Pakistan’da bir kasabada yüzeye yak?n ç?kan do?algaz, y?llard?r yerel halk?n geli?tirdi?i iptidai yöntemlerle evlerde kullan?l?yor. Do?algaz? ç?karmak için sondaj yerine hortumun, rafineri yerine barakan?n bulundu?u kasabada, do?algaz milyar dolarl?k boru hatlar? yerine 25 kuru?luk po?etlerle ta??n?yor.
Pakistan’?n Hayber Pahtunhva eyaletindeki Banda Davud ?ah kasabas?nda do?algaz, konvansiyonel metotlarla büyük altyap? ve sondaj çal??malar?yla aran?rken de?il, rastlant? eseri tarlalarda bulundu.
Yoksullu?un yayg?n oldu?u bölgede halk, kasabalar?ndan ç?kan gaz?, evlerinde canlar? pahas?na kullan?yor. Yerel halk, imkans?zl?klar nedeniyle do?algazda kendilerine has ç?karma, ta??ma ve ölçü birimi geli?tirdi. Herhangi bir altyap?n?n bulunmad??? bölgede do?algaz, rafineri yerine barakadan da??t?l?yor, boru hatlar? yerine po?etle ta??n?yor. Ölçü birimi metreküp de?il; plastik po?et.
TEHL?KEL? YÖNTEM
Kasaban?n giri?indeki “baraka rafineriden” ellerinde “uçan balonlar?yla” (büyük po?etlerle) ko?turan çocuklar dikkati çekerken bu devasa silindir po?etler ilk bak??ta çocuklar?n e?lencesi gibi görünse de asl?nda ahalinin ak?am yemeklerini pi?irece?i yak?t…
(AA)
Yerel halk, “uçan balon” gibi görünen, kula?a e?lenceli gelen bu ta??ma yönteminin tehlikesinin fark?nda. Zira bölgede bu nedenle daha önce birçok ölümler ve yaralanmalar ya?anm??. Ancak halk, pahal?l?k ve yoksulluk nedeniyle boyutuna göre 5-10 bin Pakistan rupisi (Yakla??k 410-820 Türk liras?) olan mutfak tüpleri yerine, yüzde 70-80 daha ucuz, “uçuran balonlar?” tercih ediyor.
Banda Davud ?ah kasabas? sakinleri, kendi arazilerinde ç?kt??? için do?algaza ücret ödemiyor.
Arazilerinde do?algaz bulunmayanlar ise ihtiyaçlar?n? kasaba d???ndaki derme çatma bir barakadan kar??l?yor. Barakada bekleyen çocuklar, kasabal?lar?n torbalar?na do?algaz dolduruyor.
Ev halk?, aile reisinden günlük mutfak ihtiyac? listesindeki nan (ekmek) ve dalçanan?n (nohut) yan? s?ra bir po?et gaz da istiyor.
(AA)
20 DAK?KADA DOLUYOR, 2 SAATTE B?T?YOR
Topra?a gömülü bir hortum vas?tas?yla ç?kar?lan do?algaz, kaça?? engellemek için po?etlerin a?z?na geçirilen küçük bir vana arac?l???yla torbalara dolduruluyor. Po?etlerin uçan balon gibi havalanmamas? için di?er ucu yerde ta?a ba?lan?yor.
Bir po?et, ortalama 20-25 dakikada doluyor. “Po?et gaz?n?” evlerinde kullanmak için 2 bin rupilik (yakla??k 165 Türk liras?) bir elektrikli pompa yeterli. Bu pompa vas?tas?yla evlerdeki ocaklarda po?et gaz?ndan yemek pi?irilebiliyor. Bir po?et gaz, iki saatlik tüketime e?de?er.
Dünyan?n her yerinde mutfak tüpleri, do?algaz dolum tesisleri ya da bunlar? ta??yan tankerlerin üzerinde “Ate?le yakla?ma, Dikkat patlay?c? madde, Elektronik cihazlar? kapat?n” gibi uyar?lar dikkati çekerken çocuklar?n ellerindeki “po?et gazlar?n” dolumu, ta??nmas? ve tüketimi s?ras?ndaki a?amalar tamamen “organik”.
Po?etten d??ar? s?zmas? halinde ise gazda koku verici sülfür içerikli madde bulunmad??? ve en saf hali solunaca?? için fark etmeden zehirlenme tehlikesi çok yüksek. Dolum ve po?etli ta??mada da patlama, bir manyetoya ya da k?v?lc?ma bak?yor. Evde do?algaz? po?et balonlardan küçük elektrikli pompayla oca?a aktarma i?lemi de büyük kazalara gebe. Bu nedenle iki saatlik yemek pi?irme i?i, Banda Davud ?ahl?lar için bir “ölüm kal?m meselesi”.