Yurt içi ve yurtdışında 50’nin üzerinde AVM’ye proje, konsept geliştirme, kiralama ve yönetim hizmeti veren KDM Alışveriş Merkezleri Kiralama ve Yönetim Danışmanlık'ın kurucusu Murat İzci, Adana’da bir AVM’nin kapandığını vurgulayarak, buranın gelecekte üniversite ya da başka bir yapıda yoluna devam edebileceğini aktardı. Salgında birinci dalganın daha tam geçmediğini, ikinci dalganın daha zor olacağını vurgulayan İzci, “Üzerimizden bir tsunami geçti, şu anda hasar tespiti yapıyoruz. Yeni planlanan AVM’ler kendilerini pandemiye göre adapte etmek zorundalar, mevcutlar da kiracılarını elde tutmak için çabalayacaklar. Perakendeci yeni AVM’ye girmekte, yeni lokasyon açmakta hiç iştahlı değil. Çok karamsar tablo çiziyorlar, mevcudu muhafaza etmeye çalışıyorlar” diye konuştu.
Bu dönemin çok para kazanma dönemi olmadığını aktaran İzci, “Perakendeci ile AVM yatırımcısının işbirliği yapma dönemi. AVM yatırımcısı sürekli kötü fabrikatör gibi gösteriliyor. Şu anda çoğu AVM’de kira indirimleri sürüyor ve çoğunda ciro bazlı kiralama var” dedi.
Bu dönemde her markanın kendi stratejisini geliştirdiğini, bir gelecek görmeyen mağazaların kapandığını anlatan Murat İzci, “Geçen yıl 50 mağaza açan bir abi şu anda 30 kapattım diyor” ifadesini kullandı.
TOPARLANMA ZOR
İzledikleri AVM’lerde şu anda ticaret hacminin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 70’i geçtiğini ifade eden İzci’ye göre ikinci bir dalga gelmezse yılsonuna normalleşir ama gelirse sektörün toparlanması zor. Yeni planlanan AVM’ler kendilerini pandemiye göre adapte etmek durumunda. AVM yatırımlarının geri dönüşü pandemi ile birlikte en az yüzde 20 oranında ötelendi.
TURİST CİROSU SIFIRLANDI
Sektör için en önemli katkılardan birinin turist girişleri olduğunu, neredeyse yüzde 30 alışverişin turistten geldiğini anımsatan İzci, “Bizim takip ettiğimiz bilgilerde 1 turist 10 vatandaşımız kadar alışveriş yapıyordu. Bu da ortalamada perakendecilerin yüzde 10-15 cirosunun turistlerden geldiği anlamına geliyor. Şimdi turist kanalı kesildi. Bugün gerçekleştiremediğimiz turist cirosunu hariç tutarsanız ve salgın kontrol altına alınırsa geçen yılın cirolarını yıl sonunda görebileceğimiz umudunu taşıyorum” diye konuştu.
520 BİN KİŞİYE İSTİHDAM
Türkiye'de şu anda 434 AVM bulunduğunu, bu alana 58 milyar dolar yatırım olduğunu ve 520 bin kişinin istihdam edildiğini 65 ilde AVM olduğunu vurgulayan İzci AVM'lerle ilgili yaptıkları araştırma ile ilgili şu bilgileri paylaştı:
* Toplam AVM kiralanabilir alan 13 milyon m2. Kiralanabilir alan sıralamasında başta İstanbul var, onu Ankara ve İzmir takip ediyor. 1000 kişiye düşen m2 listesinde ise sıralama Ankara, İstanbul, Bolu olarak değişiyor.
* İlçelere bakıldığında 1000 kişiye düşen kiralanabilir alanın en yüksek olduğu yerler İstanbul Bakırköy, İzmir Balçova, İstanbul Şişli.
* Pandemi süreci ile birlikte, Havalandırma sistemleri, açık hava alanları, hjyen özellikleriyle daha teknik detayların ön plana çıkacağı AVM’ler önümüzdeki süreçte bizi bekliyor. AVM'lerde artık döner kapı olmayacak.
* Türkiye - Avrupa karşılaştırmasında ise 2019 yılı verilerine göre 1000 kişiye düşen m2 Türkiye’de 155, Avrupa’da 206. Ancak kişi başı milli gelire bakıldığında Türkiye 9 bin 346 dolarda kalırken Avrupa’da bu rakam neredeyse 4 katına yani 35 bin 646 dolara yükseliyor.