Cumhurba?kan? ve AK Parti Genel Ba?kan? Recep Tayyip Erdo?an, Çin'in Tiencin kentinde düzenlenen ?anghay ??birli?i Te?kilat? 25. Devlet Ba?kanlar? Konseyi Zirvesi'ne kat?ld?. Erdo?an, yurda dönü?te beraberindeki gazetecilere önemli aç?klamalarda bulundu.
Dönü?te gazetecilerin sorular?n? yan?tlayan Erdo?an ?unlar? söyledi:
Peoples Daily’de yay?nlanan makalenizde bir Çin atasözüne atfen “Tuhaf zamanlardan geçerken” ifadesini kulland?n?z. Çin Devlet Ba?kan? ?i Cinping bulundu?umuz co?rafyadaki ak?l almaz hukuksuzluklara, kilitlenen uluslararas? topluma dair nas?l bir yakla??m içinde? Do?u’nun lokomotifi Pekin, NATO üyesi, Bat?’ya entegre bir ülke olan Türkiye’nin, dünyan?n “normalle?mesi” hedefinde oynad??? rolün ve potansiyelinin fark?nda m??
"UFKU SO?UK SAVA? AYAZINDA BUZ TUTMU? B?R ÜLKE DE??L?Z"
Çin, Türkiye'nin bölgesel önem ve etkisinin fark?nda. Bu nedenle Türkiye'yi önemli bir aktör olarak görüyor. Çin ile ili?kilerimizi geli?tirmenin gayreti içerisindeyiz. Ekonomik ili?kilerden dijital teknolojilere, enerjiden sa?l??a birçok alanda i? birli?i f?rsatlar?n? de?erlendiriyoruz. Biz, dünyaya yaln?zca Do?u-Bat? ekseninde bakm?yoruz. Ufku so?uk sava? ayaz?nda buz tutmu? bir ülke de?iliz. Do?u ile Bat? aras?nda ayr??man?n de?il, yeni köprüler kurman?n gerekli oldu?unu devaml? söylüyoruz. Her platformda insan? merkeze alan politikalar?m?z? savunuyoruz. Savunmaya da devam edece?iz. Uluslararas? sistemlerin t?kand??? bir dünyada, normalle?menin ancak ve ancak hakkaniyet temelinde çözümlerle sa?lanaca??na inan?yoruz. Geçmi?ten ders al?yor, gelece?i do?ru okuyor ve bu vizyonla yolumuzda ilerliyoruz. Biz diyalog kanallar?n? aç?k tutman?n önemine inan?yoruz. Biz, adil ve müreffeh bir dünyan?n in?a edilebilece?ini dü?ünüyoruz. Nitekim “daha adil bir dünya mümkün” derken hep bunu ?srarla i?ledik, i?lemeye de devam ediyoruz. Bu istikamette yolumuza devam etmenin de gayreti içerisindeyiz. Çin’in, uluslararas? camian?n önemli bir parças? olarak, bizim bu çabam?z? desteklemesini bekliyoruz.
Rusya Devlet Ba?kan? Vladimir Putin’le yapt???n?z görü?mede, son dönemde ya?anan küresel geli?melerle ilgili hangi ba?l?klar öne ç?kt?? Ukrayna sava??, enerji i? birli?i, savunma sanayii ve Karadeniz’deki denge politikalar? ba?lam?nda, bu görü?me için “ikili ili?kilerde daha yak?n i? birli?i dönemi” tan?m?n? yapabilir miyiz? Putin’in Ukrayna’da bar?? için özellikle ?stanbul’da dörtlü bir zirve konusunda nas?l bir yakla??m? var? Rusya’n?n Gazze konusunda tutumu nedir, görü?mede bu konu gündeme geldi mi?
