Ankara Üniversitesi T?p Fakültesi Ö?retim Üyesi, Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Alpay Azap, h?zl? yay?lan varyantlar?n ç?kmaya ba?lad???n? belirterek, ?unlar? söyledi: Bu virüslerde de?i?im, mutasyon çok h?zl? olur ve ortaya de?i?mi? virüsler ç?kar. ‘Varyant’ deniyor bunlara. ‘Mutasyon’ çok daha büyük de?i?imlere verdi?imiz isim asl?nda. ‘Varyant’ yani ‘de?i?mi? virüs’, bizim ?u an için korkulu rüyam?z. Bu virüsün yakla??k 23 noktas?nda, genetik yap?s?nda de?i?iklik var. Bu de?i?iklikler nedeniyle daha kolay bula??yor ve daha h?zl? yay?l?yor. E?er bu dola?maya devam ederse bu 23 bölge olacak 25 bölge, 30 bölge, 50 bölgeye kadar ç?kacak aylar içinde. O zaman birikince, bu de?i?imlerle birdenbire virüs çok daha de?i?ik bir virüs haline gelecek. Bizim ?imdiki geli?tirdi?imiz a??lar buna etki etmez olacak. Ayn? risk tedavi için de geçerli ne yaz?k ki. Bu a??lar? biz h?zl?ca de?i?tirip yeni virüse göre üretebiliriz.
“YÜZDE 40 DAHA KOLAY BULA?IYOR”
Prof. Dr. Azap, varyant virüslerin yüzde 40 oran?nda daha kolay bula?t???n? belirterek, “?nsanl??? bekleyen en büyük tehdit asl?nda bu varyant virüsler. Virüsün de?i?ime u?ramas?n?n nedeni insanda ço?almalar?; çünkü ço?al?rken genetik yap?daki hatadan kaynaklan?yor. Asl?nda bu de?i?im bir hata. Birbirinin ayn?s?n? kopyalayam?yor, hatal? üretim oluyor. O hatal? üretim virüse bir avantaj sa?larsa hakim hale geliyor. Dünyada giderek bu hakim hale gelecek; bunu engellemenin birinci yolu vaka say?s?n? olabildi?ince azaltmak. Bu varyantlar ço?alma s?ras?nda oluyor. Yani ne kadar çok insanda hastal?k yaparsa, bu varyantlar?n olu?ma s?kl??? da o kadar art?yor. O yüzden ‘ne kadar az insan vakas? o kadar az varyant’ demektir. O yüzden de bu kapatmalar, maske, mesafe, hijyen önlemleri çok kritik. ?kicisi de a??, h?zl? a??lama” ifadesini kulland?.
YA?LI GRUPLARDA mRNA A?ILARI TERC?H ED?LMEL?
?naktif a??lar? eski cep telefonlar?na benzeten Prof. Dr. Azap, mRNA a??lar?n? ise ak?ll? telefon gibi dü?ünmek gerekti?ini söyledi. Azap, sözlerini ?öyle bitirdi: Her ikisi de görü?meyi çok iyi sa?l?yor asl?nda bakarsan?z. Bu a??lar?n hepsinin a??r ve öldürücü enfeksiyon geli?imini önleme kapasitesi benzer. mRNA a??s? hafif hastal??? da daha iyi önlüyor, yüzde 90’?n üzerinde bir olas?l?kla, ki?i virüs ile kar??la?sa bile hafif de olsa hiç hastalanm?yor. ?naktif a??larda bu oran yüzde 70. ?naktif virüs a??s?n?n daha az etkili oldu?u gruplarda, örne?in ileri ya?lardakiler daha az antikor olu?tururlar. Ya? ilerledikçe verdi?iniz antijene kar?? vücudun antikor üretme kapasitesi azal?r, do?ald?r bu. O yüzden ya?l? gruplarda mRNA a??lar? yüksek antikor olu?turdu?u için tercih edilebilir. Ama bu a??lar?n da 2 önemli s?k?nt?s? var. Biri yan etkileri yüksek. Yayg?n kas a?r?lar?, ba? a?r?s? gibi yan etkiler daha çok kar??m?za ç?k?yor. A?? yapt???n?z 100 ki?iden 60’?n da 1-2 gün süren a?r?, k?rg?nl?k, ba? a?r?s? oluyor, özellikle 2’nci dozdan sonra. Bir di?eri de mRNA a??lar?n?n dez avantaj? so?uk ortamlara ihtiyac? var, eksi 70 gerçekten zorlay?c? bir ortam.
"TOPLUMUN YÜZDE DOKSANI A?ILANMALI"
Eski normallere dönü?ün ilac?n bulunmas?na ba?l? oldu?unu belirten Prof. Dr. Azap, normale dönü? için corona virüsüne kar?? geli?tirilecek ilac? beklemek gerekti?ini söyledi. Azap, “Toplumun yüzde 65’i ba????kl?k kazand??? durumda art?k virüs rahat bir ?ekilde toplumda dola?amaz. Biz buna ‘kitle ba????kl???’ diyoruz. Bu a??lar ki?iyi koruyor evet; ama enfekte olmaktan korumuyor. A??lanm?? insanlarda da virüs solunum yolunda ço?al?p ba?ka ki?ileri hasta edebiliyor, bula?abiliyor. A??n?n çok faydas? olmayacak bu kesin. Yine en çok bula?t?ranlar klinik olarak hastalanm?? olanlard?r. A?? faydal? olacak; ama toplumsal ba????kl??? sa?lamak için tahmin etti?imiz kadar çok faydas? olmayacak, az bir faydas? olacak. A??n?n etkili olma oran? da önemli, yüzde 70 etkiliyse toplumun yüzde 65’ini ba????k hale getirmek için yüzde 65’ini a??laman?z da yetmiyor. Yüzde 85’ini hatta yüzde 90’?n? a??layacaks?n?z ki a?? ile bu ba????kl??a ula?abilin” ifadelerini kulland?.