Tar?m ??letmeleri Genel Müdürlü?ü (T?GEM)’ndeki hayvan ölümleri ve mecburi hayvan kesimleri 2018'de ciddi boyutlara ula?t?. Say??tay, ölüm ve kesim oran?n? yüksek bulurken “dikkat çekici” de?erlendirmesi yapt?. T?GEM i?letmelerinde 2018 y?l?nda hayvan ölümlerinden dolay? 8 milyon 660 bin 788 TL, mecburi kesimlerden de 39 milyon 73 bin 880 TL olmak üzere toplamda 47 milyon 734 bin lira zarar edildi. Kurumun 59 milyon 256 bin 259 TL tutar?ndaki di?er faaliyetlerle ilgili gider ve zararlar?n?n yüzde 80’i hayvan ölümleri ve mecburi kesim nedeniyle olu?tu.
28 B?N 480 HAYVAN KAYBED?LD?
T?GEM’in 16 ayr? i?letmesinde toplamda 28 bin 480 ile ortalamalar?n çok üzerinde hayvan ölümü ve kesimi gerçekle?ti?inin vurguland??? Say??tay 2018 raporunda ?öyle denildi:
“Dönem ba?? s???r varl???n?n yüzde 11,5'i oran?nda 3 bin 519 ba? s???r, koyun varl???n?n yüzde 13,4'ü oran?nda 24 bin 167 ba? koyun, keçi varl???n?n yüzde 20,3'ü oran?nda 598 ba? keçi ve ceylan varl???n?n yüzde 19,4'ü oran?nda 196 ba? ceylan kaybedilmi?tir. 2018 y?l?nda meydana gelen büyükba? (s???r) kay?plar?, Hayvanc?l?k Teknik Yönergesinde öngörülen kay?plar?n yakla??k iki kat?, meydana gelen koyun kay?plar? yönergede öngörülen kay?plar?n yakla??k dört kat? ve meydana gelen keçi kay?plar? da yönergede öngörülen kay?plar?n yakla??k alt? kat? miktar?ndad?r. ??letmeler baz?nda bak?ld???nda bu farkl?l???n baz? i?letmelerde çok daha yüksek oldu?u anla??lmaktad?r.”
SAYI?TAY: ÖZEL EK?P OLU?TURULUP ?NCELENMEL?
Oldukça yüksek boyutlara ula?m?? olan hayvan kay?plar? ve bu kay?plardan kaynaklanan zararlar?n olu?turulacak özel bir ekip taraf?ndan incelenmesi yönünde tavsiyenin de bulundu?u raporda 16 ayr? i?letmede meydana gelen mecburi kesim ve ölümlerle ilgili ?u bilgilere yer verildi:
“Büyükba? (s???r) kayb?nda, sadece Ula? ve Alt?nova i?letmelerinin T?GEM ortalamas?n?n alt?nda oldu?u, s???r yeti?tiricili?i yapan di?er tüm i?letmelerin T?GEM ortalamas?n?n üzerinde kay?p oranlar?na sahip oldu?u, Anadolu ve Gökhöyük i?letmelerinde kay?p oran?n?n yüzde 14,5 ve Çukurova ??letmesinde kay?p oran?n?n yüzde 15 oran?nda gerçekle?mesinin dikkat çekici oldu?u görülüyor. Koyun kayb?nda, Ceylanp?nar, Ula? ve Kaz?mkarabekir i?letmelerinin T?GEM ortalamas?ndan dü?ük kay?p oranlar?na sahip oldu?u, koyun yeti?tiricili?i yapan di?er tüm i?letmelerin kay?p oranlar?n?n T?GEM ortalamas?ndan yüksek oldu?u, kay?p oran?n?n Karacabey ??letmesinde yüzde 20,9 ve Malya ??letmesinde yüzde 22,9' a ula?m?? olmas? dikkat çekici. Keçi kayb?n?n keçi i?letmecili?i yapan Anadolu ve Ceylanp?nar i?letmelerinden kaynakland???, kay?p oran?n?n Anadolu ??letmesinde yüzde 11,7 ve Ceylanp?nar ??letmesinde yüzde 25,8 olarak gerçekle?ti?i, Ceylan kayb?n?n da esas itibar?yla Ceylanp?nar i?letmesinden kaynakland??? görülmektedir.”
SERTEL: SORU?TURMA AÇILMALI
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ?zmir Milletvekili ve K?T Komisyonu üyesi Atila Sertel, Say??tay raporlar?na yans?yan tespitleri Meclis’e de ta??d?. Tar?m ve Orman Bakan? Bekir Pakdemirli’nin yan?tlamas? istemiyle soru önergesi veren Atila Sertel, “Köyde 100 hayvan güden bir çoban bu hayvanlar?n 5’ini dahi kaybetse veya öldürse an?nda i?inden olurdu. Ama T?GEM’e bak?yorsunuz sadece bir y?lda 28 bin 480 hayvan kayb? ya?an?yor. Bu nedenle 47 milyon 734 bin lira gibi çok ciddi boyutta zarar olu?uyor. Ama ne hikmetse hiçbir sorumlu ceza alm?yor, olay soru?turulmuyor. Soruyorum; T?GEM devletin mi yoksa AKP’nin çiftli?i mi? Halk?n paras?n?n adeta ya?malanmas?na neden göz yumuluyor” dedi.
Türkiye’nin önemli i?letmelerinden olan T?GEM’in de birçok devlet kurumu gibi AKP döneminde zarar etmeye ba?lad???n? belirten CHP ?zmir Milletvekili Atila Sertel, Tar?m ve Orman Bakan? Bekir Pakdemirli’den T?GEM’de ya?ananlar ve yap?lanlarla ilgili cevap bekledi?ini söyledi.
Say??tay’?n T?GEM’de ya?anan hayvan ölümleri ve kesimlerini “dikkat çekici” olarak nitelendirdi?ini ifade eden Sertel, derhal soru?turma aç?lmas? gerekti?ini dile getirdi. Sertel, bakanl?k taraf?ndan soru?turma aç?lmasa dahi CHP grubu olarak K?T Komisyonu’nda gere?ini yaparak olay?n tüm boyutlar?yla soru?turulmas?n? sa?layacaklar?n? da sözlerine ekledi.