PUT?N'DEN ?STANBUL YANITI
Rusya Devlet Ba?kan? Say?n Vladimir Putin ile ikili görü?memizde Ukrayna-Rusya sava??n?n adil bir bar??la sonland?r?lmas? için yap?labilecekleri ele ald?k. Enerji alan?nda i? birli?i, özellikle bu görü?mede ele ald???m?z konuydu. Türkiye olarak en ba??ndan beri, Ukrayna-Rusya sava??n?n müzakereler yoluyla sonland?r?labilece?ini her daim ele al?yoruz. ?stanbul'da gerçekle?en müzakereler bu yolun aç?k oldu?unun en net ispat?d?r. Müzakerelerin seviyesinin a?amal? olarak yükseltilmesi, bizim arzu etti?imiz bir yoldur. Bar?? umudunu çözüm odakl? ve somut sonuçlara dönü?türmek laz?m. Bunun için de liderler seviyesinde bu i?i ele almak durumunday?z. Say?n Putin’in son Alaska zirvesinden hangi neticelerle döndü?ünü, o görü?melerde neler dü?ündü?ünü de?erlendirdik. ABD Ba?kan? Say?n Donald Trump ile yapt??? görü?me çok önemliydi. Bu konularda Say?n Putin’in dü?üncelerini ald???m?z gibi, Ukrayna Devlet Ba?kan? Say?n Volodimir Zelenski ile de ayr?ca telefon diplomasisi yöntemiyle baz? görü?melerimiz oldu. Onunla gerçekle?tirdi?imiz bu temaslarda da Say?n Zelenski'nin Say?n Putin'e bak???n? görme f?rsat?n? yakalad?k. Alaska zirvesinin neticelerini de tekrar de?erlendirme imkan?n? yakalad?k. Hem Say?n Zelenski, hem Say?n Putin’in yakla??mlar?n? olumlu buldum. “Türkiye’de ?stanbul sürecinin devam? yönünde bir giri?im olabilir” dedi?imizde, kendisi bu konuyla ilgili “niye olmas?n” noktas?ndayd?. Ancak henüz buna haz?r de?iller.
ABD Ba?kan? Donald Trump ve Rusya Devlet Ba?kan? Vladimir Putin’in Alaska zirvesinin ard?ndan Avrupa’da bir kez daha “K?ta’n?n jeopolitik bir rolü kalmad???” yönünde tart??ma aç?ld?. Sizce de öyle mi, Türkiye’nin jeostratejik kimli?i bu durumdan nas?l etkileniyor? Bu durumun Türkiye'nin jeopolitik kimli?i üzerindeki etkisi nedir?
TAHIL KOR?DORU VE ES?R TAKASI
Say?n Trump, Ukrayna-Rusya sava??n?n taraflar?yla görü?meler yapt?. Hem Rusya Devlet Ba?kan? Vladimir Putin, hem Ukrayna Devlet Ba?kan? Volodimir Zelenski hem de Avrupal? liderlerle temaslar gerçekle?tirdi. Bu görü?meler makuldür, makbuldür, k?ymetli bir stratejidir. Ukrayna-Rusya Sava??n? ancak bar?? odakl? diyalog sona erdirir. Biz de bu konuda, ba?ta Say?n Trump olmak üzere Ukrayna-Rusya sava??n?n taraflar?yla görü?meler gerçekle?tirdik. Say?n Putin, Say?n Zelenski ve Avrupal? liderlerle sürekli temas halindeyiz. D??i?leri Bakan?m, ?stihbarat Ba?kan?m muhataplar?yla gerekli görü?meleri yap?yorlar. Bu görü?meler de bu süreci sürekli olarak h?zland?r?yor. Biz, ?stanbul'da gerçekle?tirilen do?rudan müzakerelerle, diyalog zemini geli?tirmi? ve güçlendirmi? bir ülkeyiz. Tah?l koridoru ve esir takaslar?yla biliyorsunuz somut ç?kt?lar elde etmi?tik. En do?ru yakla??m da asl?nda budur. Bunu da b?rakmay? dü?ünmüyoruz. Bu sürecin devam?yla ilgili ad?mlar? at?yoruz, atmay? da sürdürece?iz. Ben Say?n Putin ile yapt???m her görü?mede tah?l koridoru, esir takas? konular?n? daima gündemde tutuyorum. Tutmaya da devam edece?im. Temennimiz buradan bir netice almakt?r. Adil ve kal?c? bar??, taraflar? d??lamadan müzakere zeminini güçlendirerek gelecektir. Türkiye, sava??n en ba??ndan beri her iki tarafla görü?ebilen, her iki taraf?n da güvenini kazanm?? olma özellikleriyle örnek olmu?tur. Hep birlikte çat??may? de?il müzakereyi, sava?? de?il bar??? öncelersek, aralanan f?rsat penceresini ard?na kadar açar?z.
