Türkiye koronavirüs salg?nda h?zla ikinci dalgan?n etkisi alt?na girerken, önceki ak?am aç?klanan yeni tedbirlerle birlikte, 2 milyon çal??an açl?k m? sa?l?k m? ikilemine dü?ürüldü. Pandemi tedbirleri kapsam?nda herhangi bir sektörel destek olmadan al?nan k?s?tlama kararlar? ile kafe, restoran ve yeme içme mekanlar? sadece paket servise aç?k hale getirilecek. Benzer bir kapanma karar?n? geçen haftalarda alan AB üyesi ülkeler bu paralelde i?letmelerine milyarlarca Euro'luk destek paketi de aç?klam??t?. Türkiye'de yakla??k say?s? 400 bin olan yeme içme sektöründeki esnaf ve i?letmeler ise zincirleme iflas tehlikesi ile kar?? kar??ya.
10 ÇALI?ANDAN 1'?
2019'u 110 milyar TL'lik ciro ile kapatan sektör, 2020'de yüzde 70 küçülürken, baz? i?letmelerin ikinci kapanma karar? ile çal??anlar?n? ücretsiz izne göndermeye ba?lad???na dikkat çekiliyor. ?lk dalgada 75 gün kapanan sektörde ikinci dalgadaki kapanma süresine dair genelgede herhangi bir bilgi yer alm?yor. Karar?n ortalama 2 milyon çal??an ile Türkiye'nin toplam çal??an nüfusunun yüzde 10'ununu etkilemesi bekleniyor. Beyo?lu esnaf? gelinen noktay? “Sabah, vergi yap?land?rmas?, ak?am i?yerlerimizin kapat?ld??? haberi veriliyor. ?yi, güzel, yap?land?rd?n?z. Ama dükkan? kapatt?n?z! Nas?l ödeyece?iz?” yorumu ile sosyal medyadan özetlerken, nakit deste?i olmadan bu dalgan?n atlatamayaca?? belirtiliyor.
YEN? DESTEK ?ART
Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar? Konfederasyonu Ba?kan? Bendevi Palandöken, yakla??k 400 bin i?letme ve esnaf?n bu karardan olumsuz etkilenece?ine dikkat çekerken, “Bu insanlara en az?ndan bir ücret verilmesi laz?m. Bu i?letmelerin ayakta kalmas?n? finanse edecek yeni bir destek paketi ?art” aç?klamas?n? yapt?. Bu noktada özellikle kira deste?inin büyük önem ta??d???na i?aret eden Palandöken, do?algaz, elektrik gibi faturalar?n da esnaf? zor durumda b?rakt???n? ve bu ödemelerde deste?e ihtiyaç duruldu?unu aktard?.
KEFEN PARASI B?LE B?TT?
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derne?i Ba?kan? Ramazan Bingöl sektörün ikinci karantinaya s?f?r? tüketerek girmek zorunda kald???n? vurgulad?. Bingöl, “Birinci dalgada, herkesin elinde bir az?k vard?; kefen paras? diye tabir edebilece?imiz. Devlet destekleri vard?, KGF kredileri ve k?sa çal??ma ödenekleri büyük fayda yaratt?. Ancak ikinci dalga çok daha s?k?nt?l?, herkes elindeki paray? bitirdi” diye konu?tu. Bingöl, birçok i?letmenin paket servis imkan? olmad???n?, sektörün paket serviste yüzde 30'luk bir kapasitesi oldu?unu ve 2020'deki kayb?n yüzde 70'lere ula?aca??na i?aret ederek, ba?ta kira deste?i olmak üzere sigorta prim ödemelerinin ötelenmesi gibi araçlara ihtiyaç duyuldu?unu aktard?.
AVRUPA'DA ??LETMELERE C?RO BAZLI DESTEK
Avrupa ülkeleri karantina ilan ederken kapanan i?letmeleri için e?zamanl? destek paketi aç?kl?yor. Almanya'da ba?ta restoranlar olmak üzere ikinci dalgada kapal? kalmas? öngörülen i?letmelere destek için 10 milyar Euro'ya varan mali kaynak ayr?ld?. Yard?mda 2019 cirolar? baz al?nacak. Fransa'da ise 1 ay sürecek olan tam karantina için 15 milyar Euro'luk bir mali destek ay?rd?ld?. ?ngiltere'deki yeni destekten de aralar?nda restoranlar, barlar ve gece kulüplerinin de bulundu?u yüz binlerce i?letme yararlanabilecek.
??YER? KAPANAN KAHVEC? ESNAFI KÖ?EYE SIKI?TI
Koronavirüs ile mücadele kapsam?nda al?nan yeni önlemler çerçevesinde kapanmalar?na karar verilen kahvehane, k?raathane, k?r bahçesi, internet kafe, elektronik oyun salonu, bilardo salonu, lokal, çay bahçesi i?letme ve çal??anlar? “Bizim halimiz ne olacak?” diye sordu.
Ayd?n Kahveciler Esnaf Odas? Ba?kan? U?ur Ambarl?, hiç zaman kaybedilmeden i? yerleri kapanan esnaflar ile yanlar?nda çal??t?rd?klar? personellere acil destek yap?lmas?n? istedi. Pandeminin ba?lad??? dönemde i?yerlerinin bir buçuk ay kapand???n?, ayakta kalmak için bir üyelerinin o dönemde kredi ald???n? hat?rlatan Ambarl?, “Al?nan 25 bin TL'lik kredilerin geri ödeme zaman? geldi. ?imdi o kredileri ödeme ?ans?m?z yok” diyerek kredilerin bir y?l faizsiz ertelenmesini önerdi.
VERG? VE KRED? ÖDEMELER? NASIL YAPILACAK?
Borç vadelerinin geldi?ini belirten Eski?ehir Lokantac?lar Oda Ba?kan? Bahar Bilen, “Vergiler ?u anda tahakkuk etti. Daha önceden kulland???m?z 25 binlik destek kredilerinin de ödemeleri tahakkuk etti. Onlar da devam ediyor. ??verenlerimiz çok zor durumda. Stopaj gibi vergilerimizin ötelenmesini istiyoruz” dedi. Bursal? lokanta i?letmecisi Hasip K?ran ise tam toparlanmaya ba?lad?klar? dönemde yeniden kapat?ld?klar?n? belirterek, “Lokantalar, kafeler, k?raathaneler, kapanacak. AVM, çar??, pazar aç?k olacak. Sanki günah keçisi bizmi?iz gibi” ifadesini kulland?.
MARKETLERE TALEP ARTACAK
Genelge ile marketlerin çal??ma saatlerine de bir miktar k?s?tlama gelirken, talepte ya?anacak art???n bu alanda herhangi bir s?k?nt? yaratmamas? bekleniyor. Türkiye Perakendeciler Federasyonu Ba?kan? Ömer Düzgün, salg?n önlemlerinin kendi alanlar?nda büyük bir olumsuzluk yaratmas?n? beklemediklerini dile getirerek, Türkiye genelinde Covid-19 sebebiyle getirilen yeni k?s?tlamalar?n perakende sektöründe tedarik k?sm?n? etkilemeyece?ini söyledi. “Restoranlar?n kapanmas? marketlerdeki g?da talebini art?racakt?r” diyen Düzgün, olas? talebin bir önceki k?s?tlamalarda oldu?u kadar fazla olmayaca??n? dile getirdi.