SONKALE?ZM?R-Gemi Geri Dönü?üm Sanayicileri Derne?i'nin (GEM?SANDER) alan art??? için ÇED ba?vurusu yapt??? Alia?a'daki gemi söküm tesisleri ile ilgili fla? bir iddia ortaya at?ld?.
?zmir Gemi Söküm Koordinasyon Grubu'nun yaz?l? aç?klamas?nda tesislerin Alia?a Belediyesi'ne devredildi?i öne sürüldü. Aç?klamada ?öyle denildi:
“?zmir’de Alia?a’da gerçekle?tirilen gemi sökümü; gemilerin ülkeye giri? ve söküm süreçlerindeki usulsüzlükler, izin ve raporlardaki eksiklikler, uygunsuz çal??ma ?artlar?, yetersiz denetim ve al?nmayan çevresel önlemler ile birlikte çevre ve halk sa?l???n? tehdit etmektedir. Gemi söküm sürecinin tekil gemiler üzerinden de?il; söküm faaliyetleri ile birlikte tekrarlanan usulsüzlükler, ulusal mevzuat?m?zdaki eksiklikler, denetim eksiklikleri, at?k ithalat? ve Alia?a Bölgesinin mevcut çevresel sorunlar? ile birlikte ele al?nmas? için ortak mücadelemiz devam ediyor. Bakanl?k taraf?ndan verilen ÇED kapsamd??? belgeleri ile bugüne kadar Çevresel Etki De?erlendirilmesi (ÇED) süreci i?letilmeksizin çal??maya devam eden gemi söküm tesisleri için ÇED süreci i?letilmesi gerekti?ine ili?kin EGEÇEP, ?zmir Barosu, TMMOB Mimarlar Odas?, ?zmir Tabip Odas? ve 8 yurtta?, 10 OCAK 2025 tarihinde Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???na kar?? açt??? dava süreci devam ederken, “Gemi Söküm Ve Gemi Geri Dönü?ümü Faaliyeti Alan Art??? Projesi” ad? ile ÇED sürecinin ba?lad??? duyurusu Ç??M sayfas?nda payla??ld?.
Geçti?imiz günlerde ise Alia?a Gemi Söküm Bölgesi alan?n?n Alia?a Belediyesine devredildi?ine dair haberler payla??ld?. Devir i?lemlerinin hangi ko?ullarda gerçekle?ti?i, Alia?a Belediyesi taraf?ndan alanla ilgili ne planland???na dair henüz resmi bir aç?klama yap?lmad?. Bu sürecin takipçisi oldu?umuzu; mülk sahibi de?i?se de gemi söküm faaliyetini yürüten i?letmelerin ve denetleyici kurumlar?n yükümlülüklerinin devam etti?ini belirtmek isteriz. Gemi söküm sektöründe sorunlar?n çözümü için tek ba??na ÇED prosedürünün i?letilmesi yeterli de?ildir. Gemi söküm tesislerinin çevre ve i?çi sa?l??? aç?s?ndan en az riskle faaliyet göstermesi için kuru havuz yöntemi zorunlu tutulmal?d?r. Gerekli çevresel önlemler al?nmal?d?r. Bu kapsamda öncelikli olarak bölgenin ihtiyaçlar? belirlenmeli, bu do?rultuda bir ÇED süreci planlanmal? ve ÇED muafiyetlerinin halihaz?rda mevcut ko?ullar dikkate al?narak iptali gerekmektedir. ÇED süreci “yasal prosedürün ka??t üzerinde tamamlanmas?” ?eklinde gerçekle?memeli, bu süreçte çal??ma yöntemi, al?nmas? gereken önlemler, kontrol ve denetim mekanizmalar? sorgulanmal?d?r.
Gemi geri dönü?üm tesisleri Çevre ?zin Ve Lisans Yönetmeli?ine göre çevreye kirletici etkisi olan i?letmeler olarak tan?mlanmas?na ra?men, gemi geri dönü?ümü ile ilgili özel mevzuat düzenlemesi yap?lmad??? için lisanstan muaf, denetimsiz ve kontrolsüz olarak çal??maya devam etmektedir. Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? taraf?ndan; Gemi Geri Dönü?ümü ile ilgili usul ve esaslar, tesislerin özellikleri, i?letme ko?ullar?, çevre kirlili?i kapsam?nda al?nmas? gereken önlemler, denetimi ile ilgili hususlar? içerecek ?ekilde uluslararas? düzenlemelere uyumlu olarak yay?nlanmal?d?r.
Gemilerin sökülmesi sürecinde tehlikeli madde envanter raporlar?, söküm planlar?, at?k yönetim planlar?, asbest ve radyoaktivite ile ilgili özel mevzuat kapsam?nda gerekli envanter ve ölçüm raporlar? istenmeli ve konusunda uzman olan personel taraf?ndan titizlikle incelenmelidir. Söküm için getirilen tüm gemilerin fiziki ko?ullar?n?n sunulan belgelerle uyumlu olup olmad???, söküm i?lemleri s?ras?nda gerekli önlemlerin al?n?p al?nmad??? denetlenmelidir.
??çi sa?l??? ve güvenli?i ile ilgili ?LO taraf?ndan haz?rlanan rehber dokümanlar ?????nda ve yasal mevzuat kapsam?nda gerekli önlemler al?nmal?d?r.
Alia?a, çevresel yük ve kirlilik ta??ma kapasitesinin a??lm?? oldu?u bilimsel ve kurumsal raporlarla defalarca ortaya konmu? ve özel i?letim ko?ullar?n?n gerekli oldu?u bir yerdir. Gemi söküm tesisleri demir çelik tesisleri ile birlikte Alia?a bölgesinde en önemli kirletici kaynakt?r. ?effaf, çal??an sa?l???, çevre ve halk sa?l??? ile do?ay? koruyan bir perspektifle süreç yürütülmelidir. Ya?anan olumsuzluklar?n tekrarlanmamas? için, gerekli yasal düzenlemeler yap?lmal?, hem gemi söküm tesislerinin hem de tüm Alia?a'da bulunan a??r sanayi tesislerinin i?letim ko?ullar? etkin bir ?ekilde denetlenmelidir. Gemi Sökümü süreci; bilimsel ve teknik de?erlendirmeleri ile etkin bir kamusal denetimle yürütülmelidir.
Çevresel yük ve kirlilik ta??ma kapasitesi a??lm?? olan Alia?a’da gemi geri dönü?üm tesislerinde kapasite art?r?m?na gidilmesi kabul edilemez. Çevresel etki de?erlendirmesi yap?lmadan, çevre izin lisans? olmadan denetimsiz ve kontrolsüz olarak çal??an gemi söküm tesisleri faaliyetten men edilmelidir
Kentimizin ve bölgemizin do?al ve kültürel de?erlerinin, mü?terek varl?klar?n?n korunmas?n?n takipçisi olan meslek odalar?, sivil toplum örgütleri, ya?am savunucular? olarak; çevre ve halk sa?l???n? tehdit eden gemi söküm faaliyetlerine ve yaratt??? kirlili?e kar?? mücadelemize devam ediyoruz.
Alia?a bölgesindeki gemi söküm çal??malar? ba?ta olmak üzere, kentte insan ve çevre sa?l???n? tehdit eden tüm çal??malar?n bilime, hukuka, kamu ve çevre sa?l???na uygun hale getirilmesi nihai hedefi ile kararl?l???m?z? bir kez daha kamuoyu ile payla??yoruz.”