ABD D??i?leri Bakanl???’n?n Mahmud Abbas ve 80 Filistinli yetkilinin vizelerini iptal etmesi, Birle?mi? Milletler Genel Kurulu'na kat?lamamalar? anlam?na geliyor. Birçok ülke Filistin'i devlet olarak tan?maya haz?rlan?yor. Nas?l bir BM Genel Kurulu görece?iz?
"ABD, MAHMUD ABBAS KARARINI GÖZDEN GEÇ?R?LMEL?"
Amerika’n?n bu karar?, BM’nin varolu? nedenine uygun dü?müyor. Karar?n bir an önce gözden geçirilmesi gerekti?i kanaatindeyiz. Birle?mi? Milletler Genel Kurulu dünya üzerindeki meselelerin tart???lmas? ve çözümler üretilmesi için vard?r. Filistin heyetinin Genel Kurul’da olmamas? sadece ?srail’i memnun eder. Bu Birle?mi? Milletler Genel Kurulu, bana göre henüz içeri?i ve kat?l?mc?lar? kesinle?memi? bir Genel Kuruldur. Birle?mi? Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bu konuda bir görü?me yapmak istedim, maalesef o da ben de f?rsat bulamad?k. Bu Birle?mi? Milletler Genel Kurulu'nu nas?l gerçekle?tirece?iz bunu Genel Kurul tarihine kadar telefon diplomasisiyle de?erlendirelim istiyoruz. BM Genel Sekreteri’nin bu konudaki dü?üncelerini de ö?renmek istiyorum. Çünkü bu geli?meler ani geli?meler de?il. Filistin’de ma?durlar var. Bir de bu zulmü içi kan a?layarak izleyenler var. On binlerce mazlum var ma?dur var. Bunlar?n hakk?n? hukukunu koruma noktas?nda ad?mlar atmam?z laz?m. Gazze’de 7 Ekim’den bu yana 60 bini a?k?n ?ehit, 150 bini a?k?n yaral? var. Zaman zaman ülkemize yaral?lar gönderiliyor. Biz bu konuda seferber olmu? durumday?z. Her ?eyden önce bir defa ?srail'in bu soyk?r?m? hiçbir zaman unutulmayacak. Filistin'de bebeklerin, annelerin, babalar?n nas?l katledildi?ini hiçbir zaman insaf sahibi olan anneler, babalar unutmayacak. Filistin'in sesinin k?s?lmas? do?ru de?ildir. Bu sesi k?smak, susturmak mümkün de?ildir. Amerika’dan beklenen, ?srail’in katliamlar?na, zulümlerine “dur” demesidir. Baz? Avrupa ülkelerinin de aralar?nda bulundu?u birçok ülke, BM Genel Kurulu’nda Filistin’i devlet olarak tan?maya haz?rlan?yor. Bu y?l BM Genel Kurulu’na muhtemelen Filistin meselesi damga vuracak. Bu damgay? vuranlardan bir tanesi de herhalde bu fakir olur. Filistinli yetkililer BM Genel Kurulu toplant?s?na kat?lmasa dahi Filistinli mazlumlar?n sesi orada yank?lanacakt?r. Allah rahmet eylesin Sezai Karakoç’un dedi?i gibi “Biz sussak, tarih susmayacak. Tarih sussa hakikat susmayacak.”
