devam etti.