Geçen 13 Ocak Çar?amba gecesi ?zmir'de etkili olan sa?anak, birçok ilçede olumsuzluk yaratt?. Ya?anan ta?k?n ve biriken sular, çok say?da ev ve i? yerinde zarara yol açt?. Sa?ana??n ard?ndan caddeler nehre döndü. Araçlarda mahsur kalanlar?n yard?m?na çekiciler yeti?ti. Baz? vatanda?lar sel sular?ndan yine vatanda?lar?n yard?m?yla kurtar?ld?. DEÜ DAUM Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Tar?m ve Orman Bakanl??? Su Yönetimi Genel Müdürlü?ü'nün Türkiye geneli için haz?rlad??? portalla ta?k?n risklerini ortaya koydu?unu, yerel yönetimler ba?ta olmak üzere do?al afet risklerinin azalt?lmas?yla ilgili çal??an kurum ve kurulu?lar?n ta?k?nlara kar?? önlem almas? gerekti?ini söyledi.
DERELERDE ?Y?LE?T?RME YAPILMAZSA TA?KIN R?SK? BULUNUYOR
?lk olarak sistemi anlatan Sözbilir, "Öncelikle ?unu söylemek laz?m. Türkiye'de do?al afet denince öncelikle akl?m?za deprem geliyor. Ama depremden sonra Türkiye'de do?al afet riskinin oldu?u ba?ka parametreler de var. Ta?k?n, sel, tsunami, ç?? ve heyelan gibi. Bunlar da do?al afet s?n?f?nda Türkiye'de var olan parametreler. Özellikle k???n ta?k?n sel durumu biraz daha ön plana ç?k?yor. Bu anlamda Türkiye'de çok önemli çal??malar yap?l?yor. Bunlardan biri, Tar?m ve Orman Bakanl???'n?n ta?k?n yönetme portal?. Türkiye ölçe?inde bütün dereler mevcut. 2012'de ba?layan 2019'da art?k rapor veren bir program. Türkiye ölçe?inde nerelerde ta?k?n tehlikesi var. Bu ta?k?n tehlikesinin riski nedir. Dere ta?t???nda etraf?nda bulunan binalar?n say?s? nedir. ?nsan nüfusu kaçt?r. Bunlar?n hepsinin risk anlam?nda tahmin edilip önceden belirlenmesi ona göre de risk ta??yan derelerin ?slah edilmesidir" dedi. Portaldaki mavi çizgileri i?aret eden Sözbilir, "Bunlar dereler. Bunlar?n önemli bir bölümü diyelim ki kuru dere. Ama a??r? ya??? durumunda bunlar sulu dere niteli?ine geçiyor ve ak??a ba?l?yor. Ak?? niteli?i çok artt??? zaman, ya?mur yo?unlu?u çok artt??? zaman bunlar ta?k?n riski ta??yor. E?er biz bu dereleri iyile?tirmeyip gerekli çal??malar? yapmam??sak ta?k?n oluyor" dedi.
Depremin etkili oldu?u Bayrakl? ilçesine dikkat çeken Sözbilir, "Depremden en çok zarar gören yerler asl?nda, akarsuyun ta?k?n düzlü?ünde olan zeminin çok zay?f olmas? yüzünden. Buna göre deremizi ?slah edersek ve buna göre yap?la?m?? olsayd?k asl?nda tabi ki binalar?n y?k?m? da gerçekle?meyecekti. Portalda, Türkiye'deki bütün dereler say?salla?t?r?lm?? durumda. Dolay?s?yla bütün akarsular ve havzalar?, tüm göller sisteme giriliyor. Sonra bunlar sorgulan?yor. 50,100 ve 500 y?ll?k periyodlar inceleniyor. Ne derecede ta?aca?? ve su derinli?i ne kadar olaca?? gibi tüm veriler bu sistemin içinde yer al?yor" diye konu?tu.
Bakanl???n haz?rlad??? portal?n ana amac?n?n ta?k?n riskini azaltmak oldu?unu belirten Sözbilir, "Ta?k?n nedeniyle olu?acak riski azaltmak. Dolay?s?yla bu riski azaltmak için her türlü veri girilmi?. Gerekli çal??malar yap?lm??. Ta?k?n olunca neresinin ta?aca?? belli. Dolay?s?yla o dereyi gözalt?na al?p o derede belli çal??malar yap?lmas? gerekiyor. Ta?k?n? azaltacak ve önleyecek ?ekilde çal??malar gerçekle?tiriyor. Yerel yönetimler ölçe?inde yap?lmas? gereken çal??malar" dedi. Buca ilçesinde geçen çar?amba günkü ya?murda dere ta?k?nlar? oldu?unu söyleyen Sözbilir, "Buca taraflar?nda ta?k?nlar gerçekle?ti. ?rili ufakl? çok say?da dere var burada. Biz ne yapm???z. Bu derelerin üzerine oturmu?uz. Bir ?ekilde bu derelerin alttan denize do?ru bo?almas?n? sa?lam???z. Ama biz derelerin a??r? ya?mur s?ras?ndaki durumuna göre mekanizmay? kurmam?z gerekiyor. Bu durum, buna göre bu mekanizmay? kurmad???m?z? ortaya koyuyor. Bizim ne yapmam?z laz?m. O seviyedeki bir ya???a göre ta?k?n olmamas?n? sa?lamam?z gerekiyor. Belki can kayb? olmad? ama ciddi anlamda hasar olu?tu. Bunlar?n da gerçekle?memesi için harekete geçmemiz laz?m. Burada özellikle belediyelere, yerel yönetimlere görev dü?üyor. Bu portallar? çok iyi anlayarak, bunlar?n üzerindeki çal??malar? uygulamaya dökmek gerekiyor" dedi.