“Yönünü Ankara’ya ve ?am’a dönenler kazanacak, k?blesini ?a??r?p kendilerine yeni patronlar arayanlar kaybedecek” sözleriniz ?srail’de büyük tedirginlik yaratt?. Sizi ve Türkiye’yi hedef alan aç?klamalar yapt?lar. ?srail, Türkiye’de devam eden Milli dayan??ma ve karde?lik sürecini Suriye’de YPG üzerinden ataca?? ad?mlarla sabote etmeye mi çal???yor? YPG’nin mutabakata ra?men Suriye ordusuna kat?lmas?n? engelleyen ?srail mi?
"HER K?M BU SÜREC? BALTALAMAYA ÇALI?IRSA BUNUN FATURASINI ÖDER"
Kom?umuz Suriye’de kal?c? refah ve huzurun sa?lanmas?n? istiyor, birlik ve beraberli?ini önemsiyoruz. Yak?n geçmi?te ya?ananlar göstermi?tir ki; Suriye'deki huzursuzluk, en fazla bize yans?yor. Bunu görmemiz laz?m. Suriye topraklar?nda kar???kl?k ç?kartmak isteyenlere, ne biz göz yumar?z, ne de ?am yönetimi buna r?za gösterir. Biz, Suriye'nin bütün renkleriyle bir ve bütün olmas?n? ve öyle kalmas?n? isteriz. Suriye Cumhurba?kan? Ahmed ?ara ve yönetimi bizim gibi dü?ünüyor. Fakat böylesine uzun bir sava? ya?am?? bütün co?rafyalarda oldu?u gibi, Suriye'de de kaos ç?karmak isteyenler çok ama çok fazla. Bunlar?n kim olduklar? malumdur. Onun için biz Suriye’yi yaln?z b?rakmayaca??z. Devaml? onlar?n yan?nda duraca??z. Suriye'nin yeniden aya?a kalkmas?n? in?allah kimse engelleyemeyecek. Kaosa yat?r?m yapan sava? baronlar? bu sefer kaybedecek. Arap, Kürt, Türkmen, Nusayri, Sünni, H?ristiyan fark etmeksizin tüm kesimleri ile Suriye halk? kazanacak. ?unu da çok net ifade etmek isterim; Her kim bu süreci baltalamaya çal???rsa bunun faturas?n? öder. Kürtler nerede ya?arsa ya?as?n bizim karde?imizdir. Kimse bizi birbirimizden ay?ramaz. Kimse bizim ebedi karde?li?imize pusu kuramaz. Kararl?y?z, azimliyiz. Nas?l ki et kemikten ayr?lmaz, aynen bizim bu karde?li?imiz de birbirinden ayr?lmaz. Basiret, feraset ve sa?duyu ile hareket edilirse, her sorun çözülür. Ama hüsnü niyet olmazsa, en basit konular bile kördü?üm haline gelir. Biz huzur ve sükûnet ortam?n?n güçlenmesinden yanay?z, bunun için de çal??maya devam edece?iz.
TERÖRSÜZ TÜRK?YE SORUSUNA 'C?DD?YET' YANITI
Terör örgütü PKK’n?n fesih ve silah b?rakma karar? sonras? “Terörsüz Türkiye” süreci kapsam?nda Meclis’te kurulan komisyon öncelikli olarak hangi somut ad?m? atacak? Bu yönde baz? tart??malar ya?an?yor. Komisyonda yasal düzenlemeler olacak m?? ?lk a?amada beklentiniz nedir?
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde olu?turan Milli Dayan??ma, Karde?lik ve Demokrasi Komisyonu geni? kat?l?mla çal??malar?na devam ediyor. Komisyon çal??malar? ile ilgili Meclis Ba?kan?m?z Numan Kurtulmu? ile bir telefon görü?mesi yapt?m. Samimi bir ?ekilde bu turlar? belli bir noktaya getirdik. Bundan sonraki süreci de ayn? kararl?l?kla devam ettirecekler. ?nan?yorum ki sonuçta Türkiye, 40 y?ll?k bir sorunu ortadan kald?racak ve gelece?e bir ve bütün ?ekilde yürüyecektir. Türkiye’nin gelece?ini ilgilendiren böylesi bir meselede dedikodulara, tevatürlere de?il, devlet ciddiyeti içinde yap?lan ve yap?lacak aç?klamalara odaklanmak en do?rusudur. Biz yol haritam?z? da, menzilimizi de net bir biçimde belirledik. Terörle mücadeleye ayr?lan kaynaklar art?k kalk?nmaya, üretime, yat?r?ma, istihdama harcanacak. Terörsüz Türkiye’nin kazanan? tüm Türkiye, terörsüz bölgenin kazanan? ise bölgemizdeki tüm karde? halklar olacak.
