?YTE Çevre Mühendisli?i Bölümü'nün haz?rlad??? 'Afet Sonras? At?klar?n Yönetimi Hakk?nda De?erlendirme' çal??mas? hakk?nda bilgi veren Dr. Ö?r. Üyesi Mehmet Ali Küçüker, 6 ?ubat'ta Kahramanmara?'?n Pazarc?k ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen afetlerin çevre üzerinde de çok ciddi boyutlarda etkilere neden oldu?unu aç?klad?. Çevresel aç?dan de?erlendirilmesi gereken en önemli konulardan birisinin de deprem sonras?nda olu?an at?klar?n yönetimi oldu?unu anlatan Küçüker, y?k?lan binalardan kalan in?aat at?klar? ve molozlar için çözüm üretilmesi gerekti?ini hat?rlatt?. Son olarak 2 Mart'ta aç?klanan rakamlara göre 212 bin binan?n depremde y?k?ld???n? kaydeden Küçüker, "Amerika'daki veriler ?????nda yapt???m?z çal??malar sonucunda, 212 bin binada 170 milyon tondan fazla moloz at???yla ba?a ç?kmak zorunda kalaca??z. Bunlar?n içinde sadece in?aat at?klar? yok. Evlerimizdeki mobilyalar beyaz e?yalar ve elektronik e?yalar var. Bu da çeyrek milyon ton kütleye tekabül edebilir" ifadelerini kulland?.
'SÜREÇ 3-4 YILDAN FAZLA SÜRECEK'
?n?aat y?k?mlar?ndan kaynakl? at?klardan firmalar?n metal, cam, ah?ap ya da kullan?labilir k?sm? ayr??t?rd???n? kalan k?sm?n ise depolama sahalar?na gitti?ini anlatan Dr. Ö?r. Üyesi Küçüker, ancak deprem nedeniyle meydana gelen y?k?mlarda at?klar?n kar???k oldu?unu vurgulad?. At?klar?n içinde çok say?da tehlikeli, insan ve çevre sa?l???na zararl? materyal bulundu?unu ifade eden Küçüker, bunlar?n en ba??nda asbestin geldi?ini hat?rlatarak ?öyle konu?tu:
"Türkiye'de 2010 y?l?nda asbest kullan?m? ve asbestli ürün sat??? yasakland?. 2010'dan önce asbest in?aatlarda özellikle izolasyon malzemesi olarak çok kullan?ld?. Binalar eski oldu?u için asbest kullan?ld???n? dü?ünüyoruz. Bir çevre felaketi olmadan moloz at?klar?n? düzenli, planl? ve uzun soluklu bertaraf yöntemiyle gidermek gerekiyor. Bunun Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ya?anan en büyük felaket oldu?unu dü?ündü?ümüzde bu süreç bugünden yar?na olmaz. Depremden etkilenen ?ehirlerin yüzde 80'inden fazlas? zarar gördü. Bunlar?n yönetimi bir anda çok zor. Devletimiz bu konuda çal??malara ba?lad?. Yerel yönetimler moloz at?klar?n? bertaraf etmeye çal??acak. 170 milyon tondan bahsediyoruz ki bir damperli kamyonun 20-25 ton ta??yabildi?ini dü?ünürseniz bu süreç 3-4 y?ldan fazla sürecek."
KANSER HASTALIKLARINDA ARTI? UYARISI
Molozlar?n içinde bulunan tozun partikül madde olarak havada as?l? kalabildi?ini ve solundu?u zaman soruna neden oldu?unu anlatan Dr. Ö?r. Üyesi Küçüker, asbestin kansere neden olabildi?ini belirterek, "Asbest havada günlerce ask?da kalabiliyor. Tozlar ta??nma, depolanma ve yüklenme s?ras?nda kilometrelerce uzakl?ktaki insanlar? veya yer alt?, yer üstü su kaynaklar?m?z? kirletebilir. Ya?l? binalar?n bulundu?u bölgede hem çal??anlar?n hem de orada ya?amak zorunda olan insanlar?n ki?isel koruma ekipmanlar?n? takmalar? gerekiyor. Bu elementlerin insan sa?l???na etkileri hemen gözlenmez. Asbest kaynakl? kanserin gözlenmesi 10-15 y?l? al?r. Etkinin boyutunu ?u an hemen kestiremeyiz. Ancak önümüzdeki y?llarda o bölgede kanser hastal?klar?nda art?? olabilir" ifadelerini kulland?.
'EN BÜYÜK SIKINTI ZAMANLA YARI?IYOR OLMAMIZ'
At?klar?n önce kayna??nda yok edilmesi gerekti?ini savunan Dr. Ö?r. Üyesi Küçüker, ta??ma masraflar?n?n çok yüksek olmas?na ba?l? olarak bölgeyi iyi bilen insanlar?n aktif rol üstlenebilece?ini dile getirdi. Yerel yönetimlerin i?e dahil edilerek en uygun noktalar?n depolama için seçilebilece?ini ifade eden Dr. Ö?r. Üyesi Küçüker, "?ehrin hakim rüzgarlar?ndan, su kaynaklar?ndan uzak bölgeler seçilmeli. Bu yüzden jeolojik yap?n?n bilinmesi gerekir. Elektronik at?klar toksik element içerir. Bunlar ya?mur ve rüzgarla yer üstü yer alt? sular?n? kirletebilir. Gerekirse depoland?ktan sonra at?klar?n üstünün örtülmesi sa?lanabilir. Bakanl?k, üniversitelerin kat?l?m?yla baz? komisyonlar kurdu. Fikir birli?ine var?p, ortak çözüm üretiyorlar. Ancak en büyük s?k?nt? zamanla yar???yor olmam?z" dedi.
ÜN?VERS?TEDEN EK?PLER SAHADA ÇALI?IYOR
?YTE Çevre Mühendisli?i Bölümü olarak 'Afet Sonras? At?klar?n Yönetimi Hakk?nda De?erlendirme' çal??mas? ile felaketin boyutunu ölçmeye çal??t?klar?n? söyleyen Küçüker, "Depremin ilk ?okunu atlatt?k. Bakt?k ki ortada pek çok sorun var. ?çme ve kullanma suyunun temini, kat? at?k yönetimi, yönetimsel ekiplerin i?lerini düzgün yapamamas? gibi faktörler çevre felaketine neden oluyor. Ekiplerimiz içinde sahada çal??anlar var. Bizler de onlardan ald???m?z verilerle felaketin boyutunu ölçmek için çal??t?k. Üniversitemiz bu çal??may? Bakanl?k, Yüksek Ö?retim Kurumu ve gerekli yerlere iletti. Buna benzer birçok üniversite çal??ma yap?yor. Be?eri bilgimizi ülkemize faydal? hale getirmek için toplay?p, yöneticilere fikir verebilmesi için bu çal??mayla ortaya koyduk" diye konu?tu.