"RUSYA VE ?RAN KAYGILARIN YERS?Z OLDU?UNU ANLAYACAKLAR"
Güney Kafkasya bar???nda Zengezur Koridoru’nu sormak istiyorum. Bütün taraflarla zaten görü?tünüz. Beyaz Saray’da 8 A?ustos’ta Zengezur Koridoru için paraflar at?ld?. Sonras?nda Rusya’dan ve ?ran’dan olumsuz de?erlendirmeler gelmi?ti. Geli?meler zirveye nas?l yans?d?, izleniminiz nas?ld??
Ben inan?yorum ki; Güney Kafkasya in?allah özledi?i bar??a kavu?acak. Say?n ?lham Aliyev ile yapt???m ikili görü?mede de o umudu ben ?lham Bey’de gördüm. Beyaz Saray’daki imzalar Ermenistan-Azerbaycan normalle?me sürecine tabii ki h?z kazand?rd?. Azerbaycan ve Ermenistan bar?? yolunda pürüzleri önemli ölçüde a?t? ve son noktaya kadar geldiler. Azerbaycan Cumhurba?kan? ?lham Aliyev ile ard?ndan Ermenistan Ba?bakan? Nikol Pa?inyan ile etrafl?ca bir görü?me yapt?k. Bu iki görü?mede de gerek Aliyev’in gerek Pa?inyan’?n ayn? noktada olduklar?n? gördüm. Ayn? istikamete bak?yorlar. Zengezur Koridoru meselesinde de herhangi bir s?k?nt?, bir farkl?l?k yok. ?lham Bey bu konuda çok daha kendinden emin. Hele hele Amerika seyahatindeki o bulu?ma, o görü?me onlar?n bu noktadaki atacaklar? ad?mlarda adeta belirleyici olmu?. Bar???n sa?lanmas?yla bölgemizdeki, buras? çok önemli, kara ve demiryollar? hareketlenecek, s?n?r kap?lar? aç?lacak, ticaret ba?ta olmak üzere birçok alan olumlu etkilenecek. Bundan bizim de müspet etkilenmemiz söz konusu. Yeni i? birli?i f?rsatlar?n?n de?erlendirilmesiyle, bölge ülkeleri de bundan kar edecek. Bunlar çok aç?k ve net ortada. Rusya ve ?ran da ilerleyen dönemde kayg?lar?n?n yersiz oldu?unu anlayacaklar.
ÖZEL'E ELE?T?R?
CHP’nin de?i?im söylemiyle yola ç?kan yeni yönetiminin Türkiye’deki muhalefet sorununa çare olabilece?ini dü?ünüyor musunuz? Bir de kar??n?zda gerçekten rakip olacak ciddi bir muhalefet görüyor musunuz? Di?er taraftan CHP Genel Ba?kan? Özgür Özel Sinop’taki füze denemelerinin bal?kç?lar? ve bal?klar? rahats?z etti?ini söyledi. Bu aç?klamalara yorumunuz ne olur?
Malumunuz Sinop’ta ROKETSAN’?n geli?tirdi?i normal menzilli füzelerimizin ve Delta V’nin at??lar?n? yap?yoruz. Bunlar Türkiye’nin ?u anda geli?tirebildi?i orta menzildeki füzeler. Daha uzun menzildeki füzeler için malumunuz farkl? co?rafyada i?lerimiz de var. Ama ?u anda biz Türkiye’nin ba??ms?zl??? için bu testleri yapmaya devam edece?iz. Bu arada Sinop’ta bal?kç?l?k 3-4 sene içerisinde 5 misli büyüdü. Sinoplu bal?kç?lar?n hiçbir sorunu yok. Sinoplu bal?kç?lar Japonya’ya Türk somonu ihracat? yap?yorlar. Dolay?s?yla Özgür Bey’in zannediyorum ne füzelerden haberi var, ne Sinop’ta bal?kç?l???n geli?iminden, ne de turizmden. “Bal?klar strese giriyor” diye aç?klama yapm??. Ah ah ülkem ne hallere kald?. Ama a?aca??z bunlar?.
Hep söyledi?im gibi Türkiye’deki kronik muhalefet sorunu çözülmü? de?il. Çözüm umudundan bile söz edemeyecek durumday?z. CHP bugüne kadar hangi soruna çare üretebilmi? ki muhalefet sorununa çare olsun. Daha kendi parti içi meselelerine çözüm üretemeyen bir siyasi parti, Allah a?k?na milletin sorunlar?na çare olabilir mi? “Millete hizmet edece?iz” diyerek kazand?klar? yerel yönetimlerin içler ac?s? hali, bunlar?n yönetim anlay???n?n fragman?d?r. Bunlar hizmet etmeyi bilmez; bunlar sadece kavga etmeyi bilir.
"ENFLASYONDA DÜ?Ü? DEVAM ED?YOR"
Ekonomiyle alakal? olacak benim sorum. Ekonomideki geli?meler planlad???n?z ?ekilde ilerliyor mu? Bu çerçevede faiz, enflasyon dü?ü?ü ve bunun özellikle vatanda??n cebine yans?yan takvim süreci ne zaman tam olarak ?ekillenecek?
Ekonomideki geli?meler olumlu. Özellikle son 2-3 ayd?r tekrar güçlü, olumlu döngüye girdik. Mart-Haziran döneminde hem içeride hem d??ar?daki birtak?m geli?meler tabii ki etkiledi. Ama bunlar geride kald?. Hemen hemen bütün alanlarda tekrar güçlü, olumlu döndük. ?kinci çeyre?e ili?kin büyüme rakamlar? aç?kland?. Yüzde 4,8 oldukça güçlü bir büyüme. Don ve kurakl?ktan etkilenen tar?m sektörü hariç bütün sektörlerde, bütün alanlarda çok güçlü bir büyüme var. ??sizlik oranlar? tek hanede, rezervlerimiz rekor düzeyde, enflasyonda dü?ü? devam ediyor. Tabii ki enflasyondaki dü?ü?le birlikte finansal ko?ullarda da iyile?me devam edecek. Bizim beklentimiz bu olumlu döngünün, trendin devam etmesi yönünde. Ki?i ba?? milli gelirde muhtemelen bu sene Dünya Bankas? tan?m?na göre üst gelirli ülkeler grubuna girmemiz oldukça muhtemel. Ülkemiz ki?i ba?? milli gelirle s?n?f atlam?? olacak. Biz tabii ki reel sektördeki geli?meleri de yak?ndan takip ediyoruz. Reel sektörün de rahatlamas?, özellikle ihracat?n, yat?r?mlar?n artmas? için yo?un bir çaba içerisindeyiz. Enflasyonda y?l? hedeflerimize uygun bir rakamla tamamlayaca??m?z? dü?ünüyoruz. Hayat pahal?l???yla olan samimi mücadelemiz gerçekten sonuç veriyor ve bu güçlü ?ekilde sürecek. Yani bir taraftan büyüyoruz bir taraftan i?sizlik ve enflasyon dü?üyor. Finansal anlamda kayg?lar, endi?eler geride kald?. Hem hazinenin borçlanma faizleri iniyor, hem risk primimiz dü?üyor, hem rezervlerimiz gerçekten rekor düzeyde. Cuma günü itibar?yla rezervlerimiz 178 milyar dolar?n üzerinde. Dolay?s?yla güçlü bir irade, sab?rla, kararl?l?kla biz tekrar bu olumlu döngüye döndük. Allah’?n izniyle bu devam